Kabakulak Nedir? Kabakulak Belirtileri ve Kabakulak Tedavisi

Kabakulak, genellikle çocukluk çağında görülen ve tükürük bezlerinin iltihabına yol açan bir viral enfeksiyondur. Bulaşma damlacık yoluyla ve yakın temasla olur; en bulaşıcı dönem belirtilerden 2 gün önce ile 4 gün sonrasıdır ve izolasyon genellikle en az 5 gün önerilir. Klinik tablo çoğunlukla hafif seyreder ve destek tedavisi ile düzelir; ancak meningoensefalit, pankreatit ve orşit gibi komplikasyonlar gelişebilir. Tanı klinik değerlendirme ile konur, gerektiğinde laboratuvar testleriyle doğrulanır. MMR aşısı hastalığı büyük ölçüde önler ve ülkemizde 12. ay ile ilköğretim birinci sınıfta uygulanır.

Kabakulak Nedir?

Kabakulak, tükürük bezlerinin özellikle kulak önünde yer alan parotis bezinin iltihabına yol açan, bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. En sık 5-9 yaş arasında görülür ve çoğu vakada kendiliğinden iyileşir. Nadiren meningoensefalit, pankreatit ve kalıcı işitme kaybı gibi komplikasyonlarla ilişkili olabilir.

Bulaşma Nasıl Olur?

Virüs, öksürme-hapşırma ile saçılan damlacıklar, yakın temas ve ortak bardak/çatal-kaşık gibi eşyaların kullanımı ile yayılır. Tükürük bezi şişmesinin başlamasından yaklaşık 7 gün önce bulaştırıcılık başlayabilir ve 9 gün sonrasına kadar sürebilir. En bulaşıcı dönem, belirtilerden 2 gün önce ile 4 gün sonrasıdır.

Belirtiler

Kuluçka süresi genellikle 2-3 haftadır. Bazı kişilerde belirti çok hafif olabilir veya hiç olmayabilir. En sık gözlenen bulgular şunlardır:

Yanaklarda belirgin şişlik (özellikle kulak altı/çene kenarı bölgesinde tek veya çift taraflı)
Çiğneme veya yutma sırasında ağrı
Ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları
Halsizlik, yorgunluk ve iştahsızlık

Kabakulak Teşhisi

Tanı, hekim muayenesi ve tipik belirtilerin değerlendirilmesiyle konur. Gerekli durumlarda virüs varlığını doğrulamak için kan veya diğer örneklerle laboratuvar testleri istenebilir.

Tedavi ve Bakım

Kabakulak için özgül bir antiviral tedavi yoktur; yaklaşım destekleyicidir.

Ağrı ve ateş için uygun dozda basit ağrı kesiciler
İstirahat ve bol sıvı tüketimi
Ekşi/asitli ve keskin tatlardan kaçınma
Şiş bölgeye ılık veya soğuk kompres uygulama

Şikayetler genellikle 5-7 gün içinde belirgin şekilde hafifler. Bulaştırıcılığı azaltmak için şişliğin başlamasından itibaren en az 5 gün (yerel sağlık önerilerine göre 9 güne kadar) okul ve işten uzak kalınması uygundur.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

39°C ve üzeri ateş
Şiddetli baş veya karın ağrısı
Bilinç bulanıklığı, oryantasyon bozukluğu
Beslenme/yoğun kusma nedeniyle sıvı alamama
Erkeklerde testislerde ağrı, şişlik ve kızarıklık

Aşı ve Korunma

MMR (kızamık-kızamıkçık-kabakulak) aşısı kabakulağa karşı en etkili korunma yoludur. Ülkemizde 12. ayda ve ilköğretim birinci sınıfta uygulanır. Aşısız veya daha önce hastalığı geçirmemiş kişiler daha yüksek risk altındadır.

Olası Komplikasyonlar

Nadir olmakla birlikte aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir:

Orşit (testis iltihabı) ve nadiren kısırlık riski
Ooforit (yumurtalık iltihabı)
Pankreatit (pankreas iltihabı)
Menenjit/ensefalit
Nadir kalıcı işitme kaybı