Renal Arter Stenozu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Renal arter stenozu, böbrek perfüzyonunun azalmasına ve sekonder hipertansiyona yol açan renal arter daralmasıdır. En yaygın etiyoloji ateroskleroz olup, fibromüsküler displazi özellikle genç kadınlarda görülen bir diğer önemli nedendir. Klinik tablo sıklıkla asemptomatiktir; dirençli/ani başlangıçlı hipertansiyon, proteinüri, böbrek fonksiyon bozukluğu ve volüm yüklenmesi ipucu verebilir. Tanıda Doppler ultrason, BT ve MRA yararlıdır; renal arteriyografi hem doğrulama hem de endovasküler tedaviye olanak sağlar. Tedavi; yaşam tarzı değişiklikleri ve antihipertansif ilaçları içerir, uygun hastalarda anjiyoplasti-stent veya cerrahi bypass ile revaskülarizasyon düşünülebilir.
Renal Arter Stenozu Nedir?
Renal arter stenozu, böbreklere kan götüren bir veya daha fazla arterin daralması sonucu böbreklerin yeterli kanlanamamasıyla ortaya çıkar. Azalan kan akımı, böbreklerin süzme işlevini bozabilir, vücutta sıvı ve atıkların birikmesine neden olabilir ve kan basıncını yükseltebilir. Hastalık uzun süre belirti vermeyebilir; ilerledikçe böbrek hasarı ve dirençli hipertansiyon gelişebilir.
Nedenler ve Risk Faktörleri
Ateroskleroz
Yağ, kolesterol ve diğer maddelerin damar duvarında birikmesiyle oluşan ateroskleroz, renal arterlerde daralmaya yol açarak kan akımını azaltır. Birikintiler sertleşip lümeni daralttıkça böbrek dokusunda iskemi ve fonksiyon kaybı görülebilir. Bu durum, renal arter stenozunun en sık nedenidir.
Fibromuskuler Displazi
Fibromüsküler displazide arter duvarındaki kas dokusu anormal gelişir; arter segmentlerinde darlık ve genişlemeler bir arada olabilir. Özellikle genç kadınlarda görülebilir ve tek ya da çift taraflı renal arter tutulumuna bağlı hipertansiyona neden olabilir.
Risk Faktörleri
- İleri yaş
- Hipertansiyon
- Yüksek kolesterol
- Diyabet
- Obezite
- Sigara ve diğer tütün ürünleri
- Ailede erken yaşta kalp-damar hastalığı
- Düşük fiziksel aktivite
Olası Komplikasyonlar
- Kontrolü güç hipertansiyon
- İlerlemiş böbrek yetmezliği
- Bacaklarda ödem
- Akciğerde ani sıvı birikimine bağlı nefes darlığı (flash pulmoner ödem)
Belirtiler
Hastalık çoğu zaman sessiz seyreder. Ani başlayan veya giderek kötüleşen hipertansiyon, 30 yaşından önce ya da 50 yaşından sonra başlayan hipertansiyon, karın veya böbrek bölgesinde stetoskopla duyulan üfürüm, idrarda protein artışı, böbrek fonksiyon testlerinde bozulma, vücutta sıvı birikimi ve tedaviye dirençli kalp yetmezliği bulguları renal arter stenozunu düşündürebilir.
Tanı Yöntemleri
Tanıda fizik muayene, tıbbi öykü, kan ve idrar testleriyle böbrek fonksiyonu ve kan basıncını düzenleyen hormon düzeylerinin değerlendirilmesi yapılır. Görüntüleme yöntemleri, darlığın yerini ve derecesini belirlemeye yardımcı olur.
Doppler Ultrason
Yüksek frekanslı ses dalgaları ile böbrekler ve renal arterler görüntülenir; damar içi akım hızları ölçülerek daralma şiddeti hakkında bilgi sağlanır.
BT Tarama
Bilgisayarlı tomografi ile damarların kesitsel görünümü elde edilir. Kontrast madde kullanımı sayesinde kan akımı ve darlık bölgeleri daha net saptanabilir.
Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA)
Güçlü manyetik alan ve radyo dalgalarıyla renal arter ve böbreklerin ayrıntılı üç boyutlu görüntüleri oluşturulur; kontrast madde ile damar konturları belirginleşir.
Renal Arteriyografi
Altın standart tanı yöntemidir. Damar içine kontrast verilerek röntgen altında darlık gösterilir; aynı seansta balon anjiyoplasti ve/veya stent yerleştirme gibi tedaviler uygulanabilir.
Tedavi
Yaklaşım; hastanın klinik durumu, böbrek fonksiyonu ve darlığın şiddetine göre planlanır. Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi çoğu hastada temel tedaviyi oluşturur; seçilmiş olgularda revaskülarizasyon ile böbreğe kan akımı yeniden sağlanabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Sağlıklı kiloyu korumak; gerekirse kilo vermek
- Tuz tüketimini kısıtlamak ve dengeli beslenmek
- Düzenli fiziksel aktivite yapmak
- Stres yönetimi teknikleri uygulamak
- Alkol alımını sınırlamak veya bırakmak
- Sigara ve tütün ürünlerini bırakmak
İlaç Tedavisi
Hipertansiyonun kontrolü için bir veya birden fazla antihipertansif gerekebilir. Uygun ilaç ve doz kombinasyonunu belirlemek zaman alabilir; tolerans sorunları yakından izlenmelidir.
Renal Anjiyoplasti ve Stentleme
Dar segment balonla genişletilir ve çoğu durumda damarı açık tutmak için stent yerleştirilir. Özellikle ilaçla kontrol sağlanamayan, tekrarlayan akciğer ödemi olan veya ilerleyen böbrek fonksiyon kaybı bulunan hastalarda düşünülebilir.
Renal Arter Bypass Cerrahisi
Kan akımının böbreğe ulaşması için alternatif bir damar yolu oluşturulur. Genellikle anjiyoplasti uygun olmadığında ya da ek cerrahi gereksinimin olduğu durumlarda tercih edilir.