Prostat Büyümesi Nedir? İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Belirtileri Nelerdir?

Benign prostat hiperplazisi (BPH), prostat bezinin yaşla birlikte kanser dışı büyümesi sonucu alt üriner sistem semptomlarına yol açan yaygın bir durumdur. Görülme sıklığı yaşla artar; 40–64 yaş arası erkeklerin yaklaşık %5–6’sını, 65 yaş ve üzerindekilerin %29–33’ünü etkiler. Patofizyolojide testosteron/dihidrotestosteron dengesindeki değişiklikler ve genetik yatkınlık rol oynar. Tanıda semptom sorgulaması, dijital rektal muayene, PSA, idrar tahlili, üroflometri, ultrason ve seçilmiş olgularda sistoskopi kullanılır. Tedavi edilmeyen BPH idrar yolu enfeksiyonu, taş ve mesane boşaltım bozukluğu gibi komplikasyonlara neden olabilir; semptom şiddetine göre yaşam tarzı düzenlemeleri, ilaçlar veya cerrahi seçenekler değerlendirilir.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Nedir?

İyi huylu prostat büyümesi, tıbbi adıyla benign prostat hiperplazisi (BPH), prostat bezinin kanserden bağımsız şekilde genişleyerek üretrayı sıkıştırmasıyla ortaya çıkar. Prostat, mesanenin hemen altında yer alır ve meninin bir kısmını oluşturan salgıları üretir. Yaşın ilerlemesiyle hücre sayısındaki artış ve doku büyümesi idrar akışını zorlaştırabilir.

Prostat yaşamda iki belirgin büyüme dönemi yaşar:

İlk dönem: Ergenlikte başlar ve prostat hacminde hızlı artış görülür.
İkinci dönem: Yaklaşık 25 yaş civarında başlar ve ömür boyu yavaş şekilde sürer; BPH çoğunlukla bu dönemin ileri safhalarında belirginleşir.

Bu büyüme kanserle ilişkili değildir; bu nedenle “iyi huylu” olarak adlandırılır.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Ne Kadar Yaygındır?

BPH sıklığı yaşla birlikte artar. 40–64 yaş arasındaki erkeklerde yaklaşık %5–6 oranında görülürken, 65 yaş ve üzerindeki grupta bu oran %29–33 düzeyine ulaşır. 50 yaş üzerindeki erkeklerde en yaygın prostat sorunlarından biridir ve 40 yaş altı bireylerde belirti vermesi daha nadirdir.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Belirtileri Nelerdir?

BPH çoğunlukla alt üriner sistem semptomlarıyla seyreder. Yakınmalar idrar akımının engellenmesine ve mesane çıkışındaki direnç artışına bağlıdır.

Sık veya acil idrara çıkma
Gece idrara kalkma (noktüri)
İdrara başlamada güçlük
Zayıf ya da kesintili akım
İdrarın sonunda damlama
Mesaneyi tam boşaltamama hissi

Daha seyrek olarak idrar yolu enfeksiyonu, idrarda kan ve akut idrar retansiyonu görülebilir. Semptomlar zamanla artabilir, sabit kalabilir ya da dalgalı seyredebilir.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Neden Olur?

BPH’nin temelinde yaşa bağlı hormonal değişimler ve genetik faktörler yer alır. Testosteron ve dihidrotestosteron (DHT) dengesindeki değişiklikler prostat hücre çoğalmasını tetikleyebilir.

Benzer şikayetlere yol açabilen veya tabloyu ağırlaştırabilen diğer durumlar:

İdrar yolu enfeksiyonu: Sık idrara çıkma ve yanmaya neden olabilir.
Prostatit: Prostat iltihabı; ağrılı ve sık idrara çıkma ile seyreder.
Üretra darlığı: Üretra çapının daralması akımı zayıflatır.
Ameliyat sonrası skar dokusu: Mesane boynunu daraltabilir.
Mesane/böbrek taşları: Mesaneyi tahriş ederek sıkışma hissi ve ağrıya yol açabilir.
Sinirsel kontrol bozuklukları: Mesane kaslarının koordinasyonunu etkileyebilir.
Prostat veya mesane kanseri: BPH’ye benzer yakınmalara neden olabilir.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Tanısı ve Uygulanan Testler

Tanı, semptomların değerlendirilmesi ve muayene-test bulgularının birlikte yorumlanmasına dayanır.

Dijital rektal muayene (DRM): Prostat büyüklüğü ve kıvamı elle değerlendirilir.
Prostat spesifik antijen (PSA): Kan testi; prostat patolojilerini elemede yardımcıdır.
İdrar tahlili: Enfeksiyon ve hematuri gibi durumları ayırt etmeye yarar.
Üroflometri: İdrar akım hızı ve tıkanıklık derecesi hakkında bilgi verir.
Ultrason: Prostat hacmi, mesane duvarı ve artık idrar miktarı değerlendirilebilir.
Sistoskopi: Gerekli vakalarda üretra ve mesanenin endoskopik incelenmesi yapılır.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Risk Faktörleri Nelerdir?

Risk artışı en çok yaşla ilişkilidir; bunun yanında çeşitli bireysel ve metabolik faktörler de rol oynar.

Yaş: 40 yaşından sonra sıklık artar.
Aile öyküsü: Birinci derece akrabalarda BPH varlığı riski yükseltir.
Metabolik ve kardiyovasküler durumlar: Tip 2 diyabet, obezite, kalp-damar hastalıkları.
Kronik böbrek hastalığı ve erektil disfonksiyon.
Düşük fiziksel aktivite ve sedanter yaşam tarzı.

Sıkça Sorulan Sorular

BPH Ne Demek?

BPH; “benign” (iyi huylu), “prostat” (prostat bezi) ve “hiperplazi” (hücre sayısında artış) sözcüklerinden oluşur ve prostat dokusunun kanser olmayan büyümesini ifade eder.

BPH Nodülü Nedir?

BPH nodülü, prostat içinde gelişen yoğun hücre kümeleridir. Genellikle bezin merkezine yakın bölgelerde oluşur, üretrayı daraltarak idrar akımını zorlaştırabilir; kanserle ilişkili değildir.

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Tehlikeli mi?

BPH doğrudan tehlikeli ya da kanserleşen bir durum değildir; prostat kanserine dönüşmez. Ancak tedavi edilmezse idrar yolu enfeksiyonu, taş, mesanenin tam boşalamaması ve nadiren böbrek hasarı gibi komplikasyonlara yol açarak yaşam kalitesini düşürebilir.