Polisomnografi (Uyku Testi) Nedir? Uyku Testi Nasıl Yapılır?
Polisomnografi, uyku sırasında sinir sistemi, solunum ve kardiyovasküler parametrelerin eşzamanlı kaydını sağlayan, uyku bozukluklarının tanısında altın standart kabul edilen bir testtir. Beyin elektriksel aktivitesi (EEG), göz hareketleri (EOG), kas tonusu (EMG), kalp ritmi (EKG), solunum akımı/eforu ve oksijen satürasyonu izlenerek uyku evreleri ve patolojik olaylar nesnel olarak değerlendirilir. En sık uyku apnesi, narkolepsi, parasomniler, periyodik uzuv hareket bozukluğu ve insomni ayırıcı tanısında kullanılır. Uygulama non-invazivdir, ciddi yan etki beklenmez; nadiren yapışkanlara bağlı hafif cilt irritasyonu görülebilir. Verilerin uzman analizini takiben kişiye özel tedavi planı (örn. CPAP, yaşam tarzı düzenlemeleri, farmakoterapi) oluşturulur. Evde yapılan sınırlı kanallı testler belirli endikasyonlarda yararlı olmakla birlikte tam gece polisomnografi kadar kapsamlı değildir.
Polisomnografi (Uyku Testi) Nedir?
Polisomnografi, uyku boyunca beyin dalgaları, göz hareketleri, kas aktivitesi, kalp ritmi, solunum örüntüsü ve oksijen düzeylerini aynı anda kaydeden kapsamlı bir incelemedir. Genellikle bir uyku laboratuvarında gece uygulanır ve uyku apnesi, narkolepsi, uykusuzluk, huzursuz bacak sendromu, periyodik uzuv hareket bozukluğu ve REM uykusu davranış bozukluğu gibi durumların tanısında kullanılır. Elde edilen veriler, uyku mimarisini ve olası bozuklukları ortaya koyarak tedavi planına yön verir.
Polisomnografi Neden Yapılır?
Test, uyku ile ilişkili anormallikleri nesnel olarak göstermek ve doğru tedavi yaklaşımını belirlemek için gerçekleştirilir.
- Uyku apnesi şüphesi, horlama ve uykuda nefesin durması
- Uykuda anormal hareketler veya davranışlar (örn. REM davranış bozukluğu, gece terörü)
- Narkolepsi belirtileri ve gündüz aşırı uyku hali
- Uykusuzluğun (insomni) altta yatan nedenlerinin araştırılması
- Huzursuz bacak sendromu ve periyodik bacak hareketlerinin değerlendirilmesi
- Uyku ile ilişkili kalp ritmi düzensizliklerinin incelenmesi
- Gece sık uyanma, dağınık uyku ve kronik yorgunluğun aydınlatılması
Polisomnografi Nasıl Yapılır?
Hasta akşam saatlerinde uyku merkezine gelir; özel hazırlanmış sessiz ve konforlu bir odada test gerçekleştirilir. Kafa derisi, yüz, göğüs ve bacaklara yerleştirilen sensörlerle EEG, EOG, EMG, EKG, solunum akımı ve eforu ile oksijen satürasyonu kaydedilir. Veriler, uyku boyunca bir bilgisayar sistemine aktarılır.
Test Öncesi Hazırlıklar
Testten önce kafein ve alkolden kaçınılmalı, mümkün olduğunca düzenli uyku saatine uyulmalı ve cilde krem/losyon sürülmemelidir. Kullanılan ilaçlar mutlaka doktora bildirilmelidir. Rahat uyku kıyafeti tercih edilmesi önerilir.
Test Sırasında Neler Olur?
Cilde yapıştırılan sensörler hafiftir ve hareketi kısıtlamayacak şekilde yerleştirilir. Gece boyunca doğal uyku hedeflenir; beyin, kas, göz hareketleri ve solunum parametreleri kesintisiz izlenir. Gerekirse teknisyen, kayıt kalitesini korumak için küçük ayarlamalar yapabilir.
Test Sonrası Değerlendirme
Kayıtlar uzmanlar tarafından analiz edilerek uyku evreleri, solunum olayları (apne/hipopne), oksijen düşüşleri, hareketler ve arousallar raporlanır. Bulgular doğrultusunda kişiye özel tedavi (ör. CPAP, ağız içi aparatlar, ilaç veya yaşam tarzı değişikliği) planlanır.
Polisomnografi ile Tanısı Konulan Rahatsızlıklar Nelerdir?
Polisomnografi, uyku kalitesini bozan ve sağlık riskini artıran birçok bozukluğu nesnel olarak ortaya koyar.
Uyku Apnesi
Uykuda solunumun tekrarlayıcı olarak azalması veya durması ile seyreder; horlama, bölünen uyku ve gündüz uykululuğa yol açar. Tedavi edilmezse hipertansiyon, kalp hastalığı ve inme riski artar. Polisomnografi, olayların sıklığı ve şiddetini ölçer.
Uykusuzluk (İnsomni)
Uykuya dalma veya uykuyu sürdürmede güçlükle belirgindir. PSG, eşlik eden başka uyku bozukluklarını dışlamak ve uyku mimarisini değerlendirmek için seçilmiş olgularda kullanılır.
Huzursuz Bacak Sendromu
Özellikle akşam/gece bacaklarda huzursuzluk ve hareket ettirme ihtiyacıyla seyreder. PSG, periyodik bacak hareketlerini ve uykuya etkisini gösterir.
Narkolepsi
Gündüz aşırı uyku hali, ani uyku atakları ve katapleksi ile karakterizedir. PSG ve ardından Çoklu Uyku Latansı Testi (MSLT) tanıda birlikte kullanılır.
Parasomniler
Uyurgezerlik, gece terörleri ve uyku sırasında anormal davranışları içerir. PSG, olayların hangi uyku evresinde gerçekleştiğini belirleyerek ayırıcı tanıyı destekler.
REM Uykusu Davranış Bozukluğu
Rüyaların motor olarak yaşanması ile seyreder; bağırma, vurma veya yataktan düşme gibi riskli davranışlar görülebilir. PSG, REM döneminde kas atonisi kaybını saptar.
Periyodik Uzuv Hareket Bozukluğu
Uykuda bacaklarda tekrarlayan, ritmik hareketlerle karakterizedir. PSG, hareket endeksini ve uyku bütünlüğüne etkisini ölçer.
Kronik Uykusuzluk
Uzun süreli uykuya dalma/koruma güçlüğü ile seyreder. PSG, uygun olgularda diğer bozuklukları dışlamak için kullanılır.
Polisomnografi Güvenli Midir?
Polisomnografi non-invazivdir ve genellikle iyi tolere edilir. Çok nadir olarak sensör yapıştırıcılarına bağlı hafif cilt tahrişi gelişebilir; ciddi yan etkiler beklenmez.
Sıkça Sorulan Sorular
Polisomnografi Ne Kadar Sürer?
Genellikle bir gece sürer ve yaklaşık 6–8 saatlik uyku kaydı hedeflenir.
Polisomnografi Acı Verir Mi?
Hayır. Cilde yapıştırılan sensörler ağrıya neden olmaz; işlem non-invazivdir.
Uyku Testinden Önce Nelere Dikkat Edilmeli?
Kafein ve alkolden kaçınmak, cilde krem/yağ sürmemek, rahat kıyafetle gelmek ve kullanılan ilaçları ekiple paylaşmak önerilir.
Test Sonuçları Ne Zaman Çıkar?
Kayıtların ayrıntılı analizi birkaç gün alabilir; sonuçlar çoğunlukla 1–2 hafta içinde paylaşılır.
Polisomnografi ile Evde Test Yapılabilir Mi?
Bazı hastalarda evde sınırlı kanallı testler uygulanabilir; ancak kapsam ve ayrıntı düzeyi uyku laboratuvarındaki tam gece polisomnografiye göre daha sınırlıdır.