Plasenta Previa ve Plasenta Akreata Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Plasenta previa, plasentanın rahim ağzını kısmen ya da tamamen kapatacak biçimde aşağı yerleşmesidir; plasenta akreata ise plasentanın miyometriuma anormal yapışmasıyla karakterizedir. Her iki durum da ciddi antepartum ve intrapartum kanama, transfüzyon ihtiyacı, prematür doğum ve maternal morbidite riskini artırır. Risk, önceki sezaryen sayısı ve diğer uterin cerrahi öyküsüyle belirgin biçimde yükselir. Tanıda ultrasonografi ve renkli doppler esastır; olası akreata spektrumu varlığında MRI seçilmiş olgularda yararlıdır. Yönetim, üçüncü basamak merkezlerde, deneyimli multidisipliner ekip ve kan bankası olanaklarıyla planlı doğum stratejilerini içerir. Akreata spektrumunda plasentanın ayrılmaması halinde peripartum histerektomi sıklıkla gerekebilir.
Plasenta previa ve plasenta akreata nedir?
Plasentanın rahim içinde normal olmayan yerleşimi ve yapışması, gebelikte ciddi kanama riskleriyle seyreden durumlardır. Plasenta previa, plasentanın rahim ağzını kısmen ya da tamamen kapatacak şekilde aşağı yerleşmesidir. Plasenta akreata ise plasentanın rahim duvarına normalden daha derin ve sıkı yapışmasıyla karakterizedir; ayrılma güçlüğü ve yoğun kanama riski taşır. İki durum birlikte de görülebilir ve risk, önceki sezaryen sayısı arttıkça yükselir.
Plasenta previa
Plasentanın iç servikal os üzerine yerleşmesi veya onu örtmesi şeklinde tanımlanır. Tam, kısmi veya kenar previa olarak sınıflandırılabilir ve doğum kanalını mekanik olarak engelleyebilir.
Plasenta akreata
Plasentanın desidua tabakasındaki eksiklik nedeniyle miyometriuma anormal yapışmasıdır. Akreata (yüzeyel), inkreata (miyometriuma invazyon) ve perkreata (serozayı aşma) olarak bir spektrum halinde görülebilir.
Belirtiler ve bulgular
Plasenta previa belirtileri
- İkinci veya üçüncü trimesterde, çoğunlukla ağrısız vajinal kanama
- Rahim kasılmaları olmadan tekrarlayan kanama atakları
- Fetal başın angaje olamaması veya anormal geliş
Plasenta akreata belirtileri
- Gebelik sırasında belirgin belirti vermeyebilir
- Doğumda plasentanın ayrılmaması ve şiddetli kanama
- Önceki sezaryen skarı üzerine yerleşmiş anterior plasenta varlığında risk artışı
Risk faktörleri
- Önceki sezaryen veya uterin cerrahi (kürtaj, miyomektomi)
- Çoğul gebelik ve ileri anne yaşı
- Rahim içi yapısal anomaliler, skar dokusu
- Sigara kullanımı ve yardımcı üreme teknikleriyle gebelik
- Anterior ve düşük yerleşimli plasenta
Tanı ve değerlendirme
Görüntüleme yöntemleri
- Ultrasonografi ve renkli doppler: İlk basamak ve en yaygın tanı yöntemidir.
- MRI: Akreata spektrumu şüphesinde anatomik yaygınlığı değerlendirmede seçilmiş olgularda kullanılabilir.
Ne zaman şüphe edilir?
- İkinci/üçüncü trimesterde ağrısız vajinal kanama
- Önceki sezaryen öyküsü olan gebede anterior/düşük yerleşimli plasenta
- Ultrasonda laküner görünüm, subplasental hipervaskülarite gibi bulgular
İzlem ve tedavi
İzlem ilkeleri
- Perinatoloji ve Yüksek Riskli Gebelikler birimlerinde yakın takip
- Kanama kontrolü, anemi yönetimi ve kan ürünlerine hazırlık
- Aktivite düzenlemesi, cinsel ilişki ve vajinal muayeneden kaçınma (uygun olgularda)
Doğum planlaması ve cerrahi
- Planlı sezaryen çoğu olguda tercih edilir; zamanlama kanama öyküsü, gestasyonel yaş ve fetal durumla belirlenir.
- Akreata spektrumunda multidisipliner ekip (perinatolog, anestezi, cerrahi, kan bankası) hazır olmalıdır.
- Plasentanın ayrılmaması halinde peripartum histerektomi gerekebilir; bu olasılık aile ile önceden paylaşılmalıdır.
Acil durumda ne yapmalı?
Gebelik sırasında vajinal kanama, şiddetli kasık/sırt ağrısı veya kasılma varsa gecikmeden acil sağlık hizmetine başvurun. Kendi başınıza vajinal muayene yapmayın ve en yakın tam donanımlı merkeze ulaşımı sağlayın.