Retina Dekolmanı ve Retina Yırtılması Nedenleri ve Tedavisi

Retina dekolmanı, çoğunlukla retinadaki yırtıklardan kaynaklanan ve hızlı müdahale edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilen bir acil oftalmolojik durumdur. Risk faktörleri arasında yüksek miyopi, ileri yaşa bağlı vitreus dekolmanı, göz travması, katarakt cerrahisi sonrası dönem ve aile öyküsü yer alır. Tanıda, dilate fundus muayenesi temel olup, gerektiğinde OCT ve B-scan ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Retina yırtıkları lazer fotokoagulasyon veya kriyoterapi ile tedavi edilirken, dekolman varlığında vitrektomi, skleral çökertme ve pnömatik retinopeksi gibi cerrahi seçenekler uygulanır. Ameliyat sonrası uygun baş pozisyonu, ilaç uyumu ve basınç/irtifa kısıtlamaları cerrahi başarının sürdürülmesi için kritiktir.

Retina Dekolmanı ve Retina Yırtılması Nedir?

Retina dekolmanı, gözün arka kutbunda yer alan ve görmeyi mümkün kılan retina tabakasının altında sıvı birikmesiyle dokudan ayrılmasıdır. Çoğu olguda tablo, retinadaki bir veya daha fazla yırtıkla başlar; bu açıklıklar kapatılmadığında ayrılma ilerleyerek kalıcı görme kaybına neden olabilir.

Retina yırtığı-dekolman süreci; fotopsi (ışık çakmaları), uçuşan cisimcikler ve görüşte perde inmesi şeklinde uyarıcı belirtiler verebilir. Erken başvuru ve hızlı tedavi, görme fonksiyonunun korunmasında belirleyicidir.

Belirti ve Uyarıcı Bulgular

Işık çakmaları (özellikle karanlıkta veya göz hareketleriyle artabilir)
Uçuşan siyah noktalar veya örümcek ağı şeklinde cisimcikler
Görme alanında gölge, perde veya kıvrılma hissi
Merkezi veya periferik görmede ani azalma
Düz çizgileri kırık, eğri ya da farklı boyutta görme

Retina Dekolmanı ve Retina Yırtılmasının Nedenleri

Risk; bireysel özellikler ve gözün yapısına bağlı olarak artabilir. En yaygın etkenler şunlardır:

Yüksek miyopi: Retina incelmesi ve yırtık riskinde artış
İleri yaş: Vitreus jelinin sıvılaşması ve arka vitreus dekolmanı
Göz travmaları ve darbeler
Geçirilmiş göz cerrahileri (örn. katarakt ameliyatı) sonrası dönem
Ailede retina yırtığı/dekolmanı öyküsü
Diyabetik retinopati ve diğer retina hastalıkları
Göz küresinin yapısal anormallikleri veya nadiren enfeksiyonlar

Tanı ve Değerlendirme

Tanıda genişletilmiş göz dibi muayenesi esastır. Görüşün kısıtlı olduğu durumlarda B-scan ultrasonografi yardımcıdır; makula tutulumu ve retina tabakalarının durumu için OCT kullanılabilir. Erken tanı, tedavinin cerrahi kapsamını ve görme prognozunu doğrudan etkiler.

Retina Dekolmanı ve Retina Yırtılması: Tedavi Yöntemleri

Tedavi; yırtığın varlığı, dekolmanın yaygınlığı ve hastanın göz yapısına göre planlanır. Yalnızca yırtık saptanan olgularda lazer veya kriyoterapi ile retinanın etrafı kapatılarak ayrılma önlenir. Dekolman geliştiğinde cerrahi kaçınılmazdır.

Argon Lazer

Retina yırtıklarının çevresine lazer fotokoagulasyon uygulanarak yeni yapışıklık hattı oluşturulur ve sıvının yırtıktan altta birikmesi engellenir. İşlem genellikle ayaktan yapılır ve iyileşme süreci kısadır.

Vitrektomi

Göz içindeki vitreus jeli çıkarılır; retina düzleştirildikten sonra lazer uygulanır ve göz içine gaz ya da gerektiğinde silikon yağ tamponu yerleştirilir. Geniş yırtıklar, proliferatif vitreoretinopati veya makula tutulumu olan olgularda tercih edilir.

Skleral (Dıştan) Çökertme

Sklera üzerine silikon bant veya sünger yerleştirilerek retina üzerindeki traksiyon azaltılır ve yırtık bölgesi dışarıdan desteklenir. Bazı hastalarda vitrektomi ile kombine edilebilir.

Pnömatik Retinopeksi

Göz içine geçici bir gaz kabarcığı enjekte edilir; uygun baş pozisyonu ile kabarcık yırtığı kapatarak retinayı yatağına bastırır. Ardından lazer veya kriyoterapi ile kalıcı yapışıklık sağlanır.

Ameliyat Sonrası Bakım ve İyileşme

Gaz veya silikon tamponu uygulanan olgularda hekim tarafından önerilen süreyle baş pozisyonu korunmalıdır. Enfeksiyon riskini azaltmak için göz hijyenine dikkat edilmeli, reçete edilen damlalar düzenli kullanılmalı, ağır egzersiz, öne eğilme, kuvvetli öksürme ve darbeden kaçınılmalıdır. Gaz mevcutken uçak yolculuğu ve yüksek rakım önerilmez.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Retina dekolmanı ne kadar sürede tedavi edilmelidir?

Retina dekolmanı acildir; gecikme kalıcı görme kaybı riskini artırır. İlk şüphede derhal göz hekimine başvurulmalıdır.

Retina yırtılması önceden fark edilebilir mi?

Kesin olarak öngörülemez; ancak ışık çakmaları, uçuşan cisimcikler ve görme alanında gölge oluşması durumunda acil değerlendirme gerekir.

Ameliyat sonrası görme tamamen normale döner mi?

Sonuç; dekolmanın süresi, makula tutulumu ve uygulanan tedaviye bağlıdır. Erken müdahalede görsel sonuçlar daha iyidir.

Retina dekolmanı tekrarlayabilir mi?

Altta yatan risk faktörleri sürdüğünde nüks görülebilir; düzenli takip ve yeni semptomların erken bildirilmesi önemlidir.

Hangi aktivitelerden kaçınmalıyım?

İyileşme tamamlanana kadar ağır kaldırma, yoğun egzersiz, dalış, yüksek irtifa ve ani basınç değişikliklerinden kaçınılmalıdır.

Göz içine gaz verildiyse nelere dikkat edilmeli?

Önerilen baş pozisyonuna uyulmalı, uçak yolculuğu yapılmamalı ve basınç değişikliğine yol açabilecek aktivitelerden uzak durulmalıdır.