Rahim Ağzı Kanseri (Serviks Kanseri) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri

Serviks kanseri, çoğunlukla yüksek riskli HPV tiplerinin kalıcı enfeksiyonu sonucu gelişen, tarama ile büyük ölçüde önlenebilen bir malignitedir. Erken evrede sıklıkla asemptomatik seyreden hastalık, ilerledikçe anormal vajinal kanama, anormal akıntı ve pelvik ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Tarama Pap smear ve/veya HPV DNA testine dayanır; anormal sonuçlarda kolposkopi ve biyopsi tanıyı kesinleştirir. Evreleme klinik ve görüntüleme yöntemleriyle yapılır ve tedavi; cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ve seçilmiş olgularda fertilite koruyucu yaklaşımları içerebilir. LEEP, konizasyon, kriyoterapi ve lazer tedavileri servikal intraepitelyal lezyonlarda etkilidir. HPV aşısı ve düzenli tarama, insidansı ve mortaliteyi anlamlı ölçüde azaltır.

Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Nedir?

Rahim ağzı kanseri, rahmin vajinaya açılan alt kısmı olan serviksteki hücrelerde başlar. Çoğu olgu, yüksek riskli insan papilloma virüsü (HPV) tiplerinin uzun süreli enfeksiyonu sonrası gelişir. HPV enfeksiyonlarının önemli bir kısmı kendiliğinden temizlense de bazı kalıcı tipler hücresel değişikliklere ve zamanla kansere yol açabilir.

Hastalık erken dönemde belirti vermeyebilir. İlerleyen evrelerde cinsel ilişki sonrası veya adet arası kanama, menopoz sonrası kanama, sulu ya da kanlı kötü kokulu akıntı, pelvik ağrı ve ilişki sırasında ağrı görülebilir. Erken tanı ve önleme stratejileriyle serviks kanseri büyük ölçüde engellenebilir.

Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri

Erken evrede çoğu hasta asemptomatiktir. Aşağıdaki bulgular varlığında değerlendirme gerekir:

Cinsel ilişki sonrası kanama
Adet dönemleri arasında lekelenme veya kanama
Menopoz sonrası kanama
Normalden uzun veya yoğun adet kanamaları
Sulu, pembe-kahverengi, kanlı veya kötü kokulu vajinal akıntı
Pelvik bölgede ağrı
Cinsel ilişki sırasında ağrı

Rahim Ağzı Kanseri Nedenleri

Serviks kanserinin başlıca nedeni, HPV 16 ve 18 başta olmak üzere yüksek riskli HPV tiplerine bağlı kalıcı enfeksiyondur. Bazı faktörler riski artırır:

Kalıcı yüksek riskli HPV enfeksiyonu
Sigara kullanımı
Bağışıklık sisteminin zayıf olması (ör. HIV, immünsüpresif tedaviler)
Erken yaşta cinsel aktivite, çoklu cinsel partner
Diğer CYBE’ler (ör. klamidya, bel soğukluğu)
Uzun süreli kombine oral kontraseptif kullanımı
Çok sayıda gebelik
Düşük sosyoekonomik durum, sağlık hizmetlerine kısıtlı erişim
Meyve-sebze yönünden yetersiz beslenme

Rahim Ağzı Kanseri Evreleri

Evreleme, tümörün boyutu ve yayılımına göre tedavi planını belirler.

Evre 0 (Karsinoma in situ)

Anormal hücreler serviksin yüzeyel tabakasıyla sınırlıdır; invazyon yoktur.

Evre I

Tümör serviksle sınırlıdır. Mikroskobik düzeyde (IA) ya da klinik olarak görülebilir (IB) olabilir; boyuta göre alt sınıflara ayrılır.

Evre II

Kanser serviks dışına yayılmıştır ancak vajinanın alt kısmına veya pelvik duvara ulaşmamıştır. Parametrial yayılım Evre IIB’yi tanımlar.

Evre III

Tümör vajinanın alt kısmına ve/veya pelvik duvara ulaşabilir; böbreklerde genişleme veya lenf nodu tutulumu görülebilir.

Evre IV

Komşu organlara (mesane, rektum) veya uzak organlara (akciğer, karaciğer, kemik) yayılım vardır.

Tanı ve Uygulanan Testler

Tarama, kanser öncüsü lezyonları ve erken kanseri saptamada esastır. Pap smear ile hücresel anormallikler, HPV testi ile yüksek riskli tiplerin varlığı araştırılır. Anormal sonuçlarda kolposkopi ile serviks yakından incelenir ve gerekirse biyopsi alınır. Evreleme ve yayılımın değerlendirilmesinde MR, BT veya PET gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Pap smear (Pap testi)
HPV DNA testi
Kolposkopi ve biyopsi
Endoservikal kürtaj (ECC) ve/veya konizasyon
Görüntüleme (MR, BT, PET)

Tarama Yöntemleri

Genel öneriler: 21-29 yaş arası 3 yılda bir Pap smear; 30-65 yaş arası 3 yılda bir Pap smear veya 5 yılda bir HPV testi ya da birlikte test (co-testing). 65 yaş üstünde yeterli negatif tarama öyküsü olanlarda tarama sonlandırılabilir. Ülke ve bireysel risklere göre hekim önerisi esas alınmalıdır.

Tedavi ve Uygulanan Yöntemler

Tedavi; evre, hastanın genel durumu ve doğurganlık isteğine göre planlanır. Erken evrede cerrahi (ör. histerektomi ve gerekirse lenf düğümü örneklemesi) öne çıkarken, ileri evrelerde çoğunlukla radyoterapi ile eşzamanlı kemoterapi tercih edilir. Öncesinde veya seçilmiş durumlarda aşağıdaki işlemler uygulanabilir:

LEEP: Elektrik enerjili tel halka ile anormal dokunun çıkarılması
Kriyoterapi: Anormal hücrelerin dondurularak yok edilmesi
Lazer tedavisi: Lezyonların lazerle ablasyonu
Konizasyon: Konik doku çıkarımı; hem tanısal hem tedavi edici

Hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapiler, uygun hastalarda ek seçenekler olabilir. Tedavi süreci mutlaka jinekolojik onkoloji ekibi tarafından bireyselleştirilmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Rahim ağzı kanseri bulaşıcı mı?

Kanserin kendisi bulaşıcı değildir. Ancak kansere yol açabilen HPV cinsel yolla bulaşır.

HPV olmak kanser olduğum anlamına gelir mi?

Hayır. HPV enfeksiyonlarının çoğu bağışıklık sistemi tarafından temizlenir; yalnızca kalıcı yüksek riskli tipler kanser riskini artırır.

Serviks kanseri genetik midir?

Doğrudan kalıtsal bir kanser değildir. Aile öyküsü ve bazı genetik faktörler bağışıklık yanıtını etkileyerek dolaylı olarak riski artırabilir.

Belirtilerin kısa özeti nedir?

İlişki sonrası veya ara kanamalar, anormal akıntı, pelvik ağrı ve ilişki sırasında ağrı en sık bildirilen belirtilerdir.

Nasıl önlenebilir?

HPV aşısı, düzenli tarama, sigarayı bırakma ve güvenli cinsel davranışlar ile risk önemli ölçüde azaltılabilir.

HPV aşısı kimlere önerilir?

Aşı hem kız hem erkek çocuklara önerilir; ideal zaman 9-14 yaş aralığıdır. Genç yetişkinlerde hekim kararıyla yakalama aşılaması yapılabilir.