Kalp Hastalıkları, Kalp Hastalığı Belirtisi ve Yaygın Kalp Hastalıkları

Kalp hastalıkları; koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, aritmiler, kapak hastalıkları, kardiyomiyopatiler, perikardiyal hastalıklar ve doğuştan anomalileri kapsar. En sık belirtiler göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, yorgunluk ve bayılmadır; kadınlarda atipik yakınmalar daha sık görülebilir. Başlıca riskler hipertansiyon, hiperlipidemi, diyabet, sigara, obezite ve genetik yatkınlıktır; sağlıklı yaşam tarzı ve risk faktörü kontrolü primer ve sekonder korunmada etkilidir. Tanıda öykü-muayene, EKG, eko, stres testleri, Holter, laboratuvar, BT anjiyo ve invaziv anjiyografi kullanılır. Tedavi; yaşam tarzı, farmakoterapi, girişimsel işlemler (stent), cerrahi (CABG, kapak onarım/değişim), aritmi tedavileri ve ileri olgularda kalp naklini içerir. Erken başvuru ve organize kardiyak rehabilitasyon, mortalite ve morbiditeyi azaltır.

Kalp Hastalığı Nedir?

Kalp hastalıkları, kalbin yapı ve işlevini etkileyerek kan dolaşımını bozan geniş bir hastalık grubunu ifade eder. Bu gruba koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, kapak hastalıkları, kardiyomiyopatiler, perikardiyal hastalıklar ve doğuştan kalp anomalileri dahildir. Erken tanı, düzenli kontroller ve sağlıklı yaşam biçimi değişiklikleriyle önemli ölçüde önlenebilir veya kontrol altına alınabilir.

Kalp Hastalığı Belirtileri

Belirtiler hastalığın tipine göre değişebilir ve eforla artabilir ya da istirahatte de görülebilir. En sık yakınmalar şunlardır:

Göğüs ağrısı, baskı veya sıkışma (anjina)
Nefes darlığı
Çarpıntı, düzensiz kalp atımı
Aşırı yorgunluk, halsizlik
Baş dönmesi veya bayılma
Bacaklarda, ayaklarda veya karında şişlik (ödem)
Soğuk terleme, bulantı
Egzersans toleransında azalma

Kadınlarda Kalp Hastalığı Belirtileri

Kadınlarda göğüs ağrısına ek olarak sırt, çene veya boyun ağrısı, alışılmadık yorgunluk, nefes darlığı ve mide bulantısı gibi daha az tipik belirtiler öne çıkabilir. Bu yakınmalar başka sorunlarla karışabileceğinden ciddiye alınmalı ve değerlendirilmelidir.

Gençlerde Kalp Hastalığı Belirtileri

Genç yaşta kalp hastalığı nadirdir; ancak yoğun egzersiz sırasında veya sonrasında gelişen göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, baş dönmesi ve bayılma mutlaka araştırılmalıdır.

Acil Durum: Ne Zaman Başvurmalı?

Kalp krizi düşündüren şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı, soğuk terleme, bulantı ve çene-kol-sırt ağrısı gibi belirtilerde 112’yi arayarak acil yardım istemek hayat kurtarıcıdır.

Kalp Hastalıkları Nelerdir?

Kalp ve damar sistemini etkileyen başlıca hastalık başlıkları aşağıdadır.

Koroner arter hastalığı
Kalp yetmezliği
Ritim bozuklukları (aritmiler)
Kalp kapak hastalıkları
Doğuşan kalp hastalıkları
Kalp kası hastalıkları (kardiyomiyopatiler)
Kalp zarı hastalıkları (perikardiyal hastalıklar)

Koroner Arter Hastalığı

Koroner damarlarda kolesterol ve yağdan zengin plak birikimi damar daralması veya tıkanıklığa yol açar. Bu durum anjinaya, tedavi edilmezse kalp krizine ve kalp yetmezliğine neden olabilir.

Kalp Yetmezliği

Kalp, vücudun gereksinimini karşılayacak kadar kanı pompalayamaz. Nefes darlığı, yorgunluk ve ödem tipiktir; çoğunlukla koroner arter hastalığı, hipertansiyon veya kapak hastalıklarının sonucudur.

Ritim Bozuklukları (Aritmiler)

Kalbin çok hızlı, çok yavaş veya düzensiz atmasıyla seyreder. Çarpıntı, baş dönmesi ve bayılmaya yol açabilir; altta yatan elektriksel iletim sorunları söz konusudur.

Kalp Kapak Hastalıkları

Kapaklarda daralma (stenoz) veya kaçak (yetersizlik) kan akışını bozarak kalbin yükünü artırır. Göğüs ağrısı, nefes darlığı ve çarpıntı görülebilir.

Doğuşan Kalp Hastalıkları

Doğumdan itibaren var olan yapısal bozukluklardır. Şiddeti hafif deliklerden kompleks anomalilere kadar değişir; bazıları kendiliğinden düzelebilir, bazıları girişim veya cerrahi gerektirir.

Kalp Kası Hastalıkları (Kardiyomiyopatiler)

Dilate, hipertrofik veya restriktif tipte olabilir; pompa fonksiyonunu ve ritmi bozarak kalp yetmezliği ve ani ritim bozukluklarına zemin hazırlar.

Kalp Zarı Hastalıkları (Perikardiyal Hastalıklar)

Perikarditin yanı sıra perikardiyal efüzyon ve konstriktif perikardit görülür; göğüs ağrısı ve nefes darlığı ile seyredebilir.

Kalp Hastalıkları Türleri

Kalp hastalıkları, oluşum mekanizmalarına göre şöyle sınıflandırılabilir:

Damar hastalıkları: Koroner arter hastalığı, miyokard enfarktüsü
Elektriksel iletim bozuklukları: Atriyal fibrilasyon, ventriküler taşikardi
Pompa işlevi bozuklukları: Kalp yetmezliği
Yapısal bozukluklar: Kapak hastalıkları, septal defektler
Kalp kası hastalıkları: Kardiyomiyopatiler
Enfeksiyon kaynaklı hastalıklar: Endokardit, miyokardit

Kalp Hastalıklarının Nedenleri

Risk faktörleri birikimsel etki gösterir ve genetik yatkınlıkla birleştiğinde hastalık riski artar. Başlıca faktörler: hipertansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, sigara, obezite, hareketsizlik, sağlıksız beslenme, aşırı stres, aşırı alkol, uyku apnesi, ileri yaş ve erkek cinsiyet.

Yüksek tansiyon
Yüksek kolesterol
Diyabet
Sigara kullanımı
Obezite ve hareketsizlik
Sağlıksız beslenme ve stres
Genetik yatkınlık, yaş, cinsiyet

Genetik Faktörler

Aile öyküsü, kolesterol metabolizması ve damar yapısı gibi süreçleri etkileyerek erken yaşta hastalık riskini artırabilir.

Sağlıksız Yaşam Tarzı

Yüksek yağ-şeker içeren beslenme, yetersiz uyku ve egzersiz eksikliği riski yükseltir; sigara ve alkol ek yük getirir.

Yüksek Tansiyon

Süregiden basınç artışı kalp kasını zorlar; kontrolsüz hipertansiyon kalp krizi ve felç riskini artırır.

Yüksek Kolesterol

Ateroskleroza neden olarak damar daralması ve tıkayıcı hastalık riskini yükseltir.

Diyabet

Mikro ve makrovasküler hasar yoluyla kalp-damar riskini belirgin artırır; iyi glisemik kontrol önemlidir.

Obezite

Kan basıncı, lipitler ve glisemiyi olumsuz etkileyerek kalbin iş yükünü artırır.

Sigara Kullanımı

Endotelyal disfonksiyon, pıhtılaşma ve damar daralması yoluyla majör risk oluşturur; bırakmak riskte hızlı azalma sağlar.

Aşırı Alkol Tüketimi

Hipertansiyon, aritmi ve kardiyomiyopati riskini artırır; tüketim sınırlandırılmalıdır.

Kalp Hastalığı Tanısı ve Uygulanan Testler

Değerlendirme; ayrıntılı öykü ve fizik muayeneyi, EKG, ekokardiyografi, efor/stres testleri, Holter izlem, kan testleri, BT anjiyografi ve invaziv koroner anjiyografiyi içerebilir. Uygun test seçimi kişiye ve kliniğe göre yapılır.

Tıbbi geçmiş ve fizik muayene
EKG (elektriksel aktivite)
Ekokardiyografi (yapı ve fonksiyon)
Stres/efor testleri
Holter ritim izlemi
BT anjiyo ve koroner anjiyografi
Kan testleri (biyobelirteçler)

Kalp Hastalığı Tedavi Yöntemleri

Tedavi; hastalığın türü ve şiddetine göre yaşam tarzı müdahaleleri, ilaçlar, girişimsel işlemler ve cerrahiyi kapsar. Kardiyak rehabilitasyon tüm basamaklarda önerilir.

Yaşam tarzı değişiklikleri
İlaç tedavisi
Balon anjiyoplasti ve stent
Koroner arter bypass cerrahisi (CABG)
Kapak onarımı/değişimi ve girişimleri
Aritmi tedavileri
Kalp nakli
Kardiyak rehabilitasyon

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Akdeniz tipi beslenme, düzenli fiziksel aktivite, sigarayı bırakma, alkolü sınırlama, kilo ve stres yönetimi riski azaltır ve tedavinin temelini oluşturur.

İlaç Tedavisi

Hipertansiyon, hiperlipidemi, tromboz ve kalp yetmezliği için kanıta dayalı ilaçlar kullanılır; doz ayarı düzenli takip gerektirir.

Balon Anjiyoplasti ve Stent

Daralmış koroner damarı kateterle genişletip stentle açık tutmayı amaçlar; semptomları ve iskemiyi azaltır.

Koroner Arter Bypass (CABG)

Şiddetli çok damar hastalığında tıkalı segmenti atlayarak kalp kasına kan akışını yeniden sağlar; yaşam kalitesi ve prognozu iyileştirir.

Kalp Kapakçığı Girişimleri

Kapak darlığı veya yetersizliğinde kapak onarımı ya da değişimi cerrahi veya kateter yoluyla yapılabilir (ör. TAVI/Mitraclip uygun olgularda).

Aritmi Tedavileri

İlaç, elektriksel kardiyoversiyon, kateter ablasyonu ve kalp pili/ICD gibi cihaz tedavilerini içerir.

Kalp Nakli

İleri evre, tedaviye dirençli kalp yetmezliğinde yaşam süresi ve kalitesini artırmak için seçilmiş hastalarda uygulanır.

Kardiyak Rehabilitasyon

Gözetimli egzersiz, eğitim ve risk faktörü kontrolüyle yeniden hastaneye yatışları azaltır, fonksiyonel kapasiteyi artırır.

Tedavisi Olmayan Kalp Hastalıkları

Kalp hastalıklarının büyük bölümü tedavi edilebilir veya kontrol altına alınabilir. Bazı kronik durumlarda tam kür mümkün olmasa da yaşam tarzı, ilaçlar ve gerektiğinde girişimsel/cerrahi yöntemlerle uzun dönem yönetim ve yaşam kalitesinde belirgin iyileşme sağlanabilir.

Doğuştan Kalp Hastalıkları

Doğumsal kusurlar, hafif septal defektlerden kompleks anomalilere kadar uzanır. Tanı genellikle ekokardiyografiyle konur; uygun olgularda kateter temelli kapatma veya cerrahi tedavi planlanır. Düzenli kardiyoloji takibi esastır.

Kalp Hastalıkları Hakkında Sık Sorulanlar

Kalp Ağrısı Ne Zaman Acildir?

Dinlenmekle geçmeyen, 5-10 dakikadan uzun süren baskı-sıkışma tarzı göğüs ağrısı; nefes darlığı, soğuk terleme, bulantı ve kola/çeneye yayılım varsa acildir ve 112 aranmalıdır.

Kalp Hastalıkları Önlenebilir mi?

Kan basıncı, kolesterol ve kan şekerini kontrol etmek; sigarayı bırakmak; düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme ile risk önemli ölçüde azaltılabilir.

Hangi Testler Ne Sıklıkta Yapılmalı?

Risk düzeyine göre değişir; genel olarak yıllık muayene, kan basıncı, lipit ve glukoz değerlendirmesi önerilir. Hekim uygun görürse EKG, eko veya stres testi planlayabilir.