Kök Hücre ve Kemik İliği Nedir?
Kök hücreler, kendini yenileme ve farklılaşma kapasitesi sayesinde dokuların onarımı ve kan yapımında temel rol oynar. Kemik iliği, hematopoietik kök hücrelerin (HSC) başlıca kaynağıdır ve bu hücreler akyuvar, alyuvar ve trombosit soylarını oluşturarak bağışıklık, oksijen taşınması ve hemostazın sürdürülmesini sağlar. Klinik uygulamada kemik iliği/kök hücre nakli, akut lösemi, lenfoma ve bazı kalıtsal kan hastalıklarında hasarlı ya da işlevsiz hematopoetik sistemin yerine sağlıklı hücrelerin kazandırılması amacıyla yapılır. Uygun hasta ve verici seçimi, enfeksiyonların önlenmesi ve immünolojik komplikasyonların yönetimi nakil başarısında belirleyicidir.
Kök Hücre Nedir?
Kök hücreler, vücudun farklı hücre tiplerine dönüşebilme ve kendini yenileyebilme yeteneğine sahip özel hücrelerdir. Bu özellikleri sayesinde doku yenilenmesine katkı sağlar ve kan yapımı gibi yaşamsal süreçlerin temelini oluştururlar.
Kemik İliği ve Görevi
Kemik iliği, kemiklerin içinde yer alan süngerimsi yapıdır ve kan yapıcı kök hücreler açısından zengindir. Bu ortam, kök hücrelerin çoğalarak olgun kan hücrelerine dönüşmesi için gerekli nişi sağlar.
Kan Hücrelerine Dönüşüm
Kemik iliğindeki hematopoietik kök hücreler, çoğalıp farklılaşarak temel kan hücresi tiplerini üretir:
- Akyuvarlar: Enfeksiyonlara karşı savunmayı sağlar.
- Alyuvarlar: Dokulara oksijen taşır ve karbondioksiti uzaklaştırır.
- Trombositler: Kanamanın durdurulmasında pıhtılaşma sürecine katkı verir.
Kemik İliği Nakli Hangi Durumlarda Kullanılır?
Kemik iliği (kök hücre) nakli, bozulmuş veya yetersiz çalışan kan yapımının yerine sağlıklı kök hücrelerin kazandırılması amacıyla uygulanır. Güncel klinik kullanım alanları arasında şunlar öne çıkar:
- Akut lösemi
- Lenfoma
- Bazı kalıtsal kan hastalıkları
Bu yöntem, uygun hasta seçimi ve dikkatli takip ile birçok hastada uzun dönemli iyileşme sağlayabilir.