Peritonit Nedir? Peritonit Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Peritonit, periton zarının bakteriyel veya mantar kaynaklı iltihabıdır ve özellikle siroza bağlı asit, peritoneal diyaliz, gastrointestinal perforasyon veya cerrahi kaçak gibi durumlarda gelişir. Klinik tablo genellikle ani başlayan yaygın karın ağrısı, hassasiyet, ateş, bulantı-kusma ve peritoneal irritasyon bulguları ile seyreder. Tanı; fizik muayene, laboratuvar testleri, karın sıvısının parasentez ile analizi ve görüntüleme yöntemlerinin birlikte değerlendirilmesiyle konur. Tedavi, hemodinamik stabilizasyonla birlikte ampirik geniş spektrumlu antibiyotik (ve gerekirse antifungal) başlanması ve altta yatan kaynağın cerrahi/irradiasyon ile kontrolünü içerir. Zamanında tedavi edilmezse sepsis, organ yetmezliği ve mortalite riski belirgin artar. Korunmada steril teknik, kronik hastalık yönetimi ve düzenli tıbbi takip kritik önemdedir.

Peritonit Nedir?

Peritonit, karın boşluğunu kaplayan periton zarının bakteriler veya mantarlar nedeniyle iltihaplanmasıyla ortaya çıkan, hızlı ilerleyebilen bir enfeksiyondur. En sık şiddetli ve yaygın karın ağrısı, hassasiyet, ateş, bulantı-kusma ve karında sertlik ile belirti verir. Zamanında tedavi edilmediğinde sepsis ve organ yetmezliğine yol açabilir.

Peritonitin Türleri

Peritonit iki ana grupta incelenir: siroza bağlı asit zemininde gelişen spontan bakteriyel peritonit (SBP) ve sindirim sistemindeki bir odaktan kaynaklanan ikincil peritonit.

Spontan Bakteriyel Peritonit

SBP, çoğunlukla karaciğer sirozu ve karın boşluğunda sıvı (asit) bulunan hastalarda görülür. Bağırsak kökenli mikroorganizmaların asit sıvısına geçmesiyle gelişir; karın ağrısı, ateş, bulantı ve zihinsel durum değişiklikleri ortaya çıkabilir.

İkincil Peritonit

İkincil peritonit, mide veya bağırsak delinmesi, apandisit, safra kesesi enfeksiyonu, bağırsak tıkanıklığı, travma ya da cerrahi kaçak gibi nedenlerle karın boşluğuna kontamine içerik ve mikroorganizmaların yayılması sonucu oluşur. Çoğu zaman acil cerrahi müdahale gerektirir.

Peritonit Belirtileri

Belirtiler çoğunlukla aniden başlar ve ilerleyicidir.

Şiddetli, yaygın ve sürekli karın ağrısı
Karında hassasiyet, defans ve sertlik
Ateş ve titreme
Bulantı, kusma, iştahsızlık
Şişkinlik, gaz-dışkı çıkaramama
Bağırsak alışkanlığında değişiklik (kabızlık/ishal)
Halsizlik, bilinç bulanıklığı, tansiyon düşüklüğü

Peritonit Nedenleri

Peritonit; vücudun iç odaklarından karın boşluğuna yayılan enfeksiyon, organ delinmesi/kaçağı, travma veya invaziv işlemler nedeniyle gelişebilir.

Peritoneal diyaliz
Karaciğer hastalığı (siroz) ve asit
Mide/bağırsak delinmesi
Apandisit
Divertikülit
Pankreatit
Karın travması
Cerrahi girişimler ve anastomoz kaçağı

Peritoneal Diyaliz ve Peritonit

Peritoneal diyalizde steril teknikten sapmalar bakteri veya mantarların karın boşluğuna girmesine neden olabilir. Kateter çevresinde kızarıklık, akıntı ve ağrı enfeksiyon bulgularıdır.

Karaciğer Hastalığı ve Asit

Sirozda gelişen asit, bakterilerin üremesi için uygun ortam sağlar ve SBP’ye yol açabilir. Karın şişliği, hassasiyet, ateş ve bilinç değişiklikleri görülebilir.

Mide veya Bağırsak Delinmesi

Ülser, Crohn hastalığı, tıkanma veya travma sonucu gelişen perforasyon, sindirim içeriğinin karın içine sızmasıyla ağır peritonit tablosu oluşturur; çoğunlukla acil cerrahi gerektirir.

Apandisit Patlaması

Rüptüre apandisit, enfekte içeriğin karın boşluğuna saçılmasına ve hızla ağırlaşan peritonite neden olur.

Divertikülit Kaynaklı Peritonit

Divertikül perforasyonu bağırsak içeriğinin karın boşluğuna kaçmasına yol açarak ateş, ağrı ve peritoneal irritasyon bulgularına neden olur.

Pankreatit ile İlişki

Şiddetli pankreatitte enzimlerin karın boşluğuna sızması peritonu tahriş eder ve enfeksiyona zemin hazırlayabilir.

Karın Travması

Künt veya delici travma organ yırtığı ve iç kanama ile peritonite neden olabilir; acil değerlendirme şarttır.

Cerrahi Sonrası Peritonit

Ameliyat sonrası dikiş hattı kaçağı veya intraabdominal koleksiyon gelişirse peritonit ortaya çıkabilir; yeniden cerrahi ve drenaj gerekebilir.

Peritonit Risk Faktörleri

Peritonit riskini artıran durumlar şunlardır:

Siroz ve asit varlığı
Böbrek yetmezliği ve peritoneal diyaliz
Bağışıklık sistemi zayıflığı
Mide-bağırsak hastalıkları ve geçirilmiş karın ameliyatları
İleri yaş, eşlik eden kronik hastalıklar
Karın travmaları
Kötü hijyen ve yetersiz beslenme

Peritonit Teşhisi

Tanı, öykü ve fizik muayene ile başlar; karında yaygın hassasiyet, defans ve rebound değerlendirilebilir. Laboratuvarda lökositoz ve enfeksiyon belirteçleri izlenir.

Asit veya serbest sıvı varlığında parasentez ile sıvı analizi ve kültür yapılır. Ultrason, direkt grafi ve BT; sıvı birikimi, perforasyon bulguları ve kaynak odağı belirlemede kullanılır.

Peritonit Tedavi Yöntemleri

Hızlı tedavi hayat kurtarıcıdır. Öncelik hemodinamik stabilizasyon, enfeksiyonun kontrolü ve kaynağın ortadan kaldırılmasıdır.

Antibiyotik ve Antifungal Tedavi

Bakteriyel kökenli olgularda damar içi geniş spektrumlu antibiyotikler başlanır; kültür sonucuna göre daraltılır. Mantar şüphesinde/kanıtında antifungal tedavi uygulanır ve klinik-laboratuvar yanıt yakından izlenir.

Cerrahi Müdahale

Perforasyon, apandisit, safra yolu enfeksiyonu, bağırsak tıkanıklığı veya cerrahi kaçak gibi durumlarda acil cerrahi ile kaynak kontrolü, karın boşluğunun temizlenmesi ve drenaj yapılır. Peritoneal diyalize bağlı peritonitte enfekte kateterin çıkarılması gerekebilir.

Peritonitten Korunma Yolları

Risk azaltımı için hijyen ve altta yatan hastalıkların etkin yönetimi esastır.

Peritoneal diyalizde steril tekniğe titizlikle uymak
Kronik hastalıklar için düzenli kontrol ve tedavi
Dengeli beslenme, yeterli hidrasyon ve alkolü sınırlama
Mide-bağırsak yakınmalarını geciktirmeden değerlendirmek
Karın travmaları sonrası erken tıbbi başvuru
Ameliyat sonrası uyarıcı belirtileri yakından izlemek

Peritonit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Peritonit Olmak Ne Demek?

Peritonit, periton zarının iltihaplanmasıdır ve çoğunlukla karın içi enfeksiyon veya organ kaçağına bağlı gelişir; acil değerlendirme gerektirir.

Peritonit Nasıl İyileşir?

Uygun antibiyotik/antifungal tedavi ve altta yatan nedenin cerrahi ya da medikal olarak giderilmesiyle iyileşir; hastanede yakın izlem gerekir.

Peritonit Tanısı Nasıl Konur?

Klinik muayene, kan testleri, karın sıvısının parasentez ile analizi ve görüntüleme yöntemleri birlikte kullanılır.

Peritonit Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Enfeksiyon yayılıp sepsise, organ yetmezliğine ve ölüme yol açabilir.

Peritonit Ağrısı Nasıldır?

Genellikle şiddetli, sürekli ve hareketle artan yaygın karın ağrısı şeklindedir; hassasiyet ve defans eşlik eder.

Peritonit Bulaşıcı mıdır?

Kişiden kişiye bulaşmaz; ancak vücut içinde hızla yayılabilir.

Peritonit Geçiren Bir Kişi Tekrar Hasta Olabilir mi?

Evet; özellikle siroz, peritoneal diyaliz veya altta yatan GI hastalık sürdüğünde nüks riski vardır.

Peritonit Ne Kadar Sürede İyileşir?

Süre altta yatan nedene ve tedavi yanıtına göre değişir; hafif olgular haftalar içinde düzelebilir, cerrahi gerekenlerde daha uzun sürebilir.

Peritonit Olan Bir Hasta Ne Yememeli?

Yağlı-ağır gıdalardan kaçınmak; sindirimi kolay, besleyici bir diyet ve yeterli sıvı alımı önerilir. Alkol ve aşırı tuz sınırlanmalıdır.

Peritonit Ölümcül müdür?

Erken tanı ve uygun tedavi ile kontrol edilebilir; gecikme durumunda mortalite riski artar.