Krup Nedir? Krup Hastalığı Neden Olur? Krup Belirtileri ve Tedavisi
Krup, laringotrakeal bölgede viral kaynaklı inflamasyon sonucu gelişen, özellikle küçük çocuklarda görülen ve havlamayı andıran öksürük ile stridorla karakterize bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. En yaygın etken parainfluenza virüsleridir; bulaş solunum damlacıkları ve kontamine yüzeyler yoluyla olur. Klinik tablo genellikle geceleri belirginleşir ve 3–5 gün içinde düzelir; çoğu olgu evde destekleyici bakım ile yönetilir. Orta-ağır olgularda tek doz sistemik kortikosteroidler semptomları hızla hafifletir; gerektiğinde kısa etkili nebulize tedaviler eklenebilir ve acil serviste izlem yapılır. Solunum sıkıntısı, istirahatte stridor, siyanoz, yutma güçlüğü gibi bulgular acil değerlendirme gerektirir. Hijyen önlemleri ve aşıların (difteri, Hib) güncel tutulması daha ciddi üst hava yolu enfeksiyonlarını azaltmaya yardımcı olur; parainfluenza için aşı mevcut değildir.
Krup: Genel Bakış
Krup, üst solunum yollarında enfeksiyon ve iltihaplanmaya bağlı olarak ses telleri, gırtlak ve nefes borusu çevresinde şişme oluşturan bir tablodur. Bu daralma, havlamayı andıran kaba bir öksürüğe ve özellikle nefes alırken duyulan tiz ıslık benzeri sese (stridor) yol açabilir. Hastalık en sık küçük çocuklarda görülür ve çoğu zaman hafif seyrederek evde bakımla düzelir.
Krup Nedir?
Krup, bulaşıcı bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Hava yollarındaki şişme nedeniyle öksürük belirgin şekilde “havlar” tarzda duyulur; aynı nedenlerle soluk alıp verirken gürültülü ve yorucu solunum olabilir.
Kimlerde Daha Sık Görülür?
6 ay ile 3 yaş arasındaki çocuklarda daha yaygındır. Bu yaş grubunda hava yolları daha dar olduğu için belirtiler daha belirgin seyreder. Yine de vakaların büyük bölümü hafiftir.
Krup Nedenleri ve Önleme
Krup Neden Olur?
En sık neden parainfluenza virüsleridir. Virüs; hasta kişilerin öksürme-hapşırma ile yaydığı damlacıkların solunmasıyla ya da kontamine yüzeylere temas eden ellerin göz, burun veya ağıza götürülmesiyle bulaşır. Nadir durumlarda ikincil bakteriyel enfeksiyon gelişerek solunumu daha da zorlaştırabilir.
Krup Nasıl Önlenir?
- Ellerin sık yıkanması ve iyi hijyen alışkanlıkları
- Hasta kişilerle yakın temastan kaçınma
- Öksürme ve hapşırmada dirsek içinin kullanılması
- Aşıların güncel tutulması (difteri, Hib gibi ciddi üst hava yolu enfeksiyonlarına karşı); parainfluenza için etkili aşı yoktur
Krup Belirtileri ve Acil Durum Bulguları
Krup Belirtileri
Başlangıç çoğunlukla soğuk algınlığı gibidir. Ardından havlamayı andıran öksürük, boğuk ses, ateş ve gürültülü, yorucu solunum gelişebilir. Ağlama ve ajitasyon yakınmaları kötüleştirebilir. Şikayetler genellikle geceleri artar ve çoğu vakada 3–5 gün sürer. Belirtiler ağırsa, giderek kötüleşiyorsa, 3–5 günden uzun sürüyorsa veya evde bakıma yanıt vermiyorsa doktora başvurulmalıdır.
Ne Zaman Acil Yardım Gerekir?
- İstirahatte dahi duyulan tiz solunum sesi (nefes alırken ve verirken)
- Salya akması veya belirgin yutma güçlüğü
- Alışılmadık derecede huzursuz, endişeli, bitkin veya halsiz görünüm
- Hızlı nefes alma, belirgin solunum sıkıntısı
- Dudak, burun çevresi veya tırnaklarda morarma
Krup Tanı ve Tedavi
Krup Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı çoğu kez muayene ile konur. Hekim solunumu gözler, steteskopla akciğerleri dinler ve boğazı değerlendirir. Gerekli durumlarda diğer olasılıkları dışlamak için görüntüleme veya laboratuvar testlerinden yararlanılabilir.
Krup Nasıl Tedavi Edilir?
Hafif olgularda dinlenme ve destekleyici bakım yeterlidir. Yakınmalar uzar veya ağırlaşırsa, hava yolu iltihabını azaltmak için kortikosteroidler verilebilir; etkileri genellikle saatler içinde hissedilir ve çoğu durumda tek doz yeterlidir. Hızlı etkili ancak kısa süreli soluma tedavileri acil serviste uygulanabilir ve birkaç saat izlem gerekebilir. Çok ağır vakalarda hastaneye yatış ve ek tedavi planlanır.
Evde Bakım ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Çocuğu sakinleştirmek ve ajitasyonu azaltmak (kucaklamak, sakin bir sesle konuşmak, dikkatini dağıtmak)
- Dik pozisyonda tutmak; kucakta, koltukta veya uygun oturma düzeninde nefes almayı kolaylaştırmak
- Yeterli sıvı alımını sağlamak (bebeklerde anne sütü/mama; daha büyük çocuklarda çorba gibi seçenekler)
- Nemli veya serin havanın yararı kanıtlı olmasa da bazı çocuklar bu yöntemlerle rahatlayabilir
- Ateş varsa, hekim önerisiyle yaşa uygun ateş düşürücüler
- Reçetesiz soğuk algınlığı ürünleri küçük çocuklarda önerilmez; öksürük şurupları krupa fayda sağlamaz
- Dinlenme ve özellikle geceleri yakın izlem; kötüleşme olursa tıbbi yardım
Tıbbi Birimler
İlgili Birimler