Lomber Dar Kanal Nedir? Lomber Dar Kanal Belirtileri ve Tedavisi

Lomber dar kanal, disk dejenerasyonu, faset hipertrofisi ve bağ dokusu kalınlaşması gibi yaşa bağlı değişikliklerle spinal kanal çapının azalması sonucu gelişen bir klinik tablodur. En sık belirtiler bel ağrısı ve nörojenik kladikasyon olup, ayakta durma/yürüme ile artan ve öne eğilme/oturma ile azalan bacak ağrısı, uyuşma ve güçsüzlük görülür. Tanıda MR birincil görüntüleme yöntemidir; direkt grafi ve BT/miyelografi anatomik ayrıntı ve kemik patolojileri hakkında ek bilgi sunar. İlk basamak tedavi analjezik/NSAID, fizik tedavi-egzersiz ve gerektiğinde epidural veya faset enjeksiyonlarını içerir. Cerrahi, konservatif yaklaşımlara yanıtsız olgularda veya ilerleyici nörolojik defisit, mesane/bağırsak disfonksiyonu ile yürüme kapasitesinde ciddi azalma varlığında endikedir. Dekompresyon cerrahisine instabilite eşlik ediyorsa spinal füzyon eklenebilir ve çoğu hastada 6–9 ayda fonksiyonel iyileşme sağlanır.

Lomber Dar Kanal (Spinal Stenoz) Nedir?

Lomber dar kanal, bel omurgasında omurilik ve sinir köklerinin geçtiği boşluğun yaşa bağlı dejeneratif değişiklikler nedeniyle daralmasıdır. Disklerin su içeriği azalır, yükseklikleri düşer ve kanala doğru bombeleşir; faset eklemleri ve bağ dokuları kalınlaşır, kemik çıkıntılar oluşabilir. Bu süreç, içi kireçle daralan bir hortuma benzetilebilir: zamanla kanal çapı küçülür ve sinirler sıkışabilir.

Nasıl gelişir?

Disk dejenerasyonu, faset eklemi hipertrofisi ve bağ kalınlaşması (özellikle ligamentum flavum) kanal alanını daraltır. Darlığın şiddeti ve yerleşimi kişiden kişiye değişir ve belirtilerin şiddetini belirleyen temel faktördür.

Omurga ve spinal kanal yapısı

Lomber omurga; omurlar, intervertebral diskler, faset eklemleri ve çeşitli bağlardan oluşur. Bu yapılar birlikte omuriliğin ve sinir köklerinin geçtiği kanalı çevreler ve korur.

Lomber Dar Kanalın Belirti ve Bulguları

Bel ağrısı
Bacaklarda ağrı, uyuşma-karıncalanma ve his değişikliği
Kramp ve güçsüzlük
Yürürken veya uzun süre ayakta kalınca artan yakınmalar, oturunca veya öne eğilince azalma (nörojenik kladikasyon)
Nadir olarak idrar kaçırma veya mesane/bağırsak kontrolünde bozulma (acil değerlendirme gerektirir)

Günlük yaşama etkisi

Hastalar belirli bir mesafe yürüdükten sonra bacaklarında güçsüzlük ve uyuşma hisseder, dinlenme ihtiyacı duyar. Öne eğilmek kanal çapını geçici olarak artırdığı için çoğu kişide rahatlama sağlar.

Lomber Dar Kanal Nasıl Teşhis Edilir?

Ayrıntılı öykü ve fizik muayenenin ardından görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Direkt grafi (röntgen): Disk aralıklarının daralması, faset hipertrofisi ve hizalanma bozukluklarını gösterir.
MR: Kanal darlığının yeri/derecesi ve sinir sıkışmasını detaylı gösteren temel incelemedir.
BT veya BT-miyelografi: Kemik yapılara ve darlığın ayrıntılarına yönelik ek bilgi sağlar.

Lomber Dar Kanalda Cerrahi Olmayan Tedaviler

Öncelik ağrıyı azaltıp işlevselliği artıran, cerrahi dışı seçeneklerdir.

Ağrı kesiciler ve NSAID'ler ile inflamasyonun kontrolü
Fizik tedavi ve düzenli egzersiz programları
Uygun olgularda seçici spinal enjeksiyonlar
Günlük yaşamda ergonomi ve güvenlik düzenlemeleri

Yaşam tarzına uyarlamalar

Ev içinde düşmeyi önleyen düzenlemeler (banyo tutunma barları vb.)
Aktivitelerin planlanması ve işten tasarruf yöntemleri
Gerekirse baston/yürüteç kullanımı ve doğru ölçülendirme

İlaç Tedavisi ve Spinal Enjeksiyonlar

Analjezikler ağrı kontrolü sağlar; NSAID'ler inflamasyonu azaltır. Uzun süreli veya yüksek doz kullanımda mide-barsak şikayetleri ve diğer yan etkiler açısından hekim takibi önemlidir. Şiddetli ağrıda kısa süreli, dikkatle seçilmiş güçlü analjezikler veya kortikosteroidler düşünülebilir.

Kortikosteroidler (tablet veya iğne): Kısa süreli, seçilmiş olgularda kullanılabilir.
Seçici enjeksiyonlar: Epidural boşluğa veya faset eklemine, görüntüleme eşliğinde yapılan uygulamalar; gerekirse aralıklı tekrar edilebilir.

Fizik Tedavi ve Egzersiz

Esneklik, kas gücü ve kardiyovasküler kondisyonu artırmak yakınmaları azaltabilir ve hareketliliği geliştirir.

Esneme ve mobilizasyon egzersizleri (gergin kasları gevşetmek için)
Merkezi (kor) kas gruplarını ve bacak kaslarını güçlendirme
İstasyoner bisiklet, yürüyüş bandı, yüzme gibi aerobik egzersizler

Düzenli ve gözetimli bir program genellikle birkaç ay sürer; amaç ağrıyı azaltmak ve günlük aktiviteleri kolaylaştırmaktır. Cerrahi dışı tedaviler kanal çapını değiştirmez; semptom kontrolü ve işlevsellik artışı sağlar.

Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gerekir?

Konservatif yöntemlere rağmen şikayetleri süren, yürüme mesafesi belirgin kısıtlanan, ilerleyici bacak kuvvetsizliği gelişen veya mesane/bağırsak kontrol sorunları olan hastalarda cerrahi düşünülür.

Cerrahi Seçenekler: Dekompresyon ve Spinal Füzyon

Temel amaç sinirler üzerindeki baskıyı kaldırmaktır (dekompresyon). Eğer omurlar arasında kayma (spondilolistezis), dejeneratif skolyoz veya belirgin instabilite varsa, omurların sabitlenmesi için spinal füzyon eklenebilir.

İnstabilite varlığında füzyon

Füzyon, kemik greftleri ve metal enstrümantasyon (vida-rod-kafes) ile uygulanır; ilgili seviyeler hareketsiz hale getirilerek stabilite sağlanır.

Ameliyat yaklaşımları

Önden (anterior), arkadan (posterior) veya kombine yaklaşımlar tercih edilebilir. Seçim; kemik çıkıntıların yeri, anatomik farklılıklar ve instabilitenin derecesi gibi teknik faktörlere bağlıdır.

Ameliyat Sonrası İyileşme ve Rehabilitasyon

Hastaların çoğunda ameliyat sonrası ağrı azalır; 6–9 ay içinde günlük aktivitelerde belirgin düzelme olur. Rehabilitasyon programları iyileşmeyi hızlandırır ve güvenli şekilde normale dönüşü destekler.