Mide Fıtığı Nedir? Mide Fıtığı Belirtileri ve Mide Fıtığı Tedavisi

Mide fıtığı, midenin üst bölümünün diyaframdaki hiatus açıklığından göğüs boşluğuna kaymasıyla ortaya çıkar ve en sık kayan tip (sliding) herni olarak izlenir. Küçük fıtıklar çoğunlukla asemptomatikken, büyük fıtıklar reflü ve ilişkili semptomlara yol açabilir; paraözofageal tip ise sıkışma ve iskemi gibi komplikasyonlar nedeniyle daha yüksek risk taşır. Tanıda baryumlu üst GIS grafisi, endoskopi ve özofagus manometrisi kullanılır. Tedavi; yaşam tarzı düzenlemeleri ve asit baskılayıcı ilaçlardan, uygun hastalarda laparoskopik onarım ve fundoplikasyona kadar uzanır. Cerrahi özellikle ilaçlara dirençli reflü, komplikasyon gelişimi veya paraözofageal hernide semptom varlığında düşünülür. Tedavi edilmediğinde özofajit, striktür, Barrett özofagusu ve nadiren malignite riskinde artış ile paraözofageal hernide akut komplikasyonlar görülebilir.

Mide fıtığı nedir?

Mide fıtığı (hiatal herni), midenin üst kısmının diyaframdaki yemek borusunun geçtiği açıklıktan göğüs boşluğuna doğru yer değiştirmesidir. Küçük fıtıklar çoğu zaman belirti vermez; daha büyük fıtıklar ise asit reflüsünü artırarak mide ekşimesi ve göğüste yanma gibi şikayetlere yol açabilir. Yönetim, fıtığın tipi/boyutu ve semptomların şiddetine göre belirlenir.

Mide fıtığı türleri

Kayan tip (sliding) hiatal herni

Özofagusun alt ucu ve midenin üst bölümü diyaframın üzerine doğru kayar. En sık görülen tiptir ve reflüyle yakından ilişkilidir. Çoğu olgu yaşam tarzı ve ilaçlarla kontrol edilebilir.

Paraözofageal herni

Gastroözofageal bileşke yerinde kalırken, midenin bir bölümü yemek borusunun yanına fıtıklaşır. Sıkışma, kanlanma bozukluğu ve volvulus riski nedeniyle özellikle semptomatik veya büyük fıtıklarda cerrahi değerlendirme önerilir.

Mide fıtığı nedenleri ve risk faktörleri

Hiatusun genişlemesi ve bölgedeki kas/bağ dokusunun zayıflaması temel mekanizmadır. Aşağıdaki etkenler riski artırır:

Diyafram açıklığının (hiatus) genişlemesi ve bağ dokusu zayıflığı
Aşırı kilo ve karın içi basıncını artıran durumlar (kabızlık, kronik öksürük, kusma, ağır kaldırma)
Hamilelik ve doğum
Sigara ve alkol kullanımı ile bazı ilaçlar
İlerlemiş yaş ve genetik yatkınlık

Paraözofageal herniler nadir olsa da komplikasyon riski daha yüksektir.

Belirtiler

Göğüste yanma, mide ekşimesi
Ağıza acı-ekşi sıvı gelmesi ve regürjitasyon
Yutma güçlüğü, boğazda takılma hissi
Geğirme, şişkinlik, erken doyma
Ses kısıklığı, kronik öksürük, hırıltı
Göğüs veya üst karın ağrısı
Nefes darlığı (özellikle büyük paraözofageal hernilerde)
Uyarı işaretleri: kan kusma, siyah dışkı, şiddetli göğüs/karın ağrısı, sürekli kusma

Tanı yöntemleri

Tanıda öykü ve muayeneye ek olarak aşağıdaki testlerden yararlanılır:

Üst GI seri (baryumlu grafi)

Kontrast madde içirilerek çekilen röntgen, yemek borusu ve midenin konturlarını gösterir ve fıtıklaşmayı ortaya koyabilir.

Üst endoskopi

Yemek borusu ve midenin doğrudan görüntülenmesini sağlar; özofajit, erozyon, ülser ve Barrett özofagusu gibi komplikasyonlar saptanabilir.

Özofagus manometrisi

Yutma sırasındaki kasılmalar ile alt özofagus sfinkter basıncını ölçer; özellikle cerrahi planlanan hastalarda değerlidir.

Tedavi

Semptomsuz kayan tip hernilerde genellikle yalnızca yaşam tarzı düzenlemeleri yeterlidir. Semptomatik olgularda ilaç tedavisi ve uygun hastalarda cerrahi seçenekler değerlendirilir.

İlaç tedavisi

Antasitler: kısa süreli rahatlama sağlar.
H2 reseptör blokerleri ve proton pompa inhibitörleri: asit üretimini azaltır.
Gerektiğinde prokinetikler: mide boşalmasını destekleyebilir.

İlaçlar hekim önerisiyle ve uygun doz/sürelerde kullanılmalıdır.

Cerrahi seçenekler

Laparoskopik onarım sık tercih edilir; mide karın içine indirilir, hiatus daraltılır ve gerekli olgularda fundoplikasyon uygulanır. Seçim fıtığın tipi, boyutu, eşlik eden reflü ve komplikasyonlara göre yapılır.

Ameliyat gerektiren durumlar

Paraözofageal hernide ağrı, tıkanma, kanama veya volvulus şüphesi
İlaçlara rağmen kontrolsüz reflü veya komplikasyon (özofajit, striktür, Barrett özofagusu)
Uzun süreli ilaç kullanmak istemeyen ve uygun adaylarda antireflü cerrahisi
Fıtık boğulması/strangülasyon bulguları (acil durum)

Tedavi edilmezse ortaya çıkabilecek sorunlar

Kronik reflüye bağlı özofajit, ülser, kanama ve darlık
Barrett özofagusu ve uzun dönemde artmış kanser riski
Paraözofageal hernide midenin sıkışması, iskemi ve perforasyon

Yaşam tarzı değişiklikleri

Küçük ve sık öğünler; geç saatlerde yemek yememek
Yemek sonrası 3–4 saat uzanmamak; başı yükselterek uyumak
Tetikleyici besin/içecekleri sınırlamak (narenciye, domates, sirke, baharatlı gıdalar, çikolata, kafein, gazlı içecekler, yağlı-kızartmalar)
Sigara ve alkolü bırakmak
Fazla kiloyu vermek; karın bölgesini sıkan kıyafetlerden kaçınmak
Ağır kaldırmaktan kaçınmak; kronik öksürük ve kabızlığı tedavi etmek
Stres yönetimi uygulamak

Sık sorulan sorular

Mide fıtığı elle belli olur mu?

Genellikle dışarıdan hissedilmez; diyaframın iç kısmında gelişir.

Ultrasonda görülür mü?

Ultrason çoğu zaman yeterli değildir; baryumlu grafi ve endoskopi daha bilgilendiricidir.

Mide fıtığı tamamen geçer mi?

Fıtık genellikle kalıcıdır; ancak yaşam tarzı ve ilaçlarla şikayetler kontrol altına alınabilir.

Ameliyatsız tedavi mümkün mü?

Birçok olguda ameliyatsız yaklaşım yeterlidir; cerrahi, seçilmiş durumlarda uygulanır.

Kilo vermek faydalı mı?

Evet; karın içi basıncı azaltarak reflüye bağlı yakınmaları belirgin biçimde hafifletebilir.

Mide fıtığı ağrı yapar mı?

Her hastada ağrı olmaz; ağrı daha çok reflü, özofajit veya büyük paraözofageal hernilerle ilişkilidir.