Kalp Damar Tıkanıklığı Nedir? Kalp Damar Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Kalp damar tıkanıklığı, ateroskleroz sonucu koroner arterlerde gelişen plakların kan akımını azaltmasıyla miyokard iskemisine yol açar. Klinik olarak eforla artan göğüs ağrısı, nefes darlığı, çene/kol ağrısı, terleme ve aritmi şikayetleri görülebilir; bazı olgularda ilk bulgu akut miyokard enfarktüsüdür. Tanıda EKG, efor testi, ekokardiyografi ve özellikle koroner anjiyografi belirleyicidir; BT/MR anjiyografi ve biyokimyasal belirteçler ek bilgi sağlar. Tedavi; yaşam tarzı düzenlemeleri, lipid düşürücü ve antitrombotik ilaçlar ile hemodinamik kontrolün yanı sıra uygun vakalarda perkütan koroner girişimler (anjiyoplasti/stent) veya cerrahi revaskülarizasyonu (CABG) içerir. Erken tanı ve multidisipliner takip, mortalite ve morbiditeyi azaltır.

Kalp Damar Tıkanıklığı Nedir?

Kalp damar tıkanıklığı, koroner arterlerin iç yüzeyinde zamanla biriken kolesterol, yağ ve kalsiyum içerikli plakların damarı daraltması veya tamamen kapatmasıyla gelişir. Kan akımı kısıtlandığında kalp kası yeterli oksijen alamaz ve bu durum göğüs ağrısı (anjina), kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi sonuçlara yol açabilir. Hastalık çoğu kez yıllar içinde sessizce ilerler ve ilk belirti bazen akut miyokard enfarktüsü olabilir.

Kalp Damar Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler eforla artabilir veya dinlenmede de ortaya çıkabilir. Aşağıdaki yakınmalar, koroner tıkanıklığı düşündürebilir:

Göğüste baskı, sıkışma veya yanma tarzı ağrı (anjina)
Nefes darlığı
Çene, boyun, sırt, omuz veya kola yayılan ağrı
Yorgunluk, halsizlik
Baş dönmesi, bayılma hissi
Çarpıntı
Soğuk terleme, bulantı-kusma
Eforla artan şikayetler
İleri evrede ayak-bacaklarda şişlik

Kalp Damar Tıkanıklığı Neden Olur?

Temel mekanizma aterosklerozdur. Damar duvarındaki plaklar zamanla büyüyerek lümeni daraltır ve kan akışını kısıtlar. Riski artıran başlıca faktörler şunlardır:

Yüksek kolesterol ve trigliserit
Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
Şeker hastalığı (diyabet)
Sigara ve tütün ürünleri
Obezite ve viseral yağlanma
Hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme
Genetik yatkınlık ve ileri yaş
Kronik stres ve aşırı alkol tüketimi

Kalp Damar Tıkanıklığı Tanısı ve Uygulanan Testler

Tanı, öykü ve fizik muayenenin yanı sıra çok yönlü testlerle konur. Tıkanıklığın yeri ve ciddiyetini belirlemede şu yöntemlerden yararlanılır:

Elektrokardiyogram (EKG)
Efor testi (stres testi)
Ekokardiyografi
Koroner anjiyografi
Bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyografi
Manyetik rezonans (MR) anjiyografi
Kalp sintigrafisi ve doppler ultrason
Kan testleri: lipid profili, glukoz, kardiyak enzimler (troponin, CK-MB)

Kalp Damar Tıkanıklığı Tedavisi

Tedavi kişiye ve lezyonun ciddiyetine göre planlanır. Amaç, kan akımını iyileştirmek, semptomları azaltmak ve olay riskini düşürmektir. Yaklaşımlar şunları içerir:

Yaşam tarzı değişiklikleri: dengeli beslenme, düzenli egzersiz, sigarayı bırakma, stres yönetimi
İlaç tedavisi: kolesterol düşürücüler, kan sulandırıcılar/antitrombotikler, tansiyon düzenleyiciler, beta blokerler, ACE/ARB
Perkütan girişimler: balon anjiyoplasti ve stent
Cerrahi tedavi: koroner arter bypass grefti (CABG)
Diyabet yönetimi ve kardiyak rehabilitasyon

Cerrahi Yöntemler

Yaygın veya kompleks tıkanıklıklarda koroner bypass, tıkanan bölgenin ötesine kan akımını yönlendirmek için bacak ya da göğüsten alınan bir damar grefti kullanılarak uygulanır. Uygun hastalarda anjiyoplasti ile balonla darlık genişletilir ve stentle damar açıklığı sürdürülür. Tedavi seçimi, lezyonun özellikleri ve hastanın genel durumu göz önünde bulundurularak kalp-damar ekibi tarafından yapılır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kalp Damar Tıkanıklığı Tamamen Tedavi Edilebilir Mi?

Hastalık çoğunlukla kroniktir; ancak yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla kontrol altına alınabilir, olay riski belirgin biçimde azaltılabilir. Gerektiğinde revaskülarizasyon işlemleri ek fayda sağlar.

Kalp Damar Tıkanıklığı Riskini Nasıl Azaltabilirim?

Sağlıklı beslenme (ör. Akdeniz tipi), düzenli aerobik egzersiz, sigara ve tütünden uzak durma, tansiyon/şeker/kolesterolün kontrolü ve düzenli doktor kontrolleri temel stratejilerdir.

Kalp Damar Tıkanıklığı Olan Biri Ameliyatsız Tedavi Edilebilir Mi?

Hafif-orta darlıklarda ilaçlar ve yaşam tarzı düzenlemeleri yeterli olabilir. İleri darlık veya yüksek riskli lezyonlarda girişimsel ya da cerrahi tedavi gerekebilir.

Hangi Belirtilerde Doktora Başvurmalıyım?

Göğüs ağrısı, eforla artan nefes darlığı, çene/kol ağrısı, soğuk terleme, senkop eğilimi gibi belirtilerde gecikmeden tıbbi yardım alınmalıdır.

Kalp Damar Tıkanıklığı Tanısı Konduktan Sonra Nelere Dikkat Etmeliyim?

İlaçları düzenli kullanmak, kontrol randevularına uymak, beslenme ve egzersiz planına sadık kalmak, sigarayı bırakmak ve alkol tüketimini sınırlamak uzun dönem başarının temelidir.