Oksiput Posterior Nedir? Oksiput Posterior Doğum Nasıl Yapılır?
Oksiput posterior, fetal oksiputun anne omurgasına dönük olduğu bir malpozisyondur ve uzamış doğum, sırt ağrısı ve müdahaleli doğum oranlarında artışla ilişkilidir. Gebelikte ultrason ve doğum sırasında klinik muayene/intrapartum ultrason ile tanı konur. Maternal pozisyonlandırma ve sürekli destek ilk basamaktır; düzelme olmazsa manuel rotasyon, operatif vajinal doğum veya seçilmiş olgularda sezaryen uygulanabilir. Term doğumların anlamlı bir kısmı OP ile başlayabilse de çoğu intrapartum dönemde OA’ya döner; persistan OP’nin doğumda görülme oranı yaklaşık %5–7 civarındadır. Risk faktörleri arasında dar/uygunsuz pelvik şekil, anterior plasenta, iri fetus ve amniyotik sıvı dengesizlikleri sayılır. Uygun değerlendirme ve bireyselleştirilmiş yönetim, maternal ve neonatal morbiditeyi azaltır.
Oksiput Posterior Nedir?
Oksiput posterior (OP), doğumda bebeğin başının arka kısmının annenin omurgasına baktığı, yüzünün ise annenin karnına dönük olduğu pozisyondur. Bu yerleşimde baş, doğum kanalına en uygun açıyla ilerleyemeyebilir; bu da sırt ağrısını artırabilir, kasılmaları düzensizleştirebilir ve doğum sürecini uzatabilir.
Doğum için en elverişli pozisyon oksiput anterior (OA) olup, OP pozisyonu bazı olgularda ek müdahale gerektirebilir. Gereksinim halinde manuel rotasyon, operatif vajinal doğum (forseps/vakum) veya sezaryen gibi seçenekler değerlendirilir.
Oksiput Posterior Neden Olur?
OP’nin tek bir nedeni yoktur; pelvisin şekli, fetusun hareket alanı ve konumu, maternal aktivite düzeyi ve intrauterin koşullar birlikte rol oynar.
- Pelvik yapı
- Anne hareketsizliği
- Rahim anatomisinde bozukluk
- Plasentanın anormal yerleşimi
- Bebeğin kilo ve boyu
- Amniyotik sıvı dengesizliği
- Annenin doğum geçmişi
Pelvik yapı
Pelvisin şekli ve genişliği, bebeğin başının doğum kanalına uyumunu belirler. Uygunsuz pelvik tiplerde OP’nin sürmesi daha olasıdır.
Anne hareketsizliği
Gebelikte uzun süre hareketsiz kalma ve geriye yaslanarak oturma, fetusun öne doğru dönmesini zorlaştırabilir.
Bebeğin kilo ve boyu
İri fetus, sınırlı hareket alanında optimal baş fleksiyonunu ve rotasyonunu sağlayamayarak OP’de kalabilir.
Annenin doğum geçmişi
İlk doğumlarda OP daha sık gözlenebilir; önceki malpozisyon öyküsü bazı olgularda tekrar edebilir.
Rahim anatomisinde bozukluk
Uterin septum gibi yapısal farklılıklar, fetusun ideal pozisyona geçişini güçleştirebilir.
Plasentanın anormal yerleşimi
Ön duvar plasenta, başın öne rotasyonunu sınırlayarak OP’yi kolaylaştırabilir.
Amniyotik sıvı dengesizliği
Oligohidramnios hareketi kısıtlayabilir; polihidramnios ise dengesiz yerleşime yol açabilir.
Oksiput Posterior Belirtileri Nelerdir?
- Bel ve sırt bölgesinde belirgin, yaygın ağrı
- Düzensiz ve etkisiz kasılmalar
- Doğumun yavaş ilerlemesi veya uzaması
- Doğum sırasında başın yüksek istasyonda kalması hissi
Oksiput Posterior Teşhisi Nasıl Konur?
Gebelikte rutin ultrason fetusun pozisyonunu gösterir. Doğum sırasında Leopold manevraları ve vajinal muayene ile sutura ve fontanellerin yönü değerlendirilerek OP anlaşılabilir; gerektiğinde intrapartum ultrason tanıyı destekler.
Oksiput Posterior Doğum Nasıl Yapılır?
Yönetim, anne ve bebeğin durumuna göre basamaklandırılır. Amaç, başın öne rotasyonunu ve doğumun güvenli ilerlemesini sağlamaktır.
- Bekle-gözle ve pozisyonlandırma: Eller-diz, yan yatış (özellikle sol yan), öne eğik oturuş, çömelme, lunge ve doğum topu kullanımı başın öne dönmesine yardımcı olabilir.
- Destek ve analjezi: Sürekli doğum desteği ve gerekirse epidural analjezi ile kasılmaların etkinliği artırılabilir.
- Manuel rotasyon: Uygun şartlarda hekimin eliyle başın OA’ya çevrilmesi denenebilir.
- Operatif vajinal doğum: Rotasyon sağlandıktan sonra forseps veya vakum ile doğum desteklenebilir.
- Sezaryen: İlerleme olmaması, başarısız rotasyon veya fetal distres durumunda tercih edilebilir.
Tüm kararlar bireysel değerlendirme ve güvenlik önceliğiyle alınır.
Oksiput Posterior Pozisyonu Önleme Yolları
- Düzenli yürüyüş ve hafif germe egzersizleri
- Hamile yogası ve pelvis eğim egzersizleri
- Uzun süre sırt üstü yatmaktan kaçınma; öne eğik/dik oturma
- Gün içinde pozisyon değiştirme, doğum topu üzerinde öne eğilme
Oksiput Posteriorun Riskleri
OP, doğumun uzaması, yorgunluk ve müdahale gereksinimini artırabilir. Annede perineal yırtık, postpartum kanama ve sezaryen olasılığı artabilir. Bebekte baş şekillenmesi (molding), kaput-suksedaneum ve bazen sefalhematom görülebilir.
Oksiput Posterior Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Oksiput posterior doğum sırasında daha fazla ağrıya neden olur mu?
Evet. Başın arka kısmı omurgaya baskı yaptığı için özellikle bel-sırt ağrısı belirginleşebilir ve doğum daha uzun/yoğun algılanabilir.
Bebeğin oksiput posterior pozisyonunda olduğu nasıl anlaşılır?
Gebelikte ultrasonla, doğumda ise muayene ve gerekirse intrapartum ultrasonla başın yönü ve suturaların konumu değerlendirilerek tespit edilir.
Oksiput posterior bir bebeği çevirmek mümkün müdür?
Birçok vakada anne pozisyonlarıyla spontan rotasyon olur. Olmazsa hekim uygun şartlarda manuel rotasyon deneyebilir.
Oksiput posterior pozisyonunda sezaryen yapılır mı?
İlerleme olmaması, başarısız rotasyon ya da fetal iyilik halinin bozulması gibi durumlarda sezaryen gerekebilir; aksi halde vajinal doğum desteklenebilir.
Oksiput anterior ve oksiput posterior farkı nedir?
OA’da bebeğin yüzü annenin sırtına dönüktür ve doğum için en uygun pozisyondur. OP’de yüz annenin karnına bakar; bu durum doğumu daha zor ve ağrılı hale getirebilir.