Kızamıkçık Nedir? Kızamıkçık Belirtileri ve Kızamıkçık Tedavisi

Kızamıkçık, rubella virüsünün neden olduğu, çoğunlukla hafif seyirli fakat hamilelikte ciddi fetal sonuçlara yol açabilen bir enfeksiyondur. Bulaş damlacık yoluyla ve solunum salgılarıyla temasla gerçekleşir; döküntüden 7 gün önce başlayıp 7 gün sonrasına kadar bulaştırıcılık sürer. Klinik tablo düşük dereceli ateş, nazal belirtiler, konjonktivit, postauriküler/oksipital lenfadenopati ve yüzde başlayıp gövdeye yayılan ince pembe döküntü ile karakterizedir; yetişkin kadınlarda artralji sık görülür. Tanı, klinik benzerlikler nedeniyle seroloji (IgM/IgG) ve/veya PCR ile doğrulanır. Tedavi destekleyicidir; spesifik antiviral yoktur ve çocuklarda aspirin kontrendikedir. MMR aşısı 12. ay ve okul çağı rapel dozu ile etkilidir; gebelik planlayanlarda bağışıklık kontrolü ve gebelikten en az 4 hafta önce aşılama önerilir; gebelikte canlı aşı yapılmaz, maruziyette immün globulin uzman görüşü ile değerlendirilebilir.

Kızamıkçık nedir?

Kızamıkçık, kırmızımsı döküntüler ve hafif sistemik belirtilerle seyreden, damlacık yoluyla bulaşan viral bir enfeksiyondur. Çocukluk çağında çoğunlukla hafif atlatılır ve genellikle 4–5 gün içinde kendiliğinden düzelir. Aşı ile önlenebilir ve hastalığı geçiren kişilerde kalıcı bağışıklık gelişir. Ancak hamilelikte geçirildiğinde bebekte ciddi doğumsal sorunlara yol açabildiği için özel önem taşır. Hastalık dünyada hâlâ görüldüğünden, hamilelik planlayanların ve yurtdışına çıkacakların bağışıklık durumlarını kontrol ettirmeleri önerilir.

Nasıl bulaşır?

Bulaşma yolları

Enfekte kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla saçılan damlacıklar ve solunum salgılarıyla doğrudan temas başlıca bulaşma yoludur. Hamile anneden plasenta aracılığıyla bebeğe geçiş (dikey bulaş) de mümkündür.

Bulaşıcılık süresi

Bulaştırıcılık, döküntüler başlamadan yaklaşık 7 gün önce başlar ve döküntü çıktıktan sonra 7. güne kadar sürer. Kişi hasta olduğunu fark etmeden önce çevresine hastalığı yayabilir.

Belirtiler

Belirtiler çoğu çocukta hafiftir ve fark edilmesi zor olabilir. Genellikle virüse maruziyetten 2–3 hafta sonra ortaya çıkar ve 1–5 gün sürer.

38,9°C ve altında seyreden hafif ateş
Baş ağrısı ve halsizlik
Burun akıntısı veya tıkanıklık
Kızarık ve sulanan gözler (konjonktivit)
Kulak arkası, ense ve oksipital bölgede belirgin, hassas lenf düğümleri
Yüzde başlayıp gövde, kollar ve bacaklara hızla yayılan ince, pembe döküntü; aynı sırayla kaybolma
Özellikle genç kadınlarda eklem ağrısı/şişliği

Çocuklarda hastalık genellikle hafif seyreder ve 4–5 gün içinde düzelir. Erişkinlerde eklem yakınmaları daha belirgin olabilir; nadiren ikincil enfeksiyonlar görülebilir.

Kızamıkçık ile ortaya çıkabilecek sorunlar

Hastalığı takiben çoğu kişide kalıcı bağışıklık gelişir. Nadir olarak orta kulak iltihabı veya beyin iltihabı (ensefalit) görülebilir.

Hamilelikte kızamıkçık ve doğuştan kızamıkçık sendromu

Hamilelikte geçirilen kızamıkçık, özellikle ilk trimesterde, düşük, ölü doğum veya doğuştan kızamıkçık sendromuna neden olabilir. İlk 12 haftada enfeksiyon gelişen gebeliklerde fetal etkilenme riski çok yüksektir. Bu sendrom şu sorunlardan bir veya birkaçına yol açabilir:

Büyüme geriliği
Katarakt ve diğer göz kusurları
İşitme kaybı
Doğumsal kalp defektleri
Diğer organ anomalileri
Nörogelişimsel etkilenme/zeka geriliği

Risk hamileliğin ilerleyen aylarında azalsa da tamamen ortadan kalkmaz.

Tanı

Klinik belirtiler diğer döküntülü viral hastalıklarla benzerlik gösterebildiğinden tanı laboratuvar testleriyle doğrulanır. Rubella IgM/IgG serolojisi ve/veya nazofaringeal örnekten PCR kullanılabilir. Gerekli durumlarda halk sağlığı birimlerine bildirim yapılır.

Tedavi ve bakım

Kızamıkçığın spesifik bir antiviral tedavisi yoktur. İstirahat, bol sıvı alımı ve gerekli hallerde ateş/ağrı kontrolü önerilir; çocuklarda aspirin kullanılmamalıdır.

Dikkat edilmesi gerekenler

Özellikle hamile kadınlar olmak üzere yakın çevrenizi hastalık hakkında bilgilendirin.
Sağlık kuruluşuna gitmeniz gerektiğinde maske takın ve yakın teması sınırlayın.
Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerle (ör. kanser tedavisi, ileri immün yetmezlik) temaslardan kaçının.
Çocuğunuzun okulunu ve bakım verenleri bilgilendirin.

Maruziyet sonrası korunma

Aşısız ve duyarlı bireylerde maruziyeti izleyen ilk 72 saat içinde KKK/MMR aşısı koruyucu olabilir. Hamilelerde canlı aşı kontrendikedir; maruziyet durumunda immün globulin uygulaması uzman hekim tarafından değerlendirilebilir ancak fetal enfeksiyonu tamamen önlemeyebilir.

Kızamıkçık aşısı

Çocuklarda aşı takvimi

Ülkemde KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) aşısı 12. ayda uygulanır ve ilköğretim 1. sınıfta rapel doz yapılır. Bu iki doz, uzun süreli koruma sağlar.

Yetişkinlerde aşı

Çocuklukta tam aşılanmış erişkinlerde genellikle tekrar dozu gerekmez. Kalabalık ortamlarda bulunan veya salgın riski olan kişilerde tek doz hatırlatma yapılabilir. Hamilelik planlayan kadınların bağışıklık durumlarını kontrol ettirmeleri; bağışık değillerse gebelikten en az 4 hafta önce aşılanmaları ve gebelik sırasında canlı aşı yaptırmamaları önerilir. Seyahat öncesinde de bağışıklık durumu gözden geçirilmelidir.