Makattan Kan Gelmesi: Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Makattan kan gelmesi, çoğunlukla hemoroid ve anal fissür gibi benign nedenlerden kaynaklansa da kolorektal neoplaziler, iltihabi bağırsak hastalıkları, divertikülit, anjiodisplazi ve enfeksiyonlar gibi ciddi etiyolojileri de içerebilir. Kanın rengi ve şeklindeki farklılıklar (parlak kırmızı, koyu kırmızı, melena) kanamanın kaynağına dair ipuçları verir. Tanı; anamnez, fizik ve anal muayene sonrasında, endoskopi (anoskopi/sigmoidoskopi/kolonoskopi), dışkı testleri, kan testleri ve gerektiğinde görüntüleme ile konur. Tedavi altta yatan nedene yöneliktir; konservatif önlemler, farmakoterapi, endoskopik hemostaz/polipektomi ve cerrahi seçenekleri kapsar. Kabızlığın kontrolü, liften zengin diyet, yeterli hidrasyon ve ılık oturma banyoları pek çok olguda semptomları azaltır. Şiddetli, tekrarlayan kanama veya eşlik eden anemi, kilo kaybı ve dışkılama alışkanlığında belirgin değişiklik alarm bulgularıdır ve hızlı değerlendirme gerektirir.

Makattan Kan Gelmesi Nedir?

Makattan kan gelmesi, dışkılama sırasında ya da sonrasında anüs veya rektumdan kan görülmesidir. Kan çoğunlukla parlak kırmızı renkte olup anal kanal ya da kalın bağırsak kaynaklıdır; koyu kırmızı-siyah renk daha üst segment kanamalarını düşündürür. Bu bulgu, basit tahriş ve hemoroidden kolorektal kansere kadar geniş bir neden yelpazesine bağlı olabilir. Kaynak aydınlatılana kadar tıbbi değerlendirme gerekir.

Makattan Neden Kan Gelir?

Rektal kanamanın nedeni hafif ve geçici durumlardan ciddi hastalıklara kadar uzanabilir. Yaygın etkenler aşağıdadır.

Hemoroid (Basur)

Rektum-alt anüs bölgesindeki genişlemiş damar yastıkçıklarıdır. Kabızlık, ıkınma ve gebelikle alevlenebilir. Dışkılama sırasında ağrısız, damla damla parlak kırmızı kanama sık görülür; dış hemoroidlerde ağrı eşlik edebilir.

Anal Fissür (Makat Çatlağı)

Anüs kenarında oluşan küçük yırtıklardır. Sert dışkı ve kronik kabızlık temel tetikleyicidir. Keskin ağrı ve peçetede çizgi şeklinde taze kan tipiktir.

Kolon Polipleri

Kalın bağırsakta gelişen iyi huylu çıkıntılardır. Çoğu belirti vermez; gizli veya dışkılama ile fark edilen kanamaya yol açabilir. Bazı polipler zamanla kansere dönüşebilir.

Rektal Kanser

Rektumda gelişen kötü huylu tümörlerdir. Dışkıda kan, dışkılama alışkanlığında değişim, karın ağrısı ve istemsiz kilo kaybı görülebilir. Kan dışkıya karışmış ya da daha koyu renkte olabilir.

Kolorektal Kanser

Kolon ve rektumun malign hastalığıdır. Erken dönemde sessiz seyredebilir; anemi, dışkıda kan, dışkı kalıbında incelme ve alışkanlık değişikliği uyarıcı bulgulardır.

İltihabi Bağırsak Hastalıkları (Crohn, Ülseratif Kolit)

Kronik inflamasyon ve ülserlerle seyreder. Kanlı ishal, mukuslu dışkı, karın ağrısı, kilo kaybı ve ataklar görülür. Ülseratif kolit sıklıkla rektumu tutar ve kanamaya yol açar.

Divertikülit

Kolondaki divertiküllerin iltihabı/yırtılmasıdır. Ani ve bazen bol miktarlı kanama, karın ağrısı ve ateş eşlik edebilir.

Bağırsak Enfeksiyonları

Bakteriyel, viral veya paraziter etkenler mukozal hasarla kanamaya neden olabilir. Dizanteri ve bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar rektal kanama yapabilir.

Radyasyon Proktiti

Pelvik radyoterapi sonrası rektum mukozasında inflamasyon ve kırılganlık gelişebilir. Kronik olgularda tekrarlayan kanama görülebilir.

Rektal Ülser

Rektumun iç yüzeyinde ülserler oluşabilir; kronik kabızlık ve uzun süreli ıkınma risk faktörleridir. Kanama dışkılama ile birlikte veya bağımsız gelişebilir.

Anjiodisplazi

Bağırsak duvarındaki damar anomalileridir. Yaşlılarda daha sık ve genellikle ağrısız, parlak kırmızı kanama yapar.

Makattan Kan Gelmesi Belirtileri

Semptomlar altta yatan nedene göre değişir, ancak aşağıdakiler sık görülür:

Dışkıda taze kırmızı veya koyu renkli kan
Tuvalet kâğıdında kan lekesi, anüsten damla şeklinde kan
Siyah, katranımsı dışkı (melena)
Dışkılama sırasında ağrı, yanma veya kaşıntı
Karın ağrısı, kramp
Dışkılama alışkanlığında değişiklik, kilo kaybı
Kansızlık bulguları: yorgunluk, solukluk, baş dönmesi

Şiddetli karın ağrısı, bayılma, belirgin baş dönmesi, uzun süren kanama veya siyah dışkı gibi bulgular acil değerlendirme gerektirir.

Makattan Kan Gelmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Tanıda önce ayrıntılı öykü ve fizik muayene yapılır; anal muayene ile lokal lezyonlar değerlendirilebilir. Gerekli olgularda anoskopi, sigmoidoskopi veya kolonoskopi uygulanır. Dışkıda gizli kan ve enfeksiyon testleri, kan sayımı ve biyokimya, uygun durumlarda görüntüleme yöntemleri tanıyı destekler.

Çocuklarda Anal Fissür Tanısı

Çocuklarda makattan kan gelmesinin en sık nedeni anal fissürdür. Sert ve katı dışkı sonrası peçetede çizgi şeklinde taze kan ve dışkılama korkusu tipiktir. Anal muayene çoğu zaman fissürü göstermeye yeterlidir.

Makattan Kan Gelmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi altta yatan nedene yöneliktir ve çoğu zaman kabızlığın giderilmesi ile başlar. Amaç yumuşak ve ağrısız dışkılama sağlamaktır.

İlaç Tedavisi

Hemoroid ve anal fissürde bölgesel kremler, rahatlatıcı fitiller ve antiinflamatuvar tedaviler kullanılabilir. Enfeksiyon kaynaklı olgularda etken mikroorganizmaya yönelik ilaçlar tercih edilir.

Endoskopik Girişimler

Kolonoskopi sırasında polipler çıkarılabilir, aktif kanamalar termal, mekanik veya enjeksiyon yöntemleriyle durdurulabilir. Böylece çoğu olguda cerrahi gereksinim azalır.

Cerrahi Tedavi

İleri hemoroidler, kronik fissür, divertikül hastalığı komplikasyonları veya malignite gibi durumlarda cerrahi seçenekler gündeme gelir. Cerrahi yaklaşım hastalığın yerine ve evresine göre planlanır.

Beslenme ve Yaşam Tarzı

Liften zengin diyet, bol su tüketimi ve düzenli egzersiz dışkıyı yumuşatarak ıkınmayı azaltır. Tuvaleti ertelememek ve klozette uzun oturmamak önemlidir.

Destekleyici Uygulamalar

Ilık oturma banyoları, anal bölgenin temiz ve kuru tutulması ve gerekirse demir desteği (kansızlık varsa) iyileşmeyi destekler.

Makaktan Kan Gelmesi Nasıl Geçer?

Kalıcı çözüm, kanamanın nedenini hedefleyen tedavi ile sağlanır. Genel öneriler şunlardır:

Lifli gıdaları artırın ve yeterli su için.
Ikınmaktan kaçının; tuvaleti ertelemeyin, uzun süre klozette oturmayın.
Anal bölge hijyenine özen gösterin; ılık oturma banyosu uygulayın.
Hekimin önerdiği ilaç ve dışkı düzenleyici tedavilere uyun.
Gerekli görülürse kolonoskopi ve diğer kontrolleri yaptırın.

Makattan Kan Gelmesi Nasıl Önlenir?

Tam önleme her zaman mümkün olmasa da risk azaltılabilir:

Liften zengin beslenin; sebze, meyve, tam tahıl ve baklagilleri tercih edin.
Günlük yeterli su tüketin; kabızlıktan kaçının.
Düzenli egzersiz yapın; bağırsak hareketliliğini destekleyin.
Tuvalet alışkanlıklarınızı düzenleyin; ıkınma ve uzun oturmadan kaçının.
Anal bölgeyi temiz ve kuru tutun.
Kan sulandırıcı vb. ilaçları hekim kontrolünde kullanın.
Yaş ve risk faktörlerine uygun kolorektal kanser taramalarını ihmal etmeyin.

Makattan Kan Gelmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Makattan neden kan gelir?

En sık hemoroid ve anal fissür neden olur; bunun dışında polipler, kolorektal kanser, iltihabi bağırsak hastalıkları, divertikülit, enfeksiyonlar ve damar anomalileri de etken olabilir.

Taze kırmızı kan ne anlama gelir?

Genellikle anal kanal veya rektuma yakın kaynakları düşündürür; hemoroid ve fissür ilk akla gelir.

Tuvalet sonrası peçetede kan görmek ne demektir?

Çoğunlukla yüzeysel çatlaklar veya hemoroid ile ilişkilidir; sık tekrarlarsa değerlendirme önerilir.

Makattan kan gelmesi kanser belirtisi olabilir mi?

Evet, özellikle dışkıya karışık koyu kan, dışkı kalıbında incelme, kilo kaybı ve anemi eşlik ediyorsa malignite olasılığı dikkate alınmalıdır.

Evde neler yapılabilir?

Lif ve sıvı alımını artırmak, ıkınmadan kaçınmak, ılık oturma banyosu ve anal hijyen semptomları azaltabilir; ancak uzun süren veya şiddetli kanamalarda tıbbi yardım gerekir.

Hangi bölüme başvurulmalı?

Öncelikle gastroenterolojiye başvurulmalıdır; gerekli durumlarda genel cerrahi sürece dâhil olur.

Ne zaman acil başvurmalıyım?

Bol miktarda veya tekrarlayan kanama, bayılma/şiddetli baş dönmesi, siyah dışkı, belirgin karın ağrısı, kilo kaybı ya da anemi bulguları varsa acil değerlendirme gerekir.

Gaz çıkarırken kan gelmesi neden olur?

Anal fissür veya lokal tahriş ile ilişkili olabilir; eşlik eden diğer belirtiler varsa altta yatan bağırsak hastalıkları açısından inceleme yapılmalıdır.

Rektal kanama nedir?

Kalın bağırsak veya anüs kaynaklı kanın dışkılama ile atılmasıdır; rengi ve miktarı kanamanın düzeyi ve nedenine göre değişir.