Kolesteatom Nedir? Kolesteatom Cerrahisi ve Uygulanan Yöntemler

Kolesteatom, orta kulak ve mastoid kemikte epitel birikimine bağlı gelişen, iyi huylu fakat kemik erozyonu ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir hastalıktır. Tanı; mikroskopik kulak muayenesi, odyometri ve yüksek çözünürlüklü temporal kemik BT ile konur; seçili olgularda MRG yararlıdır. Cerrahi tedavinin hedefi, kolesteatomu eksize etmek, enfeksiyon odağını ortadan kaldırmak ve orta kulak yapılarını mümkün olduğunca yeniden kurmaktır. CWU, CWD, modifiye/radikal mastoidektomi ve endoskopik teknikler hastalığın yaygınlığına göre seçilir; ossiküler rekonstrüksiyon işitmeyi korumaya yardımcı olur. Nüks riski nedeniyle yakın takip ve gerektiğinde ikinci bakı cerrahisi planlanmalıdır. Uygun cerrahi ve takip ile enfeksiyon kontrolü ve yaşam kalitesinde anlamlı iyileşme sağlanır.

Kolesteatom Nedir?

Kolesteatom; orta kulak ve mastoid kemikte anormal deri hücrelerinin birikmesiyle oluşan, iyi huylu ancak çevre kemik ve yumuşak dokuları aşındırabilen bir kitle/kisttir. En sık nedenler kronik orta kulak enfeksiyonları ve östaki borusu işlev bozukluğudur. Kötü kokulu kulak akıntısı, iletim tipi işitme kaybı, kulakta dolgunluk ve ilerleyen olgularda baş dönmesi görülebilir. Tedavinin esası cerrahidir; zamanında müdahale edilmezse kemik erozyonu, mastoidit, yüz siniri felci ve nadiren kafa içi komplikasyonlar gelişebilir.

Kolesteatom Cerrahisi Hangi Durumlarda Gereklidir?

Cerrahi; hastalığın ilerlediği veya tekrarlayan enfeksiyon ve akıntının tedaviye yanıt vermediği durumlarda önerilir. Aşağıdaki bulgu ve koşullarda operasyon endikasyonu güçlenir:

Büyüyen ya da yaygın kolesteatom
Belirgin/ilerleyici işitme kaybı
Antibiyotiğe dirençli kronik akıntı ve enfeksiyon
Baş dönmesi ve denge bozukluğu
Yüz siniri etkilenmesi (fasiyal paralizi) şüphesi
Mastoidit veya kafa içi komplikasyon şüphesi
Kalıcı kulak zarı deliği ve sık alevlenmeler
Şiddetli, tedaviye dirençli kulak ağrısı

Kolesteatomun Tanısı ve Uygulanan Testler

Tanı; ayrıntılı kulak muayenesi (mikroskopi), kulak zarında retraksiyon cebi/kitle gözlemi ve işitmenin odyometri ile değerlendirilmesine dayanır. Yayılım ve kemik erozyonunu göstermek için yüksek çözünürlüklü temporal kemik BT kullanılır; seçilmiş olgularda MRG, iç kulak ve kafa içi yayılımın ayırıcı tanısında yardımcıdır.

Kolesteatom Cerrahisi Nedir?

Amaç, kolesteatomu bütünüyle temizlemek, enfeksiyon odağını ortadan kaldırmak ve orta kulak yapılarını yeniden kurmaktır. Gerektiğinde işitme kemikçikleri onarılır veya protez yerleştirilir. Nüks riski bulunduğundan bazı hastalarda planlı ikinci bakı (revizyon) önerilebilir.

Kolesteatom Cerrahisi Türleri

Teknik seçimi hastalığın yayılımı, işitme durumu ve olası komplikasyon riskine göre yapılır. Başlıca yöntemler aşağıdadır.

Kanal Duvarı Korunan Timpanomastoidektomi (Canal Wall Up, CWU): Posterior kanal duvarı korunur; anatominin ve işitmenin muhafazası hedeflenir. Tam temizliğin güçleşebileceği olgularda nüks riski daha yüksektir.
Kanal Duvarı Alınan Timpanomastoidektomi (Canal Wall Down, CWD): Posterior kanal duvarı kaldırılarak geniş görüş ve tam temizlik amaçlanır. Açık kavite nedeniyle düzenli kulak bakımı gerekebilir.
Modifiye/Radikal Mastoidektomi: Yaygın hastalıkta uygulanan bu yaklaşımlar, patolojiyi tamamen uzaklaştırmayı hedefler; işitme kaybı riski artabilir.
Endoskopik Kolesteatom Cerrahisi: Minimal invaziv bir seçenek olup dar ve saklı alanların görülmesini kolaylaştırır; geniş hastalıkta tek başına yeterli olmayabilir.

Kanal Duvarı Korunan (Canal Wall Up) Ameliyatı

Dış kulak yolunun arka duvarı korunur, kolesteatom temizlenir ve orta kulak yapıları mümkün olduğunca muhafaza edilir. İşitme açısından avantajlıdır ancak nüks olasılığı nedeniyle yakın takip veya ikinci bakı gerekebilir.

Kanal Duvarı Alınan (Canal Wall Down) Ameliyatı

Arka kanal duvarı kaldırılarak mastoid boşluk ile dış kulak yolu birleştirilir. Nüks riski azalır; buna karşın geniş kavite bakımı ve periyodik temizlik ihtiyacı doğabilir.

Minimal İnvaziv ve Endoskopik Yaklaşımlar

Daha küçük kesilerle, doğal açıklıklardan ilerleyerek geniş görüş sağlayan tekniklerdir. Doku travması daha az, iyileşme daha hızlı olabilir; ileri ve yaygın hastalıkta diğer yöntemlerle kombine edilebilir.

Kolesteatom Ameliyatı Süreci

Preoperatif değerlendirme ve görüntüleme sonrası cerrahi planlanır; işlem genellikle genel anestezi altında yapılır. Kolesteatom temizliğiyle birlikte gerekirse ossiküler rekonstrüksiyon ve timpanoplasti uygulanır. Hastalar ameliyat sonrası kısa süre gözlem altında tutulur ve planlanan kontrollerle izlenir.

Ameliyat Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kulağı sudan korumak, reçeteli damla/antibiyotikleri düzenli kullanmak ve ağrıyı yönetmek önemlidir. Uçuş ve dalış gibi basınç değişikliği oluşturan aktivitelerden bir süre kaçınılmalıdır. Geçici baş dönmesi nedeniyle ani hareketlerden sakınılmalı; işitme ve yara iyileşmesi düzenli kontrollerde izlenmelidir. Gerekirse işitme rehabilitasyonu planlanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kolesteatom Ameliyatı Ne Kadar Sürer?

Hastalığın yaygınlığı ve uygulanan tekniğe bağlı olarak çoğunlukla 2–5 saat sürer; eş zamanlı onarımlar süreyi uzatabilir.

Ameliyat Sonrası İşitme Kaybı Olur mu?

İşitme sonuçları hastalığın yayılımına ve kemikçiklerin durumuna bağlıdır. Geçici ya da kalıcı kayıp görülebilir; rekonstrüksiyon ve protez kullanımı işitmeyi iyileştirebilir.

Kolesteatom Tekrar Eder mi?

Nüks riski vardır; özellikle CWU uygulanan hastalarda daha yüksektir. Düzenli takip ve gerektiğinde ikinci bakı ile kontrol edilir.

Ameliyatın Riskleri Nelerdir?

Enfeksiyon, işitme kaybı, baş dönmesi, yüz siniri felci ve nadiren menenjit gibi komplikasyonlar görülebilir. Deneyimli ekip ve uygun teknikle riskler azaltılabilir.

Ameliyat Sonrası Yaşam Kalitesi

Başarılı tedavi sonrası akıntı ve enfeksiyon kontrol altına alınır; baş dönmesi ve koku gibi şikayetler azalır. İşitme bireysel farklılık gösterse de uygun takip ve gerekirse cihazlama ile yaşam kalitesi korunur.