Kendi Kendine Meme Muayenesi Nedir? Nasıl Yapılır?
Kendi kendine meme muayenesi, adet bitiminden 5–7 gün sonra aylık yapılması önerilen, görsel inceleme ve palpasyonu içeren bir öz-değerlendirme yöntemidir. Tanısal bir test değildir; klinik muayene ve yaşa/riske uygun mamografi-ultrason gibi görüntülemeleri tamamlar. Sert-hareketsiz kitle, meme başı akıntısı, ciltte çekinti/kalınlaşma veya koltuk altında kalıcı sertlik gibi bulgular ortaya çıktığında gecikmeden tıbbi değerlendirme gereklidir. Klinik meme muayenesi 20+ yaşta 1–3 yılda bir, 40+ yaşta yıllık önerilir; menopoz sonrası da aylık sabit günde KKMM sürdürülmelidir. Düzenli KKMM, kadınların meme yapısını tanımasını sağlayarak şüpheli değişikliklerin erken fark edilmesine katkı sunar; ancak tarama programlarının yerini alamaz.
Kendi kendine meme muayenesi nedir?
Kendi kendine meme muayenesi (KKMM), memelerdeki görünür ve hissedilebilir değişiklikleri erken dönemde fark etmeye yardımcı olan, evde uygulanabilen düzenli bir öz-değerlendirme yöntemidir. Tanı koydurmaz; klinik muayene ve gerektiğinde mamografi/ultrason gibi görüntülemeleri tamamlar.
Muayeneyi kolaylaştıran öneriler:
- Her ay aynı gün muayene planlayın; adet sonrası 5–7. gün idealdir.
- Duşta sabunla kayganlaşan cilt parmakların daha rahat kaymasını sağlayabilir.
- Yatarak muayenede aynı taraf omuz altına küçük bir yastık koymak dokuyu yüzeye yaklaştırır.
- Fark ettiğiniz değişiklikleri not alın ve gerektiğinde sağlık profesyoneliyle paylaşın.
KKMM neden önemlidir?
Düzenli KKMM, kişinin kendi meme yapısını tanımasına yardım eder ve olağandışı değişiklikleri erkenden fark etme şansını artırır. Erken fark edilen bulgular, uygun zamanda başvuruyla daha hızlı ve etkili tedavi süreçlerine olanak tanıyabilir.
Düzenli muayenenin faydaları
- Erken başvuru ve değerlendirmeyi kolaylaştırır.
- Meme sağlığı farkındalığını artırır.
- Klinik muayene ve görüntüleme programlarını aksatmamayı teşvik eder.
Kendi kendine meme muayenesi ne zaman yapılmalı?
En uygun zaman adet bitimini izleyen 5–7. gündür; bu dönemde meme dokusu daha az hassastır ve şişlik daha azdır. Adet düzensizliği olanlar için her ay sabit bir gün belirlemek pratik bir çözümdür. Menopozdan sonra da aylık sabit bir günde muayene önerilir.
Adet döngüsüne göre zamanlama
Adet öncesi dönemde görülebilen şişlik ve hassasiyet, değerlendirmeyi güçleştirebilir. Bu nedenle regl bitiminden sonraki günlerde muayene edilmesi tercih edilir.
Menopoz sonrası zamanlama
Hormon düzeylerinin daha stabil olduğu bu dönemde belirli bir günde aylık muayene alışkanlığını sürdürmek, karşılaştırmaları kolaylaştırır.
Evde meme muayenesi nasıl yapılır?
KKMM üç temel adımdan oluşur: ayna karşısında görsel kontrol, ayakta ve yatarak elle muayene, koltuk altı bölgesinin değerlendirilmesi. Tüm meme dokusunun sistematik biçimde taranması önemlidir.
- Ayna karşısında kontrol
- Elle muayene (ayakta ve yatarak)
- Koltuk altı kontrolü
Ayna karşısında kontrol
Eller bele konulup sonra baş üstüne kaldırılarak memelerin simetrisi gözlenir. Ciltte çekinti, çukurlaşma, kabarıklık, renk değişikliği ve meme başında içe çekilme veya akıntı olup olmadığı değerlendirilir.
Elle muayene (ayakta ve yatarak)
Parmak uçlarıyla hafif-orta basınç uygulayarak meme başından başlayıp saat yönünde veya dilim dilim tüm alan sistematik taranır. Yatarak muayenede aynı taraf omuz altına yastık koymak dokuyu daha iyi hissetmeyi sağlar.
Koltuk altı kontrolü
Kol hafifçe kaldırılarak koltuk altı bölgesi parmak uçlarıyla taranır. Sertlik, şişlik veya hassasiyet hissedilirse kaydedilir ve sürerse hekim değerlendirmesi istenir.
Meme muayenesinde dikkat edilecekler
Muayeneyi düzenli ve aynı yöntemle yapmak, kişisel normali tanımayı kolaylaştırır. Her bulgu kanser anlamına gelmese de belirli işaretler tıbbi değerlendirme gerektirir.
Anormal belirtiler ve ne zaman başvurmalı?
- Ele gelen sert ve hareket etmeyen kitle
- Meme başından (özellikle kanlı) akıntı
- Ciltte kalınlaşma, çekinti, çukurlaşma veya portakal kabuğu görünümü
- Meme başında içe çekilme
- Bir memede ani büyüme ya da şekil değişikliği
- Koltuk altında kalıcı sertlik veya şişlik
Bu bulgular birkaç hafta içinde düzelmez veya giderek belirginleşirse gecikmeden sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.
Meme yapısını tanıma
Her bireyin meme dokusu farklıdır ve hormonal döngü, gebelik veya emzirme gibi dönemlerde değişebilir. Düzenli KKMM, normal dokuyu öğrenmeyi ve yeni gelişen farklılıkları erkenden fark etmeyi sağlar.
Meme muayenesinde yaygın yanlış inanışlar
“Sadece ağrı varsa tehlikelidir” yanılgısı
Meme kanseri erken evrede çoğu kez ağrısız seyreder. Ağrı olmasa da kitle, şekil değişikliği veya cilt bulguları önemsenmelidir.
“Genç kadınların muayeneye ihtiyacı yok” yanılgısı
Risk yaşla artsa da genç yaşta da meme kanseri görülebilir. 20 yaşından itibaren KKMM önerilir; 20+ klinik muayene 1–3 yılda bir, 40+ yılda bir yapılmalıdır.
Sık sorulan sorular (SSS)
Meme muayenesine hangi yaşta başlanmalı?
KKMM 20 yaşından itibaren aylık yapılmalı; klinik muayene 20–39 yaşta 1–3 yılda bir, 40 yaş ve üzerinde yılda bir önerilir.
Muayene sırasında ağrı normal mi?
Adet öncesi dönemde hassasiyet ve ağrı artabilir. Bu dönem dışında devam eden ağrılar hekim tarafından değerlendirilmelidir.
Farkedilen her kitle tehlikeli midir?
Her kitle kanser değildir; kist veya yağ bezesi olabilir. Ancak her yeni kitle ciddiye alınmalı ve tıbben değerlendirilmelidir.
KKMM ne sıklıkla yapılmalı?
Ayda bir, tercihen adet bitiminden 5–7 gün sonra veya menopozda sabit bir günde.
Hangi belirtiler önemlidir?
Simetri bozulması, ciltte çekinti/kalınlaşma, ele gelen sert kitle, meme başında akıntı veya içe çekilme ve koltuk altında sertlik önemli uyarı işaretleridir.
Sabun veya krem kullanabilir miyim?
Evet. Duşta sabun veya nemlendirici kullanmak parmakların dokuda kaymasını kolaylaştırabilir.
Gebelikte KKMM yapılır mı?
Evet. Gebelikte meme dokusu değişse de düzenli muayene fark edilen yeni bulguları ayırt etmeye yardımcı olur.
Erkekler de meme muayenesi yapmalı mı?
Evet. Erkeklerde nadir görülse de meme kanseri olabilir; yeni kitle veya cilt değişiklikleri değerlendirilmeyi gerektirir.
Sadece aile öyküsü olanlarda mı risk vardır?
Aile öyküsü riski artırır ancak tek neden değildir; yaşam tarzı, hormonal ve çevresel etkenler de rol oynar. Bireysel riskinize uygun tarama için hekiminize danışın.