Lokal Anestezi Nedir? Nasıl Uygulanır?

Lokal anestezi, periferik sinir membranındaki voltaj kapılı sodyum kanallarını bloke ederek aksiyon potansiyeli iletimini durdurur ve sınırlı bir alanda duyusal blok oluşturur. Uygulama biçimleri topikal, enfiltrasyon, periferik sinir bloğu ile nöroaksiyal teknikler (spinal ve epidural) olarak sınıflandırılır. Etkinlik başlangıcı ve süresi; ajan tipi (lidokain, bupivakain, ropivakain), konsantrasyon, doz, doku perfüzyonu ve adrenalin gibi vazokonstriktör eklenmesine bağlıdır. Lokal anestezi, küçük ve orta ölçekli girişimlerde genel anesteziye güvenli bir alternatif olup daha hızlı derlenme ve daha düşük sistemik yük sunar. Komplikasyonlar arasında alerjik reaksiyonlar, enjeksiyon bölgesi enfeksiyon/hematom, sinir hasarı ve lokal anestezik sistemik toksisitesi (nöro/kardiyotoksisite) ile nöroaksiyal bloklarda hipotansiyon yer alır. Uygun hasta seçimi, aseptik teknik, doz hesaplaması ve izlem komplikasyon riskini anlamlı biçimde azaltır.

Lokal Anestezi Nedir?

Lokal anestezi, sinir iletimini geçici olarak durdurarak belirli bir vücut bölgesindeki ağrı hissini engelleyen bir yöntemdir. İşlem sırasında kişi uyanıktır, solunumu kendisindedir ve çoğu zaman kısa sürede günlük aktivitelerine dönebilir. Diş tedavileri, küçük cerrahi girişimler, dermatolojik uygulamalar, göz ameliyatları ve doğum ağrısının azaltılmasında yaygın şekilde tercih edilir.

Lokal Anestezi Türleri Nelerdir?

Lokal anestezi; uygulanış biçimine ve etki alanına göre sınıflandırılır.

Yüzeyel (topikal) anestezi: Cilt veya mukozaya krem, jel ya da sprey sürülerek yüzeysel duyunun bloke edilmesi.
Enfiltrasyon anestezisi: Anestezik ilacın doğrudan hedef dokuya enjekte edilmesi.
Periferik sinir bloğu (bölgesel): Belirli bir sinir ya da sinir pleksusunun çevresine ilaç verilerek daha geniş alanın uyuşturulması.
Spinal anestezi: İlacın beyin-omurilik sıvısına uygulanarak belden aşağısında hızlı ve derin blok oluşturulması.
Epidural anestezi: İlacın omurilik zarlarının dışındaki epidural boşluğa verilerek ayarlanabilir ve gerektiğinde uzatılabilir blok sağlanması.

Lokal Anestezi Nereden Yapılır?

Uygulama yeri planlanan işleme ve hedeflenen alanın büyüklüğüne göre belirlenir.

Cilt ve mukozalar: Küçük lezyonlar, damar yolu açma veya yüzeysel işlemler öncesi topikal uygulamalar.
Deri altı: Diş hekimliği ve küçük cerrahilerde enfiltrasyon enjeksiyonları.
Sinir çevresi/pleksus: Kol, bacak veya el cerrahilerinde periferik bloklar.
Omurga çevresi: Doğum, alt karın ve alt ekstremite girişimlerinde spinal/epidural uygulamalar.
Göz çevresi: Katarakt gibi göz cerrahilerinde lokal enjeksiyonlar.

Seçim; hastanın özellikleri, işlem süresi, ağrı düzeyi ve hekim deneyimi birlikte değerlendirilerek yapılır.

Lokal Anestezi Kaç Saat Sürer?

Etki süresi; kullanılan ajana, doza, uygulama yerine ve doku kanlanmasına bağlıdır. Genel olarak 30 dakika ile birkaç saat arası sürer. Kısa etkili ajanlar (ör. lidokain) yaklaşık 1–2 saat, uzun etkili ajanlar (ör. bupivakain/ropivakain) 4–6 saat etkilidir. Adrenalin gibi vazokonstriktör eklenmesi etkiyi 6–8 saate kadar uzatabilir.

Lokal Anestezi ile Genel Anestezi Arasındaki Farklar

Bilinç durumu: Lokal anestezide hasta uyanık, genel anestezide bilinç kapalıdır.
Etkilenen alan: Lokal anestezi sınırlı bir bölgeyi, genel anestezi tüm vücudu etkiler.
Kullanım alanı: Lokal; kısa ve sınırlı girişimlerde, genel; büyük cerrahilerde tercih edilir.
Toparlanma: Lokal anestezide daha hızlıdır ve genellikle daha az izlem gerekir.
Risk profili: Lokal anestezide sistemik etkiler daha azdır; yine de uygun doz ve teknik esastır.

Lokal Anestezinin Uygulama Alanları

Diş hekimliği: Dolgu, çekim, kanal tedavisi.
Küçük cerrahiler: Biyopsi, dikiş, küçük kitle eksizyonları.
Dermatoloji/estetik: Lazer işlemleri, lezyon çıkarılması, yüz dolguları ve botulinum toksin uygulamaları.
Göz cerrahisi: Katarakt ve küçük göz çevresi girişimleri.
Doğum: Epidural analjezi ile doğum ağrısının azaltılması.
Acil durumlar: Küçük yaralanmaların onarımı, abse drenajı gibi işlemler.

Lokal Anestezinin Yan Etkileri ve Riskleri

Alerjik reaksiyonlar: Cilt döküntüsü, kaşıntı; çok nadiren anafilaksi.
Enfeksiyon ve hematom: Aseptik teknikle risk azaltılır.
Sinir hasarı: Geçici uyuşma/karıncalanma; kalıcı hasar nadirdir.
Lokal anestezik sistemik toksisitesi (LAST): Ağızda metalik tat, kulak çınlaması, sersemlik, nöbet; ciddi durumlarda kardiyak etkiler.
Nöroaksiyal bloklara özgü etkiler: Hipotansiyon, idrar retansiyonu, baş ağrısı.

Lokal Anestezi Sonrası Bakım

Bölgeyi koruyun: Uyuşukken ısı, keskin cisim ve travmadan kaçının.
Dinlenme ve buz: Ödem ve rahatsızlığı azaltmak için aralıklı buz uygulayın.
Hijyen: Enjeksiyon bölgesini temiz ve kuru tutun.
İlaçlar: Hekimin önerdiği ağrı kesici/antibiyotikleri talimata uygun kullanın.
Uyarı işaretleri: Artan ağrı, yaygın kızarıklık, akıntı, ateş, ilerleyen uyuşma ya da çarpıntı gibi bulgularda tıbbi yardım alın.

Lokal Anestezi Uygulaması Öncesi Hazırlık

Tıbbi öykü ve alerjiler: Önceden yaşanan reaksiyonları mutlaka bildirin.
İlaçlar: Kan sulandırıcılar ve kronik ilaçlar hakkında hekimi bilgilendirin; kesme/devam talimatına uyun.
Açlık talimatı: Gerekirse işlem öncesi sınırlı süre açlık istenebilir.
Yaşam tarzı: Sigara/alkol kullanımı iyileşmeyi geciktirebilir; mümkünse azaltın/kaçının.
Kaygı yönetimi: Süreç hakkında bilgi almak ve sorularınızı sormak rahatlamanıza yardımcı olur.

Lokal Anestezi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Lokal Anestezi Nedir?

Belirli bir bölgede sinir iletimini durdurarak ağrıyı engelleyen, bilincin açık kaldığı anestezi yöntemidir.

Lokal Anestezi Kaç Saat Sürer?

Genellikle 30 dakika ile birkaç saat; kullanılan ilaç ve adrenalin eklenmesine göre 6–8 saate kadar uzayabilir.

Lokal Anestezi Nereden Yapılır?

Cilt/mukoza üzerine, hedef dokuya enjeksiyonla, sinir çevresine blok şeklinde veya omurga çevresine (spinal/epidural) uygulanabilir.

Lokal Anestezi Acıtır mı?

Enjeksiyon sırasında kısa süreli batma/yanma hissi olabilir; ilaç etkisi başlayınca ağrı hissi kaybolur.

Lokal Anestezinin Yan Etkileri Nelerdir?

Alerji, enfeksiyon, hematom, sinir hasarı ve çok nadiren sistemik toksisite görülebilir; uygun doz ve teknikle risk düşüktür.

Lokal Anestezi Hangi Durumlarda Kullanılır?

Diş tedavileri, küçük cerrahiler, dermatolojik işlemler, göz ameliyatları ve doğum ağrısının azaltılmasında kullanılır.

Lokal Anestezi ve Genel Anestezi Arasındaki Fark Nedir?

Lokal anestezi sınırlı bölgeyi etkiler ve bilinç açıktır; genel anestezide bilinç kapalıdır ve tüm vücut etkilenir.

Lokal Anestezi Sonrası Ne Yapılmalı?

Bölgeyi koruyun, buz uygulayın, hijyene uyun, reçete edilen ilaçları alın ve uyarı işaretlerinde hekime başvurun.

Lokal Anestezi Kimler İçin Uygun Değildir?

İleri alerji öyküsü olanlar, kontrolsüz kalp hastalığı bulunanlar veya belirli ilaçları kullananlar için ek değerlendirme gerekebilir.

Lokal Anestezi Öncesi Hazırlık Nasıl Yapılmalı?

Tıbbi geçmiş ve ilaçların hekimle paylaşılması, olası açlık talimatlarına uyum ve sigara/alkolden kaçınma önerilir.