Koklear İmplant Nedir?

Koklear implant, ileri/çok ileri sensörinöral işitme kaybında, akustik büyütme yerine elektriksel uyarı ile işitme sinirini doğrudan uyaran bir implant sistemidir. Adaylık; odyolojik testler, görüntüleme ve klinik değerlendirme ile belirlenir ve özellikle erken çocuklukta uygulandığında dil ve konuşma gelişimi açısından en yüksek fayda sağlanır. Cerrahi işlem genel anestezi altında kokleaya elektrot yerleştirilmesini içerir; aktivasyon genellikle 3–4 hafta sonra yapılır ve haritalama ile ayarlar kademeli optimize edilir. Rehabilitasyon, cihaz başarısının temel belirleyicisidir ve düzenli terapi ile takip gerektirir. Tedavi konuşmayı anlama ve çevresel ses algısında belirgin iyileşme sağlarken, cerrahi komplikasyonlar, cihaz sorunları ve gürültülü ortamlarda sınırlı performans gibi kısıtlar mevcuttur.

Koklear implant nedir?

Koklear implant, ileri ve çok ileri derecede işitme kaybında kullanılan, ameliyatla yerleştirilen bir elektronik işitme sistemidir. İşitme cihazlarının sesi yükseltme yaklaşımından farklı olarak, sesleri elektriksel sinyallere dönüştürür ve bu sinyalleri doğrudan işitme sinirine iletir.

Cihaz iki ana bileşenden oluşur: kokleaya yerleştirilen elektrotları içeren iç parça ve mikrofon, ses işlemcisi ile verici bobinden oluşan dış parça.

Koklear implant nasıl çalışır?

İşleyiş basamakları kısaca şöyledir:

Mikrofon çevreden gelen sesleri toplar.
Ses işlemcisi sinyalleri analiz eder ve kodlar.
Verici bobin, kodlanmış sinyalleri cilt üzerinden iç parçaya iletir.
İç parça bu sinyalleri kokleadaki elektrotlara gönderir.
Elektrotlar işitme sinirini uyarır; beyin bu uyarıları ses olarak algılar.

Koklear implant kimler için uygundur?

İşitme cihazı ile yeterli yarar göremeyen ileri/çok ileri sensörinöral işitme kaybı olan çocuk ve yetişkinlerde koklear implant düşünülebilir. Adaylık; işitme kaybının tipi/derecesi, kayıp süresi, konuşma performansı ve genel sağlık durumu dikkate alınarak belirlenir.

Yetişkinlerde kullanım

Yetişkinlerde cihaz, özellikle iletişimi ciddi etkileyen kayıplarda konuşmayı anlama ve çevresel ses farkındalığında belirgin iyileşme sağlayabilir. Ancak uzun süre işitsel uyarandan mahrum kalmış bireylerde beklenen fayda sınırlı olabilir.

İşitme cihazından sınırlı yarar görenler
Ani veya ilerleyici ileri derecede kaybı olanlar
Sosyal ve mesleki iletişimde zorlananlar

Çocuklarda kullanım

Erken dönem implantasyon dil ve konuşma gelişimi için kritik önemdedir. Genellikle 12. aydan itibaren uygulanabilir; ilk 2 yılda yapılan implantasyon en yüksek gelişimsel kazanımla ilişkilidir.

Doğumsal (konjenital) ileri işitme kaybı
İşitme cihazı ile yetersiz ilerleme
Dil ve iletişim gelişiminin desteklenmesi gereksinimi

Koklear implant ameliyatı ve süreç

Ameliyat öncesi değerlendirme

Aday seçiminde odyolojik testler, konuşma algı değerlendirmeleri, MRG/BT ile iç kulak anatomisinin incelenmesi ve genel sağlık değerlendirmesi yapılır. Aile/hasta ile beklentiler, rehabilitasyon ve takip planı görüşülür.

Kayıp tipi ve derecesinin odyometrik belirlenmesi
İç kulak ve işitme yolunun görüntülenmesi
Cerrahi ve anestezi uygunluğunun değerlendirilmesi

Cerrahi aşamalar

Genel anestezi altında kulak arkasından küçük bir kesi ile iç parça yerleştirilir. Elektrotlar kokleaya dikkatle yerleştirilir ve implant sabitlenir. İşlem çoğunlukla 2–4 saat sürer ve kısa hastane yatışı gerektirir.

Kulak arkasında kesi ve kemikte cep hazırlanması
Elektrot paketinin kokleaya yerleştirilmesi
İmplantın sabitlenmesi ve yara kapatılması

Ameliyat sonrası rehabilitasyon

Yaklaşık 3–4 hafta sonra dış parça takılır ve kademeli ayarlar (mapping) yapılır. Düzenli işitme terapisi ve konuşma eğitimi, cihaz başarısının ana belirleyicisidir.

Aktivasyon ve ilk ayarlar
Periyodik programlama ve ince ayar
İşitme/konuşma terapileri ve izlem

Koklear implantın faydaları ve olası riskler

Faydalar

Konuşmayı anlama ve çevresel sesleri algılamada belirgin artış
Çocuklarda dil ve sosyal gelişimin desteklenmesi
Uzun ömürlü iç parça ile sürdürülebilir kullanım

Riskler

Cerrahiye bağlı enfeksiyon, kanama, baş dönmesi, tat değişikliği
Nadiren sinir hasarı ve cihazla ilgili mekanik sorunlar
Gürültülü ortamlarda sınırlı konuşma ayırt etme
Düzenli ayar ve terapi gereksinimi

Fayda ve riskler bireysel olarak değerlendirilerek kişiye özel tedavi planı yapılmalıdır.

Koklear implant ve işitme cihazları arasındaki farklar

İşitme cihazları sesi büyütüp kulak yolundan iletir ve hafif-orta derecede kayıplarda etkindir. Koklear implant ise sesi elektriksel kodlara çevirerek işitme sinirini doğrudan uyarır ve ileri-çok ileri kayıplar için tasarlanmıştır.

Uzun süreli sağır kalan veya konuşma gelişimi olmayan bireylerde implanttan beklenen yarar sınırlı olabilir; uygunluk çok disiplinli bir ekiple belirlenmelidir.

Koklear implant hakkında sık sorulan sorular

Koklear implant ne işe yarar?

İleri/çok ileri işitme kaybında sesleri algılamayı ve konuşmaları anlamayı kolaylaştırır, iletişimi iyileştirir.

Ameliyat hangi yaşta yapılır?

Çocuklarda genellikle 12. aydan itibaren ve mümkünse erken dönemde; yetişkinlerde ise uygunluk değerlendirmesine bağlı olarak her yaşta uygulanabilir.

Ameliyat riskli mi?

Her cerrahi girişimde olduğu gibi enfeksiyon, kanama ve sinir hasarı gibi riskler vardır; deneyimli ekip ve düzenli takip ile riskler azaltılabilir.

Koklear implant kimlere uygulanmaz?

İşitme siniri olmayan/hasarlı bireylere, kokleası anatomik olarak uygun olmayanlara ve cerrahiye engel ciddi tıbbi durumu bulunanlara uygulanmaz. Hafif-orta kayıplarda işitme cihazları tercih edilir.

Koklear implant neden takılır?

İşitme cihazı ile yeterli fayda sağlanamayan ileri derecede kayıplarda, konuşmayı anlama ve yaşam kalitesini artırmak için uygulanır.