İnmemiş Testis Nedir? İnmemiş Testis Belirtileri ve Ameliyatı
İnmemiş testis, doğumda yaklaşık %4,3 oranında görülen ve çoğunlukla ilk 3 ayda kendiliğinden düzelen bir iniş bozukluğudur; bir yaşta kalıcılık oranı %1’in altına iner. Muayenede skrotumun boş olması testisin yokluğu, atrofi, karın içi veya kanal içi yerleşim, retraktil ya da ektopik testis gibi farklı olasılıkları akla getirir. Tanıda fizik muayene temel olup ultrasonografi, laparoskopi ve seçilmiş olgularda MR/BT ile desteklenir. Tedavinin amacı testisi skrotuma indirip sabitlemektir (orşiopeksi) ve genel eğilim operasyonun 12. aydan önce, en geç 18. ayda yapılması yönündedir. Erken cerrahi fertilite potansiyelini korumada avantaj sağlar; malignite riski tamamen ortadan kalkmasa da izlem kolaylaşır. Akut skrotum ve özellikle testis torsiyonu acildir; ilk 6–8 saatte müdahale testisi büyük ölçüde kurtarır ve karşı testis de profilaktik olarak sabitlenmelidir.
İnmemiş Testis Nedir?
İnmemiş testis (kriptorkidizm), testisin skrotuma iniş sürecindeki aksama nedeniyle testisin iniş yolu üzerinde bir noktada kalmasıdır. Doğumda yaklaşık %4,3 oranında görülür; olguların çoğu ilk 3 ayda kendiliğinden düzelir ve bir yaşta kalıcılık oranı %1’in altına iner.
Skrotumun boş bulunması durumunda aşağıdaki olasılıklar değerlendirilebilir:
Testisin Yokluğu
Testis hiç oluşmamış olabilir ya da gebelikte damar tıkanmasına bağlı olarak kaybolmuş olabilir. Tek ya da çift taraflı görülebilir; tek taraflı durumda aynı taraf böbrek yokluğu eşlik edebilir.
Testis Atrofisi
Önceden var olan testisin damar tıkanıklığı, burulma veya travma nedeniyle küçülüp işlevini kaybetmesidir. Cerrahide çoğunlukla vas deferens ve damarların bir noktada sonlandığı izlenir; kalıntıların çıkarılması önerilebilir.
Karın İçi İnmemiş Testis
Muayenede testis ne skrotumda ne de kasık kanalında ele gelmez ve karın içinde yer alır. İnmemiş testis olgularının küçük bir kısmını oluşturur.
Kanal İçi İnmemiş Testis
En sık görülen tiptir; testis kasık kanalı boyunca bir noktada palpe edilir.
Retraktil Testis
Kremaster kasının refleks kasılmasıyla testis geçici olarak skrotum dışına çekilebilir. Genellikle tedavi gerektirmez; ancak inmemiş testisle ayırıcı tanısı hekim tarafından yapılmalıdır.
Ektopik Testis
Testis normal iniş yolu dışında, örneğin perine, kasık, penis kökü ya da karşı skrotumda yerleşebilir.
İnmemiş Testis Belirtileri
Fetüste testisler 28. haftadan itibaren inişe başlar. Hormonal ya da mekanik nedenlerle süreç aksarsa testis kasıkta kalabilir ya da karında bulunabilir. Testis vücut içinde kaldığında yüksek ısıya maruz kalarak hacimde küçülme ve ileride sperm üretiminde azalma gelişebilir. Kendiliğinden inmeyen olgularda kısırlık ve testis kanseri riski artar; travmalarda yaralanma olasılığı da yüksektir. Uygun zamanda cerrahi tedavi önerilir.
İnmemiş Testis Tanı Yöntemleri
Yenidoğan muayenesi esastır; skrotum ve kasıklar dikkatle değerlendirilir. Palpasyonla bulunamayan testislerde ultrasonografi ile yer, ilişkiler ve boyutlar incelenir. Kasık ve karında testis saptanmayan olgularda laparoskopi hem varlığı ve konumu belirlemede hem de uygun vakalarda tedavide kullanılır. Seçilmiş hastalarda MR veya BT de yardımcı olabilir.
İnmemiş Testis Tedavi Yaklaşımı
Amaç testisi skrotuma indirip sabitlemektir (orşiopeksi). Skrotal ısı vücut ısısından 2–4°C daha düşük olduğundan, testisin vücut içinde kalması germ hücre kaybına ve ileride infertiliteye yol açabilir. Güncel eğilim cerrahinin 12. aydan önce, en geç 18. ayda yapılmasıdır. Sıklıkla eşlik eden kasık fıtığı aynı seansta onarılabilir. Erken indirilen testislerde fertilite sonuçları daha iyidir; malignite riski tamamen sıfırlanmasa da izlem kolaylaşır.
Operasyon
Orşiopeksi genellikle günübirlik uygulanır. Testis serbestleştirilerek skrotuma indirilir ve uygun bir cep içine tespit edilir. Atrofik kalıntılar saptanırsa çıkarılabilir. Takip genellikle 2. haftada ve 6. ayda yapılır.
Ameliyat Sonrası
En sık komplikasyon testis atrofisidir. Yara enfeksiyonu, testisin yeniden yukarı kaçması, geç dönemde vas deferens tıkanıklığı ve ileride infertilite diğer olası sorunlardır.
Testis ve Skrotumun Acil Durumları
Akut Skrotum
Skrotumda ani başlayan ağrı, kızarıklık ve şişlik görüldüğünde tablo akut kabul edilir ve torsiyon kanıtlanana veya dışlanana dek acil operasyon gerektiren durum olarak değerlendirilir.
Testis Torsiyonu
Testisin damar-sinir demeti etrafında dönmesiyle kan akımı kesilir. Alt karın ve kasığa yayılan şiddetli ağrı, bulantı ve kusma eşlik edebilir. İnmemiş testiste torsiyon ağrısı kasık ya da karında hissedilebilir. Tanıda acil Doppler ultrason ve uygun koşullarda testis sintigrafisi yardımcıdır.
Diğer Acil Durumlar
- Epididim-orşit (testis ve epididim iltihabı)
- Apendiks testis torsiyonu
- Akut hidrosel (skrotal sıvı birikimi)
- İdiopatik skrotal ödem
- Travma sonrası hematom
- Testis tümörleri
- Aynı tarafta fıtıkla birlikte perfore apandisit ve skrotal apse gibi yansıyan patolojiler
Testis Torsiyonunda Tedavi
İlk 6–8 saatte yapılan cerrahi detorsiyon testisi büyük oranda (%85–97) kurtarır; süre uzadıkça başarı azalır ve 24 saatten sonra canlılık belirgin olarak düşer. Uygun vakalarda testis skrotuma sabitlenir; doku ölümü varsa çıkarılır. Benzer risk nedeniyle karşı testis de aynı seansta profilaktik olarak tespit edilir.