Karpal Tünel Sendromu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
Karpal tünel sendromu, karpal tünelde median sinirin kronik kompresyonuna bağlı gelişen bir nöropatidir. Risk faktörleri arasında tekrarlayan zorlanma, anatomik darlık, gebeliğe bağlı ödem, obezite ve diyabet ile hipotiroidi gibi endokrin bozukluklar yer alır. Klinik tablo genellikle başparmak, işaret ve orta parmakta parestezi, gece artan ağrı, kavrama gücünde azalma ve thenar atrofisi ile karakterizedir. Tanı; öykü ve fizik muayeneye ek olarak Tinel/Phalen manevraları, sinir iletim çalışmaları ve EMG ile desteklenir; ultrason ve gerektiğinde görüntüleme eş tanıları ayırt etmede yardımcı olabilir. Tedavide bilek ateli, aktivite modifikasyonu, NSAİİ ve/veya kortikosteroid enjeksiyonları konservatif yaklaşımları oluştururken, refrakter veya ileri olgularda açık ya da endoskopik karpal tünel serbestleştirme uygulanır. Erken müdahale prognozu iyileştirir ve kalıcı sensörimotor kaybı azaltır.
Karpal Tünel Sendromu Nedir?
Karpal tünel sendromu, el bileğindeki dar bir kanal olan karpal tünelden geçen median sinirin bası altında kalmasıyla oluşan sinir sıkışmasıdır. Sinirin etkilenmesi; başparmak ve ilk iki parmakta uyuşma, karıncalanma, ağrı ve kavrama gücünde azalma gibi yakınmalara yol açar. Masa başı çalışmaları, ince el işleri ve sürekli klavye-fare kullanımı gibi tekrarlayıcı aktivitelerde daha sık görülür.
Karpal Tünel Sendromu Neden Olur?
Median sinire uygulanan kronik basınç birçok nedene bağlı gelişebilir. En yaygın etkenler tekrarlayan el-bilek hareketleri, uzun süre yanlış bilek pozisyonu ve titreşimli alet kullanımıdır. Ayrıca el bileği travmaları, obezite, gebelikte ödem, diyabet, hipotiroidi, romatizmal hastalıklar ve genetik yatkınlık riski artırır.
- Tekrarlayan el-bilek hareketleri ve zorlanma
- Uzun süre klavye/fare kullanımı ve ergonomik hatalar
- Bilek travması, burkulma veya kırık sonrası değişiklikler
- Obezite, gebelik ve sıvı tutulumu
- Diyabet, hipotiroidi gibi endokrin bozukluklar
- Romatoid artrit ve diğer inflamatuvar eklem hastalıkları
- Titreşimli el aletleriyle çalışma, ağır güç gerektiren aktiviteler
Karpal Tünel Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler başlangıçta aralıklı olabilir, zamanla şiddetlenebilir. Sıklıkla geceleri artan uyuşma ve ağrı görülür; bazen ağrı ön kola yayılabilir. İnce motor becerilerde zorlanma ve kavrama gücünde azalma nedeniyle eşyaları düşürme yaşanabilir.
- Başparmak, işaret ve orta parmakta uyuşma-karıncalanma
- Gece artan ağrı ve yanma hissi
- El-bilekte güçsüzlük ve kavrama zayıflığı
- İnce motor aktivitelerde zorlanma (ör. düğme ilikleme)
- Bazen ağrının bilekten kola yayılması
Karpal Tünel Sendromu Nasıl Geçer?
Hafif-orta olgularda aktivite düzenlemesi, kısa aralar verme, ergonomik iyileştirmeler ve gece bilek ateli kullanımı yakınmaları belirgin azaltabilir. Esneme ve sinir kaydırma egzersizleri yararlıdır. Şikayetler sürerse ilaç tedavisi veya enjeksiyonlar gündeme gelebilir.
Karpal Tünel Sendromuna Ne İyi Gelir?
Doğru bilek pozisyonu, düzenli mola ve hafif egzersizler ilk basamaktır. Soğuk uygulama akut ağrıyı yatıştırabilir. Fizyoterapi ile çevre kasların güçlenmesi ve doku mobilizasyonu desteklenir. Uygun klavye, fare ve bilek desteği gibi ergonomik düzenlemeler sinir üzerindeki baskıyı azaltır. Gerekli seçilmiş olgularda kortikosteroid enjeksiyonu kısa-orta vadede rahatlama sağlayabilir.
Karpal Tünel Sendromu Hangi Sıklıkta ve Yaşlarda Görülür?
Karpal tünel sendromu çoğunlukla 30-60 yaş aralığında görülür ve kadınlarda daha sıktır. Kadınlarda bilek kanalının daha dar olması ve hormonal değişiklikler riskin artmasına katkı sağlayabilir. El bileğini yoğun kullanan mesleklerde ve titreşimli aletlerle çalışanlarda görülme olasılığı yükselir.
Karpal Tünel Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi, semptomların şiddeti ve süresine göre planlanır. İlk basamakta konservatif yöntemler tercih edilir; yanıtsız veya ilerlemiş olgularda cerrahi tedavi uygulanır.
Geleneksel Tedavi
Gece bilek ateli ile nötr pozisyonun korunması, aktivite modifikasyonu, ergonomik düzeltmeler ve egzersiz programları temel yaklaşımlardır. Ağrı ve inflamasyon için uygun ilaçlar kullanılabilir. Seçilmiş olgularda kortikosteroid enjeksiyonu ödemi azaltıp sinir basısını hafifletir.
Cerrahi Tedavi
Konservatif tedaviye yanıtsız, belirgin güç kaybı veya ileri sinir basısı bulguları olan hastalarda karpal tünel serbestleştirme yapılır. Açık cerrahi veya endoskopik yöntemle transvers karpal ligaman kesilerek sinir üzerindeki bası kaldırılır. Endoskopik yaklaşım daha küçük kesiler ve daha hızlı iyileşme sağlayabilir; yöntem seçimi hastaya ve cerrahın deneyimine göre belirlenir.
Karpal Tünel Sendromu Tanısı Nasıl Konur?
Tanı klinik öykü ve muayeneye dayanır. Tinel ve Phalen manevraları tipik yakınmaları tetikleyebilir. Sinir iletim çalışmaları ve elektromiyografi (EMG) tanıyı doğrular ve şiddeti gösterir. Ultrason median sinirin kalınlaşmasını ve kanal içi yapıları değerlendirmede yardımcı olabilir; gerekli durumlarda diğer görüntülemeler ek patolojileri dışlamak için kullanılır.
Karpal Tünel Sendromu İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Evde Bakım
Düzenli mola verme, tekrarlayan hareketleri sınırlama, doğru duruş ve uygun ekipman kullanımı semptom kontrolüne yardımcıdır. Bilek esneme-güçlendirme egzersizleri, kilonun yönetimi, soğuk uygulama ve gece atel kullanımı evde bakımın temelini oluşturur.
- Ergonomik düzenlemeler (klavye, fare, bilek desteği)
- Tekrarlayan işleri sık molalarla bölmek
- Esneme ve sinir kaydırma egzersizleri
- Kilo kontrolü ve antiinflamatuvar yaşam tarzı
- Gece ateli ve gerektiğinde soğuk uygulama
Karpal Tünel Sendromu Nasıl Önlenir?
Önleme; doğru bilek hizası, görev döngüsünün çeşitlendirilmesi ve ergonomiye yatırım ile başlar. Elleri soğuktan korumak, aşırı güç gerektiren kavramalardan kaçınmak ve düzenli egzersiz yapmak riski azaltır.
- Nötr bilek pozisyonunu korumak
- Ergonomik ekipman ve uygun yükseklik ayarları
- Tekrarlayan işleri azaltmak, görev rotasyonu
- Kısa ve sık molalar
- Isınma-esneme alışkanlığı
Karpal Tünel Sendromu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Karpal Tünel Sendromu Kalıcı mıdır?
Erken tanı ve uygun tedavi ile tamamen düzelebilir. Gecikmiş ve ağır olgularda kalıcı duyu-motor kayıplar gelişebilir.
Karpal Tünel Sendromu Ameliyatı Riskli midir?
Genel olarak güvenli bir girişimdir; enfeksiyon, kanama, skar hassasiyeti veya nadiren sinir yaralanması gibi riskler mevcuttur.
Karpal Tünel Sendromu Nasıl Anlaşılır?
Gece artan uyuşma-karıncalanma, özellikle başparmak-işaret-orta parmak tutulumu ve kavrama zayıflığı tipiktir. Muayenede Tinel/Phalen manevraları pozitif olabilir; tanı EMG ve sinir iletim çalışmalarıyla desteklenir.
Karpal Tünel Sendromu Tekrarlayabilir mi?
Tekrarlama görülebilir. Risk faktörleri devam ediyorsa veya ergonomik önlemler sürdürülmüyorsa semptomlar yeniden ortaya çıkabilir; koruyucu stratejiler nüksü azaltır.