Kifoz (Kamburluk) Nedir? Kifoz Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Kifoz, torasik omurganın fizyolojik öne eğriliğinin artması veya lomber lordozun azalmasıyla karakterize edilir; postürel ve yapısal olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Postürel kifoz genellikle kötü duruş ve düşük kas kondisyonuna bağlıdır ve istemli düzeltmeyle belirgin olarak azalabilir. Scheuermann kifozu, büyüme çağında vertebral kamalaşma ve son plak düzensizlikleriyle seyreden yapısal bir deformitedir ve ilerleme riski taşır. Tanı; öykü, fizik muayene ve lateral grafide kifotik açı ölçümü ile konur; nörolojik bulgu veya solunumsal etkilenmede PFT ve MRG kullanılır. Tedavide büyüme çağında 60 dereceye kadar izlem/egzersiz, 60-75 derecede korse, 75 derece üzerinde veya progresyonda cerrahi (posterior enstrümentasyon-füzyon, gerektiğinde osteotomi) önerilir. Ameliyat sonrası kademeli mobilizasyon ve etkinliklere dönüş standart yaklaşımdır, modern düşük doz 3D görüntüleme sistemleri izlemde avantaj sağlar.

Kifoz (Kamburluk) Nedir?

Kifoz, omurganın özellikle sırt (torasik) bölümünde öne doğru eğriliğin normalden fazla olmasıyla tanımlanır. Sağlıklı omurgada göğüs bölgesinde doğal bir kifoz, bel bölgesinde ise lordoz bulunur. Bu eğriliklerin ölçümleri kişiden kişiye değişebilse de, torasik kifozun doğal sınırları aşıp belirginleşmesi veya bel çukurluğunun azalması/düzleşmesi anormal kifoza işaret eder.

Kifozun tanımı ve normal omurga eğrileri

Yan omurga grafilerinde torasik kifoz temel olarak derece cinsinden ölçülür. Doğal varyasyon geniştir; bazı kişiler yapısal olarak daha dik, bazıları daha kambur görünebilir. Klinik önemi olan kifoz; doğal sınırların üzerinde kalıcı artış gösteren, duruşla tam düzelmeyen veya eşlik eden yakınmalara yol açan eğriliktir.

Anormal kifozun nedenleri

Anormal kifoz; postürel (pozisyonel) ve yapısal nedenlerle gelişebilir. Postürel tip genellikle uzun süreli oturma, uygun olmayan çalışma ergonomisi ve gövde kaslarında kondisyon eksikliği ile ilişkilidir. Yapısal tipte ise altta yatan kalıcı kemik/yumuşak doku değişiklikleri vardır; doğuştan omurga anomalileri, enfeksiyonlar, kırıklar, bazı iskelet displazileri ve en sık olarak Scheuermann hastalığı örnek verilebilir.

Postürel (pozisyonel) kamburluk

Kişi uyarıldığında kısa süreliğine dik durmayı başarabiliyor ve kamburluk belirgin düzeliyorsa bu durum postürel kifoza uyumlu olabilir. Uzun süre masa başında kalmak, ekran ve sandalye yüksekliğinin uygunsuzluğu, hareketsizlik gibi faktörler başlıca nedenlerdir.

Yapısal (Scheuermann) kifozu

Scheuermann kifozu, büyüme çağında omurların ön kısımlarının daha fazla etkilenmesiyle kamalaşma ve disk son plak düzensizliğiyle seyreder. Çoğunlukla sırt bölgesinde belirginleşir, kimi hastada sırt-bel bileşkesini tutar ve hafif skolyoz eşlik edebilir.

Belirti ve Bulgular

Hafif olgularda yakınma az olabilirken, eğriliğin derecesi arttıkça kozmetik ve fonksiyonel etkilenme artabilir.

Kifozda görülebilen belirtiler

Sırtta ve omuzlarda ağrı, gerginlik veya sertlik
Omuzların öne yuvarlanması ve kambur görünüm
Yorgunluk ve postürde bozulma
İleri olgularda nefes darlığı/solunum güçlüğü
Nörolojik etkilenmede bacaklarda uyuşma veya güçsüzlük

Postürel ve yapısal kifozu ayırt etme

Evde basit bir gözlem: “Dik dur” uyarısıyla kamburluk belirgin şekilde ve en çıkıntılı noktadan düzeliyorsa postürel tip olasılığı yüksektir. En çıkıntılı bölüm düzelmiyor, yalnızca üst/alt segmentler hafif düzeliyorsa veya düzelme sınırlı kalıyorsa değerlendirme için hekime başvurulmalıdır.

Tanı ve Değerlendirme

Kifozun tanısı: açı ölçümü, muayene, ileri tetkikler

Tanı; ayrıntılı öykü, fizik muayene ve ayakta çekilen yan omurga grafisinde kifotik açının ölçümüyle konur. İleri derecelerde solunum fonksiyonlarının etkilenmesini değerlendirmek için solunum fonksiyon testleri, nörolojik bulgular, denge sorunu veya mesane/bağırsak kontrolünde bozulma varsa manyetik rezonans görüntüleme (MRG) istenebilir.

Postürel kifoz: nedenler ve korunma

Temel nedenler uzun süreli kötü pozisyonda oturma ve düşük fiziksel kondisyonudur. Ağır okul çantaları kifoza doğrudan neden olmasa da omurga sağlığı için uygun değildir ve ağrı riskini artırabilir. Ergonomik çalışma alanı düzeni ve düzenli fiziksel aktivite korunmada anahtar rol oynar.

Postürel kifoza yaklaşım: duruşu düzeltme

Masa, sandalye, ekran ve klavye yüksekliklerinin kişiye göre ayarlanması
Omurgayı destekleyen sırt-karın-kalça kaslarını güçlendiren egzersizler
Haftada en az 3 gün, 1 saatlik düzenli spor
Gün içinde sık aralıklarla ayağa kalkma ve esneme molaları

Scheuermann kifozu: oluşum ve bulgular

Sıklıkla 8-12 yaş arasında fark edilir, kız ve erkeklerde benzer orandadır. Omur cisimlerinde kamalaşma ve disk son plak düzensizliği tipiktir; sırt ve bel ağrısı eşlik edebilir, bazı hastalarda hafif skolyoz görülebilir.

Tedavi

Genel tedavi prensipleri

Yaklaşım; yaş, eğriliğin derecesi, ilerleme riski ve eşlik eden şikayetlere göre belirlenir. Büyüyen çocuklarda torasik eğrilik yaklaşık 60 dereceye kadar yakın izlem, duruş eğitimi ve egzersizle yönetilebilir.

Scheuermann kifozunda korse

60 derecenin üzerindeki ve büyüme potansiyeli olan olgularda korse tedavisi ilerlemeyi yavaşlatmayı/durdurmayı hedefler; kimi küçük çocuklarda kısmi açısal düzelme sağlanabilir.

Erken tanı ve devam eden büyüme dönemi
Hafif-orta eğrilikler (yaklaşık 60-75 derece)
Uygun tasarlanmış ve iyi uyumlu korse
Düzenli hekim kontrolü
Günde 20-23 saat kullanım ve yüksek hasta uyumu
Egzersiz ve günlük aktivitelere hekimin onayıyla devam

Cerrahi tedavi: endikasyonlar ve yöntemler

Korseye rağmen ilerleme, belirgin kozmetik/fonksiyonel sorun veya büyük açısal deformitelerde cerrahi gündeme gelir. Scheuermann kifozunda sıklıkla posterior enstrümentasyon ve füzyon uygulanır; çok şiddetli eğriliklerde osteotomi ile ek düzeltme gerekebilir. Küçük çocuklarda büyümeye izin veren uzatılabilir implantlar seçilmiş durumlarda düşünülebilir.

İyileşme süreci

Ameliyat sonrası erken dönemde kontrollü mobilizasyon
Ortalama birkaç gün içinde taburculuk
3-4. haftadan itibaren okula/işe kademeli dönüş ve hafif egzersizler
3. ayda günlük yaşamın çoğuna dönüş, hafif koşu ve yüzme
6. ayda ferdi sporların çoğuna dönüş; temas sporları genellikle 1. yıldan sonra

Medikal Teknolojiler

EOS (3D iskelet sistemi görüntüleme)

Düşük dozda, ayakta tam vücut çekimle omurganın üç boyutlu değerlendirilmesine olanak tanır; kifoz ve eşlik eden deformitelerin tanı-izleminde yararlıdır.