Mamografi Nedir? Nasıl Çekilir ve Kimlere Uygulanır?

Mamografi, düşük doz X-ışını ile meme dokusunun görüntülenmesini sağlayan temel tarama yöntemidir ve meme kanserinin erken dönemde saptanmasına katkıda bulunur. Belirti olmayan bireylerde tarama, semptomu olanlarda ise tanısal amaçla kullanılır; yoğun meme dokusunda ultrason veya MRI ile desteklenebilir. Çekim kısa sürer, hafif rahatsızlık oluşturabilir ve maruz kalınan radyasyon dozu düşüktür. Sonuçlar BI-RADS sınıflaması ile raporlanır ve gerekli durumlarda ek tetkik veya biyopsi planlanır. Genel olarak 40 yaşından itibaren düzenli mamografi önerilir; yüksek riskli bireylerde daha erken tarama düşünülmelidir.

Mamografi Nedir?

Mamografi, meme dokusunun düşük doz X-ışınlarıyla görüntülenmesini sağlayan bir radyolojik incelemedir. Erken tanı olanağı sunarak meme kanserinden kaynaklı ölüm riskini azaltır. Rutin taramalarda 2D dijital mamografi, seçilmiş olgularda ise 3D tomosentez ile katmanlı görüntüleme kullanılarak küçük lezyonların saptanma şansı artırılır.

Mamografi Ne İçin Yapılır?

İki amaçla uygulanır: belirti göstermeyen bireylerde tarama, belirti veya anormallik saptanan bireylerde tanısal değerlendirme. Tarama mamografisi, milimetrik kalsifikasyonlar ve küçük kitlelerin erken yakalanmasını sağlar. Tanısal mamografi; kitle, ağrı, meme başı akıntısı, ciltte çekinti veya şekil değişikliği gibi bulguların ayrıntılı incelemesinde kullanılır ve gerekirse hedefe yönelik ek görüntülerle desteklenir.

Kimlere Uygulanır?

Genel öneri, 40 yaşından itibaren düzenli aralıklarla mamografi yapılmasıdır. Risk düzeyi ve kişisel öyküye göre başlanma yaşı ve sıklık hekimle birlikte belirlenmelidir.

40 yaş ve üzeri kadınlar: Düzenli tarama mamografisi önerilir.
Aile öyküsü olanlar: Birinci derece akrabada meme kanseri varsa tarama daha erken başlayabilir.
Kişisel meme kanseri öyküsü: Tedavi sonrası düzenli kontroller gerekir.
Semptomu olanlar: Kitle, ağrı, akıntı, cilt/şekil değişikliği varlığında tanısal mamografi yapılır.
Yoğun meme dokusu: Ek olarak meme ultrasonu veya MRI gerekebilir.
Genetik risk: BRCA1/BRCA2 mutasyonu gibi durumlarda daha erken ve sık tarama planlanabilir.

Mamografi Nasıl Çekilir?

Çekim sırasında meme, iki plaka arasına yerleştirilip kısa süreli sıkıştırılarak doku homojen biçimde yayılır; bu, görüntü kalitesini artırır ve radyasyon dozunu düşürür. Genellikle her memeden en az iki farklı açıyla görüntü alınır; işlem toplamda 10–15 dakika sürer.

Mamografi Çekimi Öncesi

Meme ve koltuk altına deodorant, pudra, losyon veya parfüm sürmeyin; yalancı kalsifikasyon görüntüsüne neden olabilir.
Mümkünse adet döngüsünde hassasiyetin az olduğu günleri tercih edin.
Önceki mamografi/ultrason/MRI ve raporlarınızı karşılaştırma için yanınızda bulundurun.
Hamilelik şüphesi, emzirme, hormon tedavisi, meme cerrahisi/implant veya biyopsi öykünüzü bildirin.
Metal aksesuarları (kolye, küpe, sutyen tokası vb.) çıkarın.

Mamografi Çekimi Sırasında

Teknisyen, doğru pozisyonlama ve yeterli sıkıştırma ile kısa sürede en net görüntüyü elde etmeyi amaçlar. Hafif rahatsızlık hissi normaldir; tolere edilemeyecek düzeydeyse teknisyene bildirin.

Mamografi Çekimi Sonrası

Günlük aktivitelerinize hemen dönebilirsiniz.
Hafif hassasiyet kısa sürede geçer; gerekirse kısa süreli soğuk uygulama rahatlatabilir.
Geçmeyen ağrı, kızarıklık veya şişlik olursa sağlık profesyoneline başvurun.
Radyoloğunuz ek görüntüleme veya ileri tetkik isteyebilir; randevularınızı aksatmayın.

Mamografi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Görüntüler radyolog tarafından BI-RADS (Meme Görüntüleme Raporlama ve Veri Sistemi) ile sınıflandırılır:

BI-RADS 0: Ek görüntüleme gereklidir.
BI-RADS 1: Normal.
BI-RADS 2: Kesin benign.
BI-RADS 3: Muhtemelen benign; kısa aralıkla takip önerilir.
BI-RADS 4: Şüpheli; biyopsi düşünülebilir.
BI-RADS 5: Malignite olasılığı yüksektir; ileri tetkik/tanı gerekir.
BI-RADS 6: Biyopsi ile kanser tanısı doğrulanmıştır.

Mamografi yüksek doğruluk sağlamasına karşın, yoğun meme dokusunda yanlış negatif veya bazı bulgularda yanlış pozitif sonuçlar görülebilir; bu nedenle gerektiğinde ultrason, MRI ve biyopsi ile tanı kesinleştirilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Mamografi Kesin Sonuç Verir mi?

Kesin tanı yöntemi değildir; güçlü bir tarama ve değerlendirme aracıdır. Şüpheli bulgularda ek görüntüleme ve biyopsi gerekebilir.

Kanserli Memenin Görüntüsü Nasıldır?

Genellikle düzensiz sınırlı kitle, asimetrik yoğunluk veya mikrokalsifikasyon kümeleri şeklinde izlenir; kesin tanı patoloji ile konur.

Mamografi Hangi Bölümde Yapılır?

Mamografi çekimleri hastanelerin veya görüntüleme merkezlerinin radyoloji birimlerinde gerçekleştirilir.

Mamografinin Yan Etkileri Var mı?

Radyasyon dozu düşüktür ve işlem genellikle güvenlidir. Kısa süreli sıkıştırmaya bağlı hassasiyet olabilir. Hamilelik şüphesinde mutlaka bilgi verilmelidir.

Dijital Mamografi Nedir?

Görüntülerin dijital dedektörlerle elde edilip yüksek çözünürlüklü ekranlarda incelendiği yöntemdir; depolama, paylaşım ve ayrıntı analizi kolaylaşır.

3D Tomosentez Nedir?

Memeyi ince dilimler halinde görüntüleyen üç boyutlu tekniktir; örtüşen dokuların ayırt edilmesini kolaylaştırarak özellikle yoğun memede saptanabilirliği artırabilir.