Rektosel (Bağırsak Fıtığı) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Rektosel, rektumun vajinanın arka duvarına doğru herniasyonu ile karakterize bir pelvik organ prolapsusudur ve en çok doğum travmaları, kronik kabızlık ve pelvik taban disfonksiyonu ile ilişkilidir. Klinik tablo; vajinal dolgunluk, dışkılama sırasında zorlanma ve tam boşalamama hissi, manuel destek gereksinimi ve dispareuni ile şekillenir. Tanı, öykü ve pelvik muayene ile konur; defekografi, pelvik MR ve endoanal ultrason gibi görüntüleme yöntemleri anatomi ve fonksiyonun ayrıntılı değerlendirilmesini sağlar. Yönetim basamaklıdır: diyet ve dışkı düzenleyiciler, pelvik taban fizyoterapisi ve biofeedback konservatif yaklaşımları oluşturur; peser seçilmiş olgularda yararlı olabilir. Semptomatik ve ileri olgularda vajinal, transanal veya transperineal cerrahi onarım seçenekleri değerlendirilir; eşlik eden pelvik organ sarkmaları varsa bütüncül cerrahi planlama önerilir. Uygun seçilmiş tedavi, semptom kontrolü ve yaşam kalitesinde anlamlı iyileşme sağlar.
Rektosel (Bağırsak Fıtığı) Nedir?
Rektosel, rektumun vajinanın arka duvarına doğru bombeleşmesiyle oluşan bir pelvik organ sarkmasıdır. Bu durum, rektum ile vajina arasındaki destek dokuların zayıflaması veya hasarı sonucunda ortaya çıkar ve vajina içinde şişlik/dolgunluk hissine yol açabilir. En sık olarak çoklu veya zor doğumlar, kronik kabızlık ve tekrarlayan ıkınma, ağır kaldırma, yaşlanma ve menopoz sonrası hormonal değişiklikler ile pelvik cerrahiler etkendir. Rektosel çoğunlukla kadınlarda görülür; erkeklerde benzer semptomlar farklı rektal yapısal bozukluklardan kaynaklanabilir.
Rektosel (Bağırsak Fıtığı) Belirtileri
Belirtiler hafif rahatsızlıktan belirgin dışkılama güçlüğüne kadar değişebilir. En sık görülen yakınmalar aşağıdadır:
- Vajinada dolgunluk, basınç veya şişlik hissi
- Dışkılama sırasında zorlanma, tam boşalamama hissi
- Defekasyon sırasında parmakla vajinal veya perineal destek ihtiyacı
- Pelvik bölgede ağrı/rahatsızlık
- Cinsel ilişki sırasında ağrı (dispareuni)
- Kabızlık, sık ıkınma ve bazen eşlik eden hemoroid/anal fissür
- Sistosel veya enterosel gibi diğer pelvik organ sarkmalarına eşlik edebilir
Rektosel (Bağırsak Fıtığı) Nedenleri
Pelvik taban kasları ve bağ dokusunun zayıflamasına veya hasarına yol açan faktörler rektosele zemin hazırlar:
- Zor ve/veya uzun süren vajinal doğumlar, perine yırtıkları
- Kronik kabızlık ve tekrarlayan ıkınma
- Yaşla birlikte doku elastikiyetinde azalma, menopoz sonrası östrojen düşüşü
- Ağır kaldırma ve yoğun fiziksel zorlanma
- Geçirilmiş pelvik cerrahiler
- Bağ dokusu hastalıkları ve obezite
Rektosel Nasıl Teşhis Edilir?
Tanıda ayrıntılı öykü ve pelvik muayene ilk basamaktır. Gerekli durumlarda anatomi ve fonksiyonu değerlendirmek için aşağıdaki yöntemlere başvurulabilir:
- Defekografi (MR veya floroskopik): Dışkılama dinamiklerinin değerlendirilmesi
- Pelvik MR: Eşlik eden pelvik organ sarkmalarının ve yumuşak doku yapıların incelenmesi
- Endoanal ultrasonografi: Sfinkter ve perianal yapıların değerlendirilmesi
- Kolonoskopi: Eşlik edebilecek barsak hastalıklarını dışlamak için
- Rektal ve vajinal muayene ile bulgunun doğrudan gösterilmesi
Rektosel Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi kişiye ve şikayetlerin şiddetine özeldir; çoğu olguda basamaklı yaklaşım tercih edilir.
- Liften zengin diyet, yeterli sıvı tüketimi ve dışkı yumuşatıcı/uygun laksatif kullanımı
- Pelvik taban egzersizleri (Kegel) ve pelvik taban fizyoterapisi
- Biofeedback terapisi ile defekasyon koordinasyonunun geliştirilmesi
- Uygun hastalarda vajinal peser ile destek
- Konservatif yöntemlerle düzelmeyen belirgin şikayetlerde cerrahi onarım: vajinal (posterior kolporafi), transanal, transperineal veya seçilmiş olgularda laparoskopik yaklaşımlar
- Cerrahi sonrası rehabilitasyon ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile nüks riskinin azaltılması
Eşlik eden sistosel, enterosel gibi patolojiler varsa bütüncül bir cerrahi planlama yapılması önerilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Rektosel nedir?
Rektosel, rektumun vajinanın arka duvarına doğru fıtıklaşmasıyla oluşan bir pelvik organ sarkmasıdır.
Rektosel belirtileri nelerdir?
Vajinal dolgunluk, dışkılama sırasında zorlanma ve tam boşalamama, parmakla destek ihtiyacı, pelvik ağrı ve bazen cinsel ilişkide ağrı görülebilir.
Rektosel nasıl teşhis edilir?
Öykü ve pelvik muayene ile tanı konur; gerekirse defekografi, pelvik MR ve endoanal ultrason gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır.
Rektosel tedavisi nasıl yapılır?
Hafif olgularda yaşam tarzı düzenlemeleri ve pelvik taban rehabilitasyonu; ileri olgularda vajinal, transanal veya transperineal cerrahi onarım uygulanır.
Rektosel neden oluşur?
Doğum travmaları, kronik kabızlık ve sık ıkınma, yaşlanma/menopoz, ağır kaldırma ve pelvik cerrahiler başlıca nedenlerdir.
Rektosel kimlerde daha sık görülür?
Çoklu veya zor doğum yapmış kadınlarda ve menopoz sonrası dönemde daha sık izlenir.
Rektosel ameliyatı sonrası iyileşme nasıldır?
Çoğu hastada birkaç hafta içinde günlük aktivitelere dönüş mümkündür; erken dönemde ağır kaldırmaktan kaçınılmalı ve pelvik taban egzersizlerine devam edilmelidir.
Rektosel önlenebilir mi?
Kronik kabızlığın önlenmesi, yeterli sıvı-lif alımı ve düzenli pelvik taban egzersizleri riski azaltabilir.