Kemosatürasyon (İzole Karaciğer Kemoterapisi)

Kemosatürasyon, karaciğer kan akımının geçici olarak izole edilmesi ve melphalanın doğrudan karaciğere infüzyonu sonrasında kanın ekstrakorporeal filtreleme ile temizlenerek geri verilmesine dayanan bölgesel kemoterapi yöntemidir. Yüksek intrahapatik ilaç konsantrasyonu sağlayarak tümör kontrolünü artırmayı, sistemik toksisiteyi ise azaltmayı hedefler. Cerrahiye uygun olmayan primer veya metastatik karaciğer tümörlerinde, özellikle oküler melanom ve kolorektal kanser metastazlarında seçilmiş olgularda uygulanabilir. Olası yan etkiler arasında karaciğer fonksiyon bozukluğu, sınırlı düzeyde sistemik kemoterapi toksisiteleri ve girişime bağlı kanama/tromboz riskleri bulunur. İşlem minimal invazivdir, tekrarlanabilir ve yakın laboratuvar-görüntüleme izlemi gerektirir.

Kemosatürasyon (İzole Karaciğer Kemoterapisi) Nedir?

Kemosatürasyon, karaciğerin dolaşımının geçici olarak izole edildiği ve kemoterapi ajanının (genellikle melphalan) doğrudan karaciğere verildiği, ardından kanın özel filtrelerle temizlenip sistemik dolaşıma geri kazandırıldığı bir bölgesel tedavi yaklaşımıdır. Bu sayede tümör dokusunda yüksek ilaç düzeyleri sağlanırken, sağlıklı organların maruziyeti azaltılır. Cerrahiye uygun olmayan veya sistemik tedavilere yanıtı sınırlı hastalarda tamamlayıcı ya da alternatif bir seçenek olarak değerlendirilebilir ve gerektiğinde tekrarlanabilir.

Kemosatürasyonun Sağladığı Faydalar

Yöntem, karaciğer odaklı tümörlerde ilacı hedefe yoğunlaştırarak etkinliği artırmayı, filtreleme sayesinde sistemik yan etkileri azaltmayı ve açık cerrahiye gerek kalmadan tedavi sunmayı amaçlar.

Hedefe yönelik etki: Yüksek doz kemoterapi karaciğer içinde yoğunlaştırılır.
Daha az sistemik toksisite: Ekstrakorporeal filtreleme, ilacın büyük kısmını kandan uzaklaştırır.
Ameliyatsız/miminal invaziv uygulama: İyileşme süresi genellikle daha kısadır.
Tekrarlanabilirlik: Uygun aralıklarla birden fazla kez planlanabilir.
Tamamlayıcı seçenek: Diğer lokal veya sistemik tedavilerle kombine edilebilir.

Hedefe Odaklı Kemoterapi

İlacın doğrudan karaciğer parankimine verilmesi, tümör hücrelerinin daha yüksek konsantrasyonla karşılaşmasını ve tedavi etkinliğinin artmasını sağlar.

Yan Etkilerin Azalması

Filtreleme sistemi, dolaşıma karışan ilacı büyük ölçüde elimine ederek bulantı, saç dökülmesi ve miyelosupresyon gibi sistemik etkileri görece azaltabilir.

Tekrar Uygulanabilir Bir Yöntem

Karaciğerle sınırlı tutulum varlığında ve yeterli organ rezervi olduğunda işlemin belirli aralıklarla tekrarı mümkündür.

Kemosatürasyon Hangi Kanser Türlerinde Kullanılır?

Seçilmiş olgularda aşağıdaki durumlarda düşünülebilir:

Primer karaciğer kanseri (HCC): Cerrahiye uygun olmayan hastalarda bölgesel kontrol amacıyla.
Karaciğer metastazları: Özellikle sistemik tedaviye dirençli olgularda.
Oküler melanom metastazları: Karaciğer-dominant tutulumda etkili bir seçenek olabilir.
Kolorektal kanser metastazları: Rezektabl olmayan veya çoklu metastazlarda.
Meme kanseri metastazları: Karaciğer ağırlıklı yayılımda ek/lokal kontrol için.
Nöroendokrin tümör metastazları: Tümör yükünü azaltma ve semptom kontrolü amacıyla.

Kemosatürasyonun Olası Riskleri ve Yan Etkileri

Her girişimsel işlemde olduğu gibi kemosatürasyonda da organ etkileri, sınırlı sistemik toksisite ve girişimle ilişkili komplikasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır.

Karaciğer Üzerindeki Etkiler

Karaciğer enzimlerinde yükselme, geçici hiperbilirubinemi ve nadiren karaciğer yetmezliği görülebilir; yakın laboratuvar izlemi önemlidir.

Genel Dolaşıma Bağlı Yan Etkiler

Filtrelemeye rağmen az miktarda ilaç sistemik dolaşıma karışabilir; bulantı, yorgunluk, hafif miyelosupresyon ve saç dökülmesi gelişebilir.

İşlem Sonrası Görülebilecek Sorunlar

Vasküler giriş yerinde kanama/hematom, tromboz/emboli ve nadiren enfeksiyon riski vardır; hemodinamik değişiklikler nedeniyle kısa süreli gözlem gerekebilir.

Kemosatürasyon Sonrası İyileşme Süreci

Toparlanma süresi genellikle kısadır; yine de yüksek doz bölgesel kemoterapi nedeniyle planlı izlem gerekir.

Hastanede Kalış Süresi

Çoğu hasta birkaç gün gözlem altında tutulur; karaciğer fonksiyonları ve damar giriş yerleri düzenli kontrol edilir.

Günlük Hayata Dönüş

Hafif aktivitelere dönüş genellikle birkaç gün içinde mümkündür; ilk haftalarda ağır egzersizden kaçınmak ve dengeli beslenmek önerilir.

Takip ve Kontroller

İlk hafta laboratuvar testleri, ilk ay klinik-değerlendirme ve görüntüleme yapılır; yanıt ve toleransa göre sonraki ziyaretler planlanır. Uygun hastalarda işlem 6-8 haftalık aralıklarla tekrarlanabilir.

Kemosatürasyon İçin Uygunluk Kriterleri

Uygun hasta seçimi başarı ve güvenlik açısından kritik önemdedir; karaciğer rezervi, hastalık yaygınlığı ve eşlik eden hastalıklar birlikte değerlendirilir.

Kimler Bu Tedaviyi Alabilir?

Karaciğere sınırlı primer veya metastatik tümörü olan hastalar.
Cerrahiye uygun olmayan ancak yeterli karaciğer fonksiyonu bulunan olgular.
Sistemik kemoterapiye dirençli veya seçenekleri kısıtlı hastalar.
Oküler melanom, kolorektal veya seçilmiş nöroendokrin/metastatik meme kanseri olguları.

Kimler İçin Önerilmez?

İleri evre karaciğer yetmezliği veya belirgin karaciğer fonksiyon bozukluğu olanlar.
Sistemik yayılımı belirgin olan hastalar.
Ciddi kardiyovasküler hastalık, kontrolsüz hipertansiyon veya ileri böbrek yetmezliği olanlar.
Aktif kanama bozukluğu/pıhtılaşma sorunu veya ağır immünsüpresyonu bulunan hastalar.