Kemik İliği Nakli Sonrası

Kemik iliği nakli sonrası dönem, hastalığın eradikasyonu ve bağışıklık sisteminin nakledilen hücreleri kabul etmesi hedefiyle enfeksiyon profilaksisi ve immün düzenleyici tedavilerin uygulandığı riskli bir süreçtir. Engraftman çoğunlukla 10. gün civarında başlar ve kemoterapiyi de içeren hastane yatışı tipik olarak 25–30 gün sürer. Yeterli hematolojik toparlanma ve enfeksiyon olmaması halinde hasta taburcu edilerek düzenli poliklinik izlemi planlanır; allojeneik nakillerde en az bir yıl süren enfeksiyondan korunma ve yakın takip gereklidir. İlk 30 günde oral mukozal değişiklikler, ağrı, gastrointestinal yakınmalar, iştah-tat değişiklikleri, alopesi ve deri bulguları gibi yan etkiler görülebilir. Kan sayımları ile nötropeni, trombositopeni ve anemi yakından izlenir; gerektiğinde kan ürünleri ile sıvı‑elektrolit desteği sağlanır ve kan değerleri düzelince kontrol sıklığı azaltılır.

Nakil sonrası genel bilgiler

Kemik iliği nakli sonrasında hedef, hastalığın kontrol altında olması ve bağışıklık sisteminin nakledilen hücreleri kabul etmesidir. Bu dönemde hasta enfeksiyonlara açıktır; bu nedenle bağışıklığı düzenleyen tedaviler ve enfeksiyonlardan koruyucu ilaçlar kullanılabilir.

Donör kök hücreleri genellikle nakilden yaklaşık 10. günde tutunup çoğalmaya (engraftman) başlar. Kemoterapiyi de içeren hastane yatışı çoğu hastada 25–30 gün sürer.

Yeterli eritrosit, lökosit ve trombosit üretimi sağlanmış ve enfeksiyon saptanmamışsa, hasta planlı aralıklarla poliklinikte izlenmek üzere taburcu edilir. Kontrollerin düzenli sürdürülmesi önemlidir.

Özellikle allojeneik nakillerde, en az bir yıl boyunca enfeksiyondan korunmaya yönelik tedavi ve yakın takip gereklidir.

Olası yan etkiler

Kök hücre naklini izleyen ilk 30 günde çeşitli yan etkiler ortaya çıkabilir. Sağlık ekibi bu etkileri yakından izler ve gerektiğinde destek tedavileri düzenler.

Ağız ve ağız içinde değişiklikler
Ağrı yakınmaları
Mide-bağırsak sorunları
İştah azalması ve tat duyusunda farklılaşma
Saç dökülmesi
Deri değişiklikleri

Kan sayımları ve destek tedavileri

Nakil sonrası dönemde kan sayımları ile nötropeni (düşük akyuvar), trombositopeni (düşük trombosit) ve anemi (düşük alyuvar) açısından düzenli takip yapılır. Gerektiğinde kan ürünleri, sıvı ve elektrolit desteği sağlanır.

Taburculuğa hazırlık

Engraftman ve taburculuk kriterleri

Tıbbi ekip akyuvar sayımını izler; güvenli ve kalıcı artış, kök hücrelerin tutunduğunun ve vücudun nakli kabul ettiğinin göstergesidir. Bu koşullar sağlandığında taburculuk planlanır.

Poliklinik izlem

İlk haftaların programı

Servisten çıktıktan sonra hasta başlangıçta çoğu gün polikliniğe gelerek laboratuvar kontrollerinden geçer. Sonuçlara göre kan ürünleri, ilave sıvılar veya elektrolit takviyesi gerekebilir.

Ziyaret sıklığının azaltılması

İlerleyen haftalarda kan değerleri toparlandıkça, kontrollerin sıklığı aşamalı olarak azaltılır.