Rahim Ağzı Yetmezliği Nedir? Rahim Ağzı Yetmezliği Belirtileri ve Tedavisi
Rahim ağzı yetmezliği, serviksin ağrısız şekilde kısalıp açılması nedeniyle ikinci trimester düşükleri ve erken doğuma yol açabilen bir durumdur. Tanıda en duyarlı yöntem transvajinal ultrason ile serviks uzunluğunun ölçülmesidir; 25 mm’nin altı ve/veya hunileşme tanı lehine kabul edilir. Risk faktörleri ve önceki gebelik öyküsü değerlendirmeyi yönlendirir. Tedavide progesteron, vajinal peser ve uygun endikasyonda cerclaj (profilaktik, öngörülen veya kurtarıcı) seçenekleri bulunur. Cerclaj genellikle 12–14. haftalarda uygulanır ve başarı; endikasyon, uygulama zamanı ve servikal yapıya göre değişir. Erken belirtilerin tanınması ve zamanında başvuru maternal-fetal sonuçları iyileştirir.
Rahim Ağzı Yetmezliği Nedir?
Rahim ağzı yetmezliği (servikal yetmezlik), gebelikte serviksin ağrı olmadan ve erken haftalarda kısalıp açılmasına bağlı olarak ikinci trimester kayıplarına veya erken doğuma yol açabilen bir durumdur. Önlem alınmadığında 12–22. haftalar arasında düşük, bazı olgularda 24–32. haftalarda erken doğum görülebilir. Özellikle daha önce ikinci trimester kaybı veya açıklanamayan erken doğumu olan kişilerde, yeni gebelik planlanmadan önce ayrıntılı değerlendirme önerilir. Uygun tedaviyle pek çok gebelik zamanında veya zamana yakın sürede sürdürülebilir.
Yetmezlik saptandığında rahim ağzını desteklemek amacıyla ilaç, peser (vajinal halka) ya da cerclaj (rahim ağzına dikiş) gibi seçenekler kullanılabilir.
Rahim Ağzı Yetmezliğinin Belirtileri
Servikal yetmezlik çoğu zaman belirgin yakınma vermeyebilir. Bununla birlikte erken doğumun uyarı işaretlerini bilmek ve ortaya çıktığında gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.
- Aralıklı karın veya kasık ağrısı
- Vajinal akıntıda artış
- Kanlı-sümüksü akıntı (tıkacın gelmesi)
- Berrak, kokusuz sıvı gelmesi
- Vajinal/pelvik bölgede baskı ve dolgunluk hissi
Aşağıdaki bulgular erken doğuma işaret edebileceğinden ciddiye alınmalıdır:
Karın ağrısı
Nedeni net olmayan, aralıklı ve hafif-orta şiddette karın ya da kasık ağrıları erken doğumun ilk sinyalleri olabilir; değerlendirme için hekime başvurulmalıdır.
Vajinal akıntıda artış
Gebelikte hormonlara bağlı akıntı artabilir; ancak gün içinde ped değişimini gerektirecek kadar belirgin artış uyarıcı kabul edilmelidir.
Kanlı ve sümüksü akıntı
Açık pembe-kahverengi, sümüksü içerikli akıntı servikal tıkaç ile ilişkili olabilir ve erken doğum açısından değerlendirme gerektirir.
Berrak sıvı gelmesi
Vajinadan aniden başlayan bol, renksiz sıvı gelişi zarların erken yırtılması anlamına gelebilir; acil değerlendirme gerekir.
Baskı ve dolgunluk hissi
Beklenmedik bir dönemde pelvik bölgede baskı ve aşağıya doğru dolgunluk hissi serviksteki açılmanın habercisi olabilir.
Rahim Ağzı Yetmezliği Tanısı
Rutin gebelik izlemlerinde serviks uzunluğu çoğunlukla vajinal ultrason ile ölçülür ve ağrısız bir muayene ile değerlendirilir. Serviks uzunluğunun 25 mm’nin altına düşmesi ya da hunileşme gibi yapısal değişiklikler servikal yetmezlik lehinedir. Yalnızca uzunluk değil, serviksin dinamik davranışı ve önceki gebelik öyküsü de tanıda dikkate alınır. İkinci trimesterde açıklanamayan düşük öyküsü olan kişilerde servikal yetmezlik mutlaka akılda tutulmalıdır.
Rahim Ağzı Yetmezliği Tedavisi
Uygun zamanda ve doğru endikasyonla uygulanan tedaviler gebeliğin sürdürülmesine yardımcı olur. Başlıca seçenekler şunlardır: medikal tedavi (ör. progesteron), vajinal peser ve cerclaj (rahim ağzına dikiş).
İlk gebeliği olan ya da belirgin risk öyküsü bulunmayan kişilerde genellikle önce ilaç tedavisi tercih edilir; yanıt yetersizse cerclaj düşünülebilir. Peser bazı olgularda ek destek amacıyla kullanılabilir.
Cerclaj çoğunlukla 12–14. haftalarda planlı olarak uygulanır; serviksin erken açıldığı daha ileri haftalarda “acil” cerclaj da gündeme gelebilir. İşlem ameliyathanede genel veya bölgesel anestezi altında 15–20 dakika sürer. Emilmeyen, yaklaşık 5 mm genişliğinde özel bir materyal serviksin en iç kısmına torba ağzı şeklinde yerleştirerek servikal açıklığı kapatır. Başarı oranı, uygulama zamanı, serviksin yapısı ve gebeliğin seyrine bağlı olarak yüzde 30–70 arasında değişebilir.