Lezyon Nedir? Türleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Lezyon, doku bütünlüğü ve mimarisindeki anormal değişikliklerin genel adıdır; primer lezyonlar doğrudan hastalık sürecini, sekonder lezyonlar ise hasar veya iyileşme dinamiklerini yansıtır. Etiyoloji enfeksiyon, inflamasyon, travma, otoimmünite, neoplazi ve dejeneratif süreçleri kapsar. Tanısal yaklaşım; klinik değerlendirme ve dermatoskopiye ek olarak histopatolojik analiz (biyopsi) ile ultrason, MR ve BT gibi görüntüleme yöntemlerinin bütüncül kullanımını gerektirir. Tedavi; topikal ve sistemik ilaçlar, cerrahi eksizyon, lazer ve kriyoterapi gibi lokal yöntemler ile malign lezyonlarda onkolojik tedavileri içerir. Erken tanı, morbiditeyi azaltır ve malignite olasılığı bulunan lezyonlarda prognozu belirgin şekilde iyileştirir.

Lezyon nedir?

Lezyon, ciltte veya iç organlarda görülen, normal doku yapısından sapmayı ifade eden değişikliklerin genel adıdır. Klinik olarak tek bir nokta, yaygın alan ya da kitle şeklinde ortaya çıkabilir. Lezyonlar iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir ve sınıflandırma, altta yatan neden ile anatomik konuma göre yapılır.

Lezyon nasıl oluşur?

Lezyonlar; hücresel hasar, inflamasyon, enfeksiyon, anormal hücre çoğalması veya iyileşme sürecinin düzensizliği sonucu gelişir. Cilt lezyonları gözle görülebilirken, organ lezyonları çoğu zaman ultrason, MR veya BT ile saptanır. Görüntüleme bulguları; kistik, solid, hipodens veya hipoekoik özellikler şeklinde tarif edilebilir.

Lezyon neden olur?

Lezyonlar tek bir nedene bağlı değildir; birden fazla etken birlikte rol oynayabilir.

Enfeksiyonlar: Bakteri, virüs ve mantarlar hücresel hasar ve nekroza yol açabilir.
Travma/tahriş: Kesik, darbe, yanık ve kronik sürtünme yüzey bütünlüğünü bozar.
Otoimmün ve inflamatuvar hastalıklar: Sedef, lupus, dermatit gibi durumlar çeşitli döküntü ve plaklarla seyreder.
Kronik hastalıklar: Diyabet gibi durumlar iyileşmeyen yara ve ülser riskini artırır.
Neoplazi: Hücrelerin kontrolsüz çoğalması benign ya da malign kitlelere neden olabilir.

Lezyon nerede ortaya çıkar?

Lezyonlar vücudun pek çok bölgesinde görülebilir. Cilt, ağız mukozası, akciğerler, karaciğer, beyin, böbrekler, kemikler ve sindirim sistemi başlıca örneklerdir. Yerleşim yerine göre belirti ve tedavi yaklaşımı değişir.

Cilt: Yara, kızarıklık, ben, kabarıklık, ülser.
Beyin: Kistik alan, kanama odağı veya solid kitle.
Akciğer/karaciğer: Nodül, kist veya tümöral oluşum.
Ağız ve diş eti: Aft, ülser, inflamatuvar lezyon.
Mide-bağırsak: Ülser, polip, inflamatuvar plak.

Lezyon çeşitleri

Birincil (primer) cilt lezyonları

Hastalık sürecinin doğrudan ürünü olan, ciltte ilk ortaya çıkan lezyonlardır.

Makül: Düz renk değişikliği.
Papül: Küçük, kabarık lezyon.
Nodül: Derinlere uzanan sert kitle.
Vezikül: Sıvı dolu küçük kabarcık.
Püstül: İltihap içeren kabarcık.

İkincil (sekonder) cilt lezyonları

Mevcut lezyonun hasar görmesi, enfekte olması veya iyileşme sürecindeki değişikliklerle gelişir.

Skar: Yara/cerrahi sonrası iz.
Atrofi: Cilt incelmesi ve hacim kaybı.
Kabuk (krust): Kan ve eksüdanın kuruması.
Erozyon/ülser: Yüzeysel ya da derin doku kaybı.
Fissür: İnce, derin çatlak.

Sistemik hastalığa bağlı lezyonlar

Otoimmün, metabolik veya vasküler hastalıkların cilt ve organlarda oluşturduğu bulgulardır. Örneğin lupusda malar döküntü; diyabette iyileşmeyen ülserler görülebilir.

İyi huylu cilt lezyonları

Genellikle yavaş büyüyen ve kanser riski taşımayan yapılardır; rahatsızlık veya kozmetik nedenlerle tedavi edilebilir.

Keratin kisti: Küçük, sert, derialtı oluşum.
Seboreik keratoz: Kahverengi-siyah, yapışık plak.
Lipom: Yumuşak, yağ dokusundan kitle.
Et beni (akrokordon): Yumuşak, cilt renginde çıkıntı.
Ben (nevüs): Çoğu iyi huylu pigmentli lezyon.

Kötü huylu cilt lezyonları

Erken tanı edilmezse çevre dokuya yayılabilir ve metastaz yapabilir.

Bazal hücreli karsinom: En sık görülen cilt kanseri.
Skuamöz hücreli karsinom: Güneşe maruz kalan alanlarda sık.
Melanom: En agresif cilt kanseri; hızlı ilerleyebilir.

Lezyon belirtileri

Lezyon tipine ve yerine göre değişir; aşağıdaki bulgular dikkat gerektirir:

Renk değişikliği: Koyulaşma, kızarıklık, solukluk.
Şekil/sınır değişikliği: Düzensiz kontur, asimetri.
Büyüme/kabarma: Hacim artışı, yüzeyden kabarıklık.
Kaşıntı/ağrı: Temasla hassasiyet veya spontan ağrı.
Sızıntı/kanama: Özellikle kabuklanan veya ülserleşen alanlarda.

Lezyon nasıl teşhis edilir?

Tanı basamaklıdır ve klinik şüpheye göre şekillenir.

Fizik muayene ve dermatoskopi: Lezyonun yapı ve paternlerinin ayrıntılı incelenmesi.
Biyopsi: Histopatolojik doğrulama için doku örneklemesi.
Görüntüleme: Ultrason (hipoekoik/solid), MR (yumuşak doku ayırımı), BT (yayılım ve anatomik ilişkiler) değerlendirmesi.

Hastalıklara göre cilt lezyonları

Akne: Püstül ve nodül ağırlıklı lezyonlar.
Sedef hastalığı: Eritematöz, kalın, pullu plaklar.
Egzama/dermatit: Kaşıntılı makül-papül ve veziküller.

Lezyon tedavi yöntemleri

Tedavi, lezyonun tipine, yerine, boyutuna ve hastanın genel durumuna göre kişiselleştirilir.

Topikal tedavi: Kortikosteroid, antiseptik, keratolitik veya immünmodülatör ajanlar.
Sistemik ilaçlar: Antibiyotik, antiviral, antifungal veya antiinflamatuvar tedaviler.
Cerrahi eksizyon: Şüpheli veya semptomatik kitlelerin çıkarılması.
Lazer uygulamaları: Pigmente ve vasküler lezyonların seçilmiş tedavisi.
Kriyoterapi: Dondurma yöntemiyle lezyon yok edilmesi.
Onkolojik tedaviler: Malign lezyonlarda radyoterapi ve/veya sistemik tedaviler.

Lezyon tedavi edilmezse ne olur?

Kontrolsüz büyüme, enfeksiyon, kanama, ağrı ve nadiren malign dönüşüm görülebilir. Erken başvuru ve düzenli takip bu riskleri azaltır.

Lezyonlar riskli midir?

Risk; lezyonun tipine, büyüme hızına, klinik görünümüne, aile öyküsüne ve çevresel faktörlere bağlıdır. Düzensiz sınır, hızlı büyüme, renk değişikliği ve kanama gibi “uyarıcı bulgular” varlığında gecikmeden değerlendirme önerilir.

Lezyon ile ilgili sıkça sorulan sorular

Lezyon nedir?

Doku yapısında normalden sapmayı ifade eden, ciltte veya organlarda görülebilen anormal oluşumlardır.

Lezyon çeşitleri nelerdir?

Primer (makül, papül, nodül, vezikül, püstül) ve sekonder (skar, atrofi, kabuk, erozyon/ülser, fissür) olarak sınıflanır.

Lezyonlar zararlı mıdır?

Çoğu iyi huyludur; ancak bazıları malign olabilir. Şüpheli bulgular varsa hekim değerlendirmesi gerekir.

Lezyonlar nasıl teşhis edilir?

Klinik muayene, dermatoskopi ve gerekirse biyopsi ile; organ lezyonlarında ultrason, MR ve BT kullanılır.

Lezyonlar neden olur?

Enfeksiyon, travma, otoimmünite, inflamasyon, neoplazi ve kronik hastalıklar başlıca nedenlerdir.

Lezyon tedavi edilmezse ne olur?

Büyüme, enfeksiyon, kanama, ağrı ve nadiren malign dönüşüm gelişebilir.

Lezyonların belirtileri nelerdir?

Renk/şekil değişikliği, büyüme, kaşıntı-ağrı, sızıntı/kanama gibi bulgular görülebilir.

Lezyonlar önlenebilir mi?

Güneşten korunma, cilt bakımı, risk faktörlerinin azaltılması ve düzenli dermatolojik takip koruyucudur.