Kornea Nakli Nedir? Kornea Nakli Hangi Durumlarda Yapılır?

Kornea nakli, saydamlığını yitiren veya şekli bozulan korneanın, bağışçıdan alınan sağlıklı dokuyla kısmen ya da tamamen değiştirilmesidir. Klinik gereksinime göre tam kat (PKP), üst katman (DALK) veya alt katman (DMEK) nakli tercih edilir. Korneanın damarsız yapısı, bağışıklık hücrelerinin erişimini sınırlayarak doku reddi olasılığını diğer organ nakillerine göre azaltır. PKP’de astigmatizma ve göz içi basınç artışı sık izlenirken, DALK’ta endotel korunduğundan red riski belirgin düşer. DMEK, endotel yetmezliklerinde daha hızlı görsel iyileşme ve daha az kırma kusuru avantajı sağlar. Femtosaniye lazer, tam kat nakilde kesi uyumunu iyileştirebilir.

Kornea Nakli Nedir?

Kornea, iris önünde yer alan ve ışığın retinaya düzgün odaklanmasını sağlayan saydam dokudur. Saydamlık kaybı veya şekil bozukluğu olduğunda görme kalitesi belirgin düşer. Bu durumlarda, vefat etmiş bir bağışçıdan alınan sağlıklı kornea dokusu ile hasarlı doku kısmen ya da tamamen değiştirilir; buna kornea nakli denir. Korneanın damarsız yapısı bağışıklık hücrelerinin dokulara erişimini sınırladığı için doku reddi riski görece düşüktür.

Hangi Durumlarda Uygulanır?

Kalıtsal kornea distrofileri ve üst stromayı tutan hastalıklar
Katarakt cerrahisi sonrası düzelmeyen kornea ödemi (büllöz keratopati)
Keratokonus ve diğer ektaziler
Travma veya enfeksiyon sonrası saydamlığın bozulması

Kornea Nakli Türleri

Tam kat kornea nakli (Penetran Keratoplasti, PKP)
Üst katman nakli (Derin Ön Lameller Keratoplasti, DALK)
Alt katman nakli (Desemet Membran Endotelyal Keratoplasti, DMEK)

Tam Kat Kornea Nakli (Penetran Keratoplasti)

Ameliyatın Aşamaları

Göz bölgesi lokal veya genel anestezi altında steril hazırlanır.
Korneanın merkezi işaretlenir.
Mekanik trepan ile 7–7.5 mm çapında dairesel tam kat kesi yapılarak hasarlı merkez çıkarılır.
Donör kornea, alıcı yatağa uygun çapta hazırlanır.
Greft, tekli ve/veya devamlı dikiş teknikleriyle yerleştirilir.
Antibiyotikli damla uygulanarak işlem sonlandırılır.

Ameliyat süresi genellikle 30–40 dakikadır; eş zamanlı ek işlemler süreyi uzatabilir.

Ameliyat Sonrası

İlk haftalarda batma ve sulanma görülebilir; koruyucu bandaj uygulanır. Antibiyotikli ve kortizonlu damlalar hekim planına göre kullanılır. İlk gün ve ilk hafta kontrolleri sonrası, ilk yıl boyunca aylık takip önerilir. Dikişler çoğunlukla yaklaşık 1 yıl sonra alınır.

Olası Komplikasyonlar

Ekspulsif kanama: Çok nadirdir (yaklaşık %0.5–1); gelişirse ciddi görme kaybına yol açabilir.
Astigmatizma: Dikiş ayarı, dikiş alma/tekrar dikiş, gevşetici kesiler veya lazerle düzeltilebilir.
Göz içi basınç artışı (glokom): Erken dönemde ilaçla kontrol edilir; geç dönemde çoğunlukla kortizon damlasına bağlı olabilir.
Enfeksiyon: Nadir ama acil müdahale gerektiren bir durumdur.
Doku reddi: Özellikle damarlanmış kornealarda risk artar; iğne, damla ve sistemik tedavilerle yönetilmeye çalışılır.

Femtosaniye Lazer ile PKP

Alıcı yatağın hazırlanmasında mekanik trepan yerine femtosaniye lazer kullanılması, kesilerin uyumunu artırabilir; diğer basamaklar benzerdir.

DALK (Derin Ön Lameller Keratoplasti)

Ameliyatın Aşamaları

Anestezi altında göz steril hazırlanır.
“Büyük baloncuk” tekniği veya manuel lameller diseksiyonla üst katmanlar ayrılır.
Donörün üst stroması alıcı yatağa uygun hazırlanır ve dikilir (genellikle ≥16 dikiş).
Antibiyotikli damla uygulanarak işlem tamamlanır.

Operasyon çoğunlukla 40–50 dakika sürer; eş zamanlı girişimler süreyi uzatabilir.

Ameliyat Sonrası

İlk haftalarda batma ve sulanma olabilir; koruyucu bandaj uygulanır. Antibiyotikli ve kortizonlu damlalar kullanılır. Kontrol aralıkları greftin durumuna göre belirlenir; dikişler genellikle 6 ay civarında alınır.

Olası Komplikasyonlar

Alt katmanda bütünlük kaybı: Gerekirse PKP’ye geçilebilir.
Astigmatizma: Dikiş düzenlemeleri ve lazer prosedürleriyle yönetilebilir.
Göz içi basınç artışı: Erken/Geç dönemde ilaç tedavisi gerekebilir.
Enfeksiyon: Nadir fakat önemli bir komplikasyondur.
Doku reddi: Endotel korunması sayesinde risk oldukça düşüktür.

DALK'ın Özellikleri

Endotel hücreleri korunur; bu nedenle red olasılığı belirgin azalır, kortizon damla süresi kısalır ve yara iyileşmesi genellikle daha hızlıdır.

DMEK (Desemet Membran Endotelyal Keratoplasti)

Ameliyatın Aşamaları

Göz steril hazırlanır ve hasarlı endotel soyulur.
Donörün endotel-Desemet kompleksi alıcıya yerleştirilir.
Tutunmayı artırmak için göz içine hava verilir; 1–2 dikiş konabilir.
Antibiyotikli damla ile işlem tamamlanır.

Ameliyat genellikle 40–50 dakika sürer; ek işlemler süreyi uzatabilir.

Ameliyat Sonrası

İlk gün ve erken dönemde sık kontrol gerekir. Antibiyotikli ve kortizonlu damlalar hekim önerisine göre düzenlenir.

Olası Komplikasyonlar

Greftin yatağa tutunamaması: Yeniden hava verilmesi veya ikinci girişim gerekebilir.
Göz içi basınç artışı: Göz içi hava veya kortizon kullanımına bağlı gelişebilir; ilaçla kontrol edilir.
Enfeksiyon: Çok nadirdir ancak acil tedavi gerektirir.
Doku reddi: İlaç tedavileriyle yönetilmeye çalışılır.

DMEK'in Özellikleri

Korneanın üst katmanları korunduğu için kırma kusurları (miyopi/hipermetropi/astigmatizma) daha azdır ve çok sayıda dikiş gerektirmez. Kornea yapısı travmaya karşı görece daha dayanıklı kalır.