Rektal Prolapsus (Bağırsak Sarkması): Nedir, Belirtileri ve Tedavisi
Rektal prolapsus, rektumun anal kanaldan dışarı doğru sarkmasıyla karakterize ve pelvik taban yetersizliğiyle ilişkili bir durumdur. Kadınlarda, ileri yaşta ve obez bireylerde daha sık görülür; pelvik organ prolapsusu eşlik edebilir. Tanı genellikle klinik muayene ile konur; şüpheli veya kompleks olgularda defekografi, anal manometri ve endoanal/rektal ultrasonografi kullanılır ve pudendal sinir fonksiyonu değerlendirilebilir. Klinik tablo; kabızlık, dışkı ve idrar kaçırma, ıkınma ihtiyacı, makatta ıslaklık ile ağrı ve kanamayı içerebilir. Tedavinin temelini cerrahi oluşturur; olguya göre abdominal ya da perineal yaklaşımlar tercih edilir ve diyet ile biofeedback destekleyici rol oynar.
Rektal Prolapsus Nedir?
Rektal prolapsus, kalın bağırsağın son bölümü olan rektumun anal kanaldan dışarı doğru sarkmasıyla karakterize bir durumdur. En sık altta yatan mekanizma pelvik taban kaslarında yetersizliktir. Durum kadınlarda, ileri yaşta ve obez bireylerde daha sık görülür; kadınlarda mesane ve rahim sarkmaları eşlik edebilir.
Risk Faktörleri ve Eşlik Eden Durumlar
Uzun süren kabızlık, kronik ıkınma ve kabızlık için uzun süreli laksatif kullanımı riski artırabilir. Bazı hastalarda dışkı tutamama veya idrar kaçırma yakınmaları tabloya eşlik eder.
Rektal Prolapsus Belirtileri
Belirtiler genellikle dışkılama sırasında veya sonrasında ortaya çıkar; bazı olgularda istirahat halinde de görülebilir.
- Kronik kabızlık ve dışkılama sırasında zorlanma
- Sürekli ıkınma ve tam boşalamama hissi
- Makatta ıslaklık, şişkinlik ve dolgunluk hissi
- Dışkı kaçırma ve/veya idrar kaçırma
- Ağrı, kanama, kaşıntı ve kötü koku; ileri olgularda apse
- Sarkan segmentin kendiliğinden içeri girmesi veya elle içeri itme gereksinimi
Tanı ve Değerlendirme
Tanı çoğunlukla klinik muayene ile konur. Prolapsus görünür değilse, hastanın ıkındırılması veya çömelme pozisyonunda değerlendirilmesi yararlı olabilir.
Görüntüleme ve Fonksiyonel Testler
- Konvansiyonel veya MR defekografi: Prolapsusun derecesi ve eşlik eden bozuklukların değerlendirilmesi
- Anal manometri: Sfinkter fonksiyonlarının ölçümü
- Endoanal/rektal ultrasonografi: Sfinkter ve rektal yapıların incelenmesi
- Pudendal sinir değerlendirmeleri: Nöromüsküler katkının araştırılması
Tedavi Yöntemleri
Rektal prolapsusun temel tedavisi cerrahidir. Hastanın yaşı, eşlik eden hastalıkları ve prolapsusun özellikleri dikkate alınarak abdominal veya perineal yaklaşımlar tercih edilebilir.
Ameliyatsız Destekler
- Ameliyat öncesi ve sonrasında diyet düzenlemesi ve kabızlığın yönetimi
- Pelvik taban rehabilitasyonu ve biofeedback ile bağırsak alışkanlıklarının yeniden eğitimi
Uygun tedavi yaklaşımının belirlenmesi için uzman hekim değerlendirmesi gereklidir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Makatta sarkma, sık ıkınma, dışkı veya idrar kaçırma, kanama ya da ağrı geliştiğinde bir genel cerrahi veya gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır. Şiddetli ağrı ve sarkan dokunun yerine getirilememesi acil değerlendirme gerektirebilir.
İlgili Tıbbi Birimler
- Gastroenteroloji
- Genel Cerrahi