Perianal Fistül ve Apse Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Perianal fistül, anal kanal ile perianal deri arasında anormal bir trakt oluşumu ile karakterize olup çoğu zaman perianal apseye sekonder gelişir. Tedavi planı öncesinde olgunun doğru sınıflandırılması ve Crohn hastalığı gibi altta yatan patolojilerin ekarte edilmesi gerekir. Fistül ve olası apse koleksiyonlarının kapsamlı haritalandırılması için pelvik MRG ve endoanal/anal ultrason birincil görüntüleme yöntemleridir. Nüks eden veya önceki cerrahi girişimler sonrası sfinkter hasarı şüphesinde anorektal manometri ile basınç ve fonksiyon değerlendirmesi yapılmalıdır. Fistüller çoğunlukla konservatif yöntemlerle iyileşmez; cerrahi tedavi esastır ve amaç sfinkter fonksiyonunu koruyarak eradikasyondur. Kontinens sorunları bulunan hastalarda pelvik taban rehabilitasyonu ve biofeedback, cerrahiye tamamlayıcı yarar sağlar.
Perianal fistül ve apse nedir?
Perianal fistül, anal kanal veya rektum ile anüs çevresindeki cilt arasında anormal bir bağlantı tünelinin geliştiği, çoğunlukla kronik seyirli bir durumdur. Sıklıkla perianal apsenin boşalması sonrasında ortaya çıkar; dış ağız anüs çevresinde, iç ağız ise bağırsak içinde yer alır.
- Kronikleşme eğilimi gösterir ve kendiliğinden kapanma nadirdir.
- Dış ve iç ağızların konumu, tedavi stratejisini belirlemede önemlidir.
Tanı ve sınıflandırma
Doğru tanı ve ayrıntılı sınıflandırma, tedavinin başarısı ve kontinensin korunması için temel adımdır. Bu süreçte hem anatomik yollar hem de olası eşlik eden hastalıklar değerlendirilir.
Görüntüleme ve haritalandırma
Fistül traktı ve varsa apse koleksiyonlarını tam olarak ortaya koymak için ileri görüntüleme tercih edilir.
- Pelvik fazlı MRG ile fistülün seyri, iç/dış ağız ve yan yollar saptanır.
- Endoanal/anal ultrason, sfinkter ilişkisini ve çevre dokuları değerlendirmede yardımcıdır.
- Haritalandırma, cerrahi planlamanın güvenli ve etkin yapılmasını sağlar.
Eşlik eden hastalıkların değerlendirilmesi
Crohn hastalığı başta olmak üzere inflamatuvar barsak hastalıkları ve diğer ek patolojiler mutlaka araştırılmalıdır. Altta yatan nedenin aydınlatılması, nüks riskini ve tedavi yaklaşımını etkiler.
Anorektal manometri ve fonksiyonel testler
Özellikle nüks eden olgularda veya önceki girişimlere bağlı sfinkter hasarı şüphesinde anal basınçlar ve sfinkter fonksiyonu anorektal manometri ile ölçülür. Bu değerlendirme, kontinensin korunmasına yönelik cerrahi ve rehabilitasyon planını şekillendirir.
Tedavi yaklaşımları
Perianal fistüller çoğunlukla konservatif yöntemlerle iyileşmez; tedavinin temelini cerrahi oluşturur. Amaç, fistül traktını ortadan kaldırırken sfinkter fonksiyonunu mümkün olduğunca korumaktır.
Cerrahi seçenekler ve hedefler
Cerrahi plan, fistülün tipine ve sfinkterle ilişkisine göre belirlenir. Hedef, enfeksiyon kaynağını temizlemek, fistül yollarını eradike etmek ve nüks olasılığını azaltmaktır.
Kontinens korunması ve rehabilitasyon
Önceki ameliyatlara bağlı kas yaralanması olan veya gaz/dışkı kaçırma yakınması bulunan hastalarda cerrahiye ek destekleyici tedaviler uygulanır.
- Pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersiz programları
- Biofeedback ile bağırsak eğitimi ve kas koordinasyonunun artırılması
- Kontinens fonksiyonunun izlenmesi ve gerektiğinde tedavi planının güncellenmesi