Koroner Arter Hastalığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavileri

Koroner arter hastalığı, ateroskleroz sonucunda koroner arter lümeninde daralma ve/veya tıkanma gelişmesiyle miyokardiyal iskemiye yol açan yaygın bir kardiyovasküler hastalıktır. Klinik tablo stabil anjina, sessiz iskemi veya akut koroner sendromlar şeklinde ortaya çıkabilir. Tanı; klinik değerlendirme, EKG, fonksiyonel testler (efor testi, perfüzyon sintigrafisi), ekokardiyografi ve anatomik görüntüleme (koroner BT anjiyografi, invazif koroner anjiyografi) ile konur. Tedavinin temeli yaşam tarzı müdahaleleri, antitrombotik tedavi ve yoğun lipid düşürücü stratejilerdir; semptom ve prognoz yönetimi için beta blokerler, ACE inhibitörleri/ARB’ler ve gerektiğinde nitrater kullanılabilir. Uygun hastalarda perkütan koroner girişim (balon-stent) veya koroner bypass cerrahisi ile revaskülarizasyon planlanır. Erken tanı ve risk faktörlerinin agresif kontrolü mortalite ve morbiditeyi anlamlı olarak azaltır.

Koroner Arter Nedir?

Koroner arterler, kalp kasına oksijen ve besin taşıyan, kalp yüzeyinde seyreden atardamarlardır. Sol ve sağ ana koroner arterden çıkan dallar kalbin farklı bölgelerini besler. Bu damarların açık kalması, kalbin düzenli ve verimli şekilde kan pompalaması için zorunludur.

Koroner Arter Hastalığı Nedir?

Koroner arter hastalığı, çoğunlukla damar duvarında kolesterol ve inflamatuar hücrelerden oluşan plakların birikmesiyle damar lümeninin daralması veya tıkanması sonucu gelişir. Azalan kan akımı, kalp kasında oksijen yetersizliğine (iskemi) ve göğüs ağrısı gibi şikayetlere neden olur; ileri olgularda kalp krizi ortaya çıkabilir.

Koroner Arter Hastalığı Belirtileri

Sık Görülen Belirtiler

Göğüste baskı, sıkışma veya yanma hissi (anjina),
Ağrının sol kola, omuza, boyuna veya çeneye yayılması,
Eforla artan ve dinlenmeyle azalan göğüs ağrısı,
Nefes darlığı ve çabuk yorulma,
Çarpıntı, baş dönmesi, terleme, bulantı.

Acil Uyarı İşaretleri

İstirahatte 10 dakikadan uzun süren, soğuk terleme, bulantı veya bayılma hissiyle birlikte olan göğüs ağrısı kalp krizi belirtisi olabilir; acil yardım çağrısı yapılmalıdır.

Koroner Arter Hastalığı Tanısı ve Testler

Başlangıç Değerlendirmesi

Öykü, fizik muayene ve risk faktörlerinin analiziyle başlanır. Dinlenim EKG’si ritim ve iskemi bulgularını araştırır.

Görüntüleme ve Fonksiyonel Testler

Efor testi: Egzersiz sırasında EKG ve semptomların değerlendirilmesi,
Ekokardiyografi: Kapaklar, duvar hareketleri ve pompa gücünün incelenmesi,
Miyokard perfüzyon sintigrafisi: Kan akımı azalan bölgelerin saptanması,
Koroner BT anjiyografi: Damarların non-invaziv anatomik değerlendirilmesi,
Kalp MR: Doku canlılığı ve iskemi/skar analizi,
İnvazif koroner anjiyografi: Tıkanıklığın yeri ve derecesinin altın standart gösterimi,
Kan testleri: Lipit profili, glukoz ve gerektiğinde troponin ölçümü.

Koroner Arter Hastalığı Tedavi Yöntemleri

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Sigarayı bırakma,
Akdeniz tipi beslenme ve tuz/şekerin kısıtlanması,
Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik aktivite,
Kilo, stres ve uyku düzeninin yönetimi.

İlaç Tedavisi

Antitrombosit tedaviler (örn. aspirin, hekim önerisiyle),
Kolesterol düşürücüler (statinler başta olmak üzere),
Kan basıncı ve diyabet kontrolü sağlayan ilaçlar,
Semptom kontrolü için beta blokerler, gerektiğinde nitrater.

Girişimsel ve Cerrahi Yaklaşımlar

Perkütan koroner girişim: Balon anjiyoplasti ve stent ile darlığın açılması,
Koroner arter bypass cerrahisi (CABG): Tıkalı segmentlerin ötesine yeni damar köprülenmesi.

Hangi tedavinin uygun olduğuna, damar yapısı, semptomlar ve eşlik eden hastalıklar göz önüne alınarak kalp ekibi karar verir.

Risk Faktörleri ve Korunma

Değiştirilemeyenler: Yaş, erkek cinsiyet/postmenopoz, aile öyküsü,
Değiştirilebilirler: Sigara, hipertansiyon, yüksek LDL, diyabet, obezite, hareketsizlik, sağlıksız beslenme, kronik stres.

Risk faktörlerinin etkin yönetimi ve düzenli sağlık kontrolleri, hastalığın gelişmesini önlemeye ve ilerleyişini yavaşlatmaya yardımcı olur.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Eforla gelen ve dinlenmeyle geçen göğüs ağrısı, yeni başlayan nefes darlığı, çarpıntı veya bayılma gibi belirtiler varlığında randevu alınmalıdır. İstirahatte geçmeyen, şiddetli göğüs ağrısı ile soğuk terleme veya bulantı eşlik ediyorsa acil yardım çağrısı yapılmalıdır.