Kan Grupları Nelerdir? Kan Grubu Öğrenmek İçin Ne Yapılır?

Kan grupları, ABO ve Rh sistemlerindeki antijen/antikor varlığına göre belirlenen kalıtsal bir özelliktir ve toplam sekiz temel tip bulunur. Güvenli eritrosit transfüzyonu için ABO ve Rh uyumu şarttır; O Rh negatif evrensel verici, AB Rh pozitif evrensel alıcıdır. Kan grubu testleri basit kan örneğiyle yapılır ve sonuçlar hızlıca elde edilir; e-Nabız/e-Devlet üzerinden de görüntülenebilir. Rh uyuşmazlığı gebelikte önem taşır ve anti-D immünglobulin profilaksisi ile önlenebilir. Kan bağışı için 18–65 yaş, ≥50 kg ve aktif enfeksiyon olmaması gibi koşullar aranır; nihai uygunluk tıbbi değerlendirme ile belirlenir. Kan grubuna göre beslenme iddialarını destekleyen güçlü kanıt yoktur; dengeli beslenme önerilir.

Kan Grubu Nedir?

Kan grubu, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyindeki antijenler ve plazmadaki antikorlara göre belirlenen, kalıtsal bir biyolojik özelliktir. Klinik açıdan en önemli iki sistem ABO ve Rh (Rhesus) sistemleridir. ABO sistemi kanı A, B, AB ve O olarak sınıflandırırken Rh sistemi D antijeninin varlığına göre pozitif (+) ya da negatif (−) olarak tanımlar. Bu iki sistemin birleşimi A+, A−, B+, B−, AB+, AB−, O+, O− olmak üzere sekiz temel kan grubunu oluşturur.

ABO sisteminde A grubunda A antijeni ve anti-B antikoru; B grubunda B antijeni ve anti-A antikoru bulunur. AB grubunda her iki antijen vardır ve doğal anti-A/anti-B antikoru yoktur; O grubunda antijen bulunmaz, anti-A ve anti-B antikorları mevcuttur. Bu düzen, kan nakillerindeki uyumluluğu belirler.

Rh faktörü özellikle kan nakilleri ve gebelikte önemlidir. Rh(−) bir kişi Rh(+) kanla karşılaştığında bağışıklık yanıtı gelişebilir; gebelikte bu durum uygun zamanda uygulanan anti-D immünglobulin ile önlenebilir.

Kan Grubu Nasıl Öğrenilir?

Kan grubunuzu öğrenmek için aile hekiminize, devlet/özel hastanelere, tıp merkezlerine veya kan bağış merkezlerine başvurarak basit bir kan testi yaptırabilirsiniz. Sonuçlar genellikle kısa sürede çıkar ve e-Nabız ya da e-Devlet üzerinden görüntülenebilir. Daha önce yaptırdığınız testlerden düzenlenen bir kan grubu kartını da kullanabilirsiniz.

Kan bağışı sırasında belirlenen sonuçlar kurum tarafından bildirilebilir.
Aile hekimi ve hastanelerde laboratuvar testi ile kesin olarak saptanır.
e-Nabız ve e-Devlet üzerinden geçmiş sonuçlar izlenebilir.

Kan Grupları Nelerdir?

ABO ve Rh sistemleri birlikte değerlendirildiğinde sekiz temel kan grubu ortaya çıkar: A+, A−, B+, B−, AB+, AB−, O+, O−. Toplumlarda dağılım farklıdır; A ve O grupları genellikle daha sık, AB daha nadirdir. Rh pozitiflik Rh negatifliğe göre daha yaygındır.

A: Alyuvarlarda A antijeni, plazmada anti-B antikoru
B: Alyuvarlarda B antijeni, plazmada anti-A antikoru
AB: Alyuvarlarda A ve B antijenleri, doğal anti-A/anti-B yok
O: Alyuvarlarda A/B antijeni yok, plazmada anti-A ve anti-B

ABO ve Rh dışında Kell, Duffy, Kidd gibi başka kan grubu sistemleri de vardır; özellikle çoklu transfüzyon gereken hastalarda önem kazanabilirler.

Kan Grubu Neye Göre Belirlenir?

Kan grubu, ebeveynlerden geçen genlerle belirlenir ve nadir tıbbi müdahaleler (ör. kemik iliği nakli) dışında yaşam boyu değişmez. Eritrosit yüzeyindeki antijenler bağışıklık sistemi tarafından tanınır; vücut kendi antijenlerine toleranslıdır, yabancı antijenlere ise antikor geliştirerek reaksiyon verebilir.

Kan Grubu Kartı Nasıl Alınır?

Kan grubu kartı/raporu, ABO ve Rh bilginizi içeren resmi bir belgedir. Aile sağlığı merkezleri, hastaneler veya kan merkezlerinde test yaptıktan sonra düzenlenebilir. Sonuçlar bazı işlemlerde elektronik sistemlere de işlenir; yine de fiziki bir kart talep etmek mümkündür.

Kan Grubu Testi ve Kan Grubu Öğrenme

Kan grubu testi, bir tüp kan örneği ile laboratuvarda yapılan ve hem ABO hem de Rh durumunu belirleyen standart bir analizdir. Acil durumlar, cerrahi işlemler ve organ-kök hücre nakilleri öncesi mutlaka doğrulanır. Gebelikte Rh uyumu ayrıca değerlendirilir; Rh(−) anne adaylarına uygun zamanda anti-D koruması uygulanır.

Kan Verme Şartları Nelerdir?

Kan bağışı hem bağışçının hem de alıcının güvenliği için belirli kriterlere tabidir. Nihai uygunluk, bağış öncesi hekim değerlendirmesi ile belirlenir.

18–65 yaş aralığında olmak
En az 50 kg olmak
Ateş/aktif enfeksiyon ve ciddi kronik kontrolsüz hastalık olmaması
Son 12 ay içinde dövme veya piercing yaptırmamış olmak (geçici erteleme süresi)
Yakın dönemde büyük ameliyat geçirmemiş olmak (hekim belirler)
Son 48 saatte sistemik antibiyotik kullanmamış olmak

Hangi Kan Grupları Birbirine Kan Verebilir?

Aşağıdaki bilgiler eritrosit (kırmızı kan hücresi) transfüzyonu içindir:

O Rh(−): Tüm gruplara verebilir (evrensel verici); yalnızca O Rh(−)dan alır.
O Rh(+): O Rh(+) ve O Rh(−)dan alır; tüm Rh(+) gruplara verebilir.
A Rh(+): A ve O gruplarından alır; A Rh(+)/AB Rh(+)’ye verebilir.
A Rh(−): A Rh(−) ve O Rh(−)dan alır; A ve AB’nin Rh(−/+) durumuna göre uyumlu olanlarına verebilir (Rh(−)e her zaman, Rh(+)e durum değerlendirilerek).
B Rh(+): B ve O gruplarından alır; B Rh(+)/AB Rh(+)’ye verebilir.
B Rh(−): B Rh(−) ve O Rh(−)dan alır; B ve AB’nin Rh(−/+) uyumuna göre verebilir.
AB Rh(+): Tüm gruplardan alabilir (evrensel alıcı); yalnızca AB Rh(+)’ye verebilir.
AB Rh(−): AB, A, B, O’nun Rh(−) tiplerinden alır; AB Rh(−) ve AB Rh(+)’ye verebilir.

Kan Grubuna Göre Beslenme

Kan grubuna göre diyetler popüler olsa da, hastalık risklerini azalttığına veya kilo yönetiminde üstün olduğuna dair güçlü ve tutarlı bilimsel kanıt bulunmamaktadır. En doğru yaklaşım, kan grubundan bağımsız olarak sebze, tam tahıl, sağlıklı yağlar ve yeterli protein içeren dengeli bir beslenmedir. Özel durumlar için diyetisyen/hekime danışın.

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Kan uyuşmazlığı terimi çoğunlukla Rh uyumsuzluğunu ifade eder. Rh(−) annenin Rh(+) bebeğe karşı bağışıklık yanıtı geliştirmesi yenidoğanda hemolitik hastalığa yol açabilir. Gebelikte uygun haftalarda uygulanan anti-D immünglobulin ile duyarlanma büyük ölçüde önlenir.

Kan Grubu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

En Az/Nadir Bulunan Kan Grubu Hangisidir?

Birçok toplumda en nadir gruplar arasında AB Rh(−) ve O Rh(−) yer alır. Nadirlik, donör bulmayı güçleştirebilir.

Kan Grubu Nasıl Öğrenilir?

Sağlık kuruluşlarında yapılan laboratuvar testi ile kesin olarak belirlenir. Sonuçlar e-Nabız/e-Devlet üzerinden görülebilir; kan bağışı yapanlara merkezler sonucu bildirir.

O Rh Pozitif Kan Grubu Özellikleri Nelerdir?

O Rh(+) kişiler O Rh(+) ve O Rh(−)dan kan alabilir; eritrosit bağışında tüm Rh(+) gruplara kan verebilir.

O Rh Negatif Kan Grubu Özellikleri Nelerdir?

O Rh(−) eritrosit açısından evrensel vericidir; ancak yalnızca O Rh(−)dan kan alabilir.

A Rh Pozitif Kan Grubu Özellikleri Nelerdir?

A Rh(+) bireylerin alyuvarlarında A antijeni bulunur; plazmada anti-B antikoru vardır. A ve O grubundan kan alabilir.

En Yaygın Kan Grubu Hangisidir?

Toplumdan topluma değişmekle birlikte A Rh(+) ve O Rh(+) sıklıkla en yaygın gruplar arasındadır.

Kan Grubu Değişir mi?

Kan grubu genetik olarak belirlenir ve genellikle değişmez. Kök hücre/kemik iliği nakli sonrası yeni iliğin kan grubuna göre değişim görülebilir.