Rotator Cuff (Manşet) Sendromu Nedir?
Rotator cuff sendromu; supraspinatus, infraspinatus, teres minor ve subscapularis tendonlarında gelişen tendinopati, kısmi/tam kat yırtıklar ve subakromiyal sıkışma spektrumunu içerir. Klinik olarak omuzun dış yanına lokalize ağrı, abduksiyon ve dış rotasyonla artış, gece ağrısı ve fonksiyonel kısıtlılık tipiktir. Tanı, hedefe yönelik fizik muayene testleri ve yüksek duyarlılığa sahip ultrasonografi/MR görüntüleme ile desteklenir; adeziv kapsülit, AC eklem patolojileri ve servikal kökenli ağrılarla ayırıcı tanı yapılmalıdır. Tedavi basamaklandırılmıştır: aktivite modifikasyonu, NSAİİ/analjezikler ve fizyoterapi ilk basamaktır; dirençli olgularda subakromiyal kortikosteroid enjeksiyonu düşünülebilir. Büyük ya da semptomatik tam kat yırtıklarda artroskopik onarım, uygun hasta seçiminde ağrı kontrolü ve fonksiyonel iyileşme sağlar. Kademeli, kişiye özel rehabilitasyon programları, uzun dönem omuz stabilitesi ve nükslerin önlenmesinde kritik önemdedir.
Rotator Cuff (Manşet) Sendromu Nedir?
Rotator cuff, omuz eklemini merkezde tutan ve kol hareketlerini kontrol eden dört kas-tendon grubudur. Bu yapılarda iltihaplanma, zorlanma, sıkışma veya yırtık geliştiğinde rotator cuff (manşet) sendromu ortaya çıkar.
Tablonun başlıca sonuçları omuz ağrısı, güçsüzlük ve hareket açıklığında azalmadır. Erken değerlendirme ve uygun tedavi, kalıcı fonksiyon kaybını önlemeye yardımcı olur.
Rotator Cuff Sendromunun Belirtileri
Belirtiler çoğunlukla omuzun dış yanına vuran ağrı ve kolu baş üstüne kaldırmada zorlanma etrafında şekillenir. Aşağıdaki yakınmalar sıktır:
- Hareketle artan omuz ağrısı ve hassasiyet
- Kolda güçsüzlük, kavrama ve kaldırma kuvvetinde azalma
- Gece belirginleşen ağrı, uyku bölünmesi
- Hareket kısıtlılığı, omuzda tıkırtı/klik hissi
Omuz Ağrısı ve Hareket Kısıtlılığı
Ağrı genellikle tekrarlayan kullanım ve baş üstü aktivitelerle artar. Hareket açıklığındaki azalma günlük işleri ve spor performansını etkileyebilir.
Omuzda Güçsüzlük ve Kas Zayıflığı
Tendon hasarı kas aktivasyonunu bozar; kolu yana açma ve dışa döndürme zayıflar. Objeleri taşıma ve fırlatma hareketleri zorlaşır.
Gece Ağrısı ve Uyku Sorunları
Gece ağrısı, özellikle etkilenmiş omuz üzerine yatıldığında artar ve uyku kalitesini düşürür.
Rotator Cuff Sendromu Neden Olur?
Omuz manşeti; tekrarlayan zorlanmalar, travmalar ve zamanla gelişen dejeneratif süreçlerin birleşimiyle hasar görebilir.
- Tekrarlayan baş üstü hareketleri ve aşırı kullanım
- Düşme veya ani darbelere bağlı travmalar
- Yaşlanmaya bağlı tendon yıpranması
Tekrarlayan Hareketler ve Aşırı Kullanım
İş veya spor nedeniyle omuzun sık ve yanlış kullanımı tendinopati ve sıkışma mekanizmalarını tetikler.
Travmalar ve Yaralanmalar
Ani çekme, düşme ya da doğrudan darbe sonrası kısmi veya tam kat yırtıklar gelişebilir.
Yaşlanmaya Bağlı Dejenerasyon
Kanlanmanın azalması ve kolajen yapısındaki değişiklikler, tendon dayanıklılığını düşürerek zedelenmeye eğilimi artırır.
Rotator Cuff Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Doğru tanı, etkili tedavinin temelidir. Aşağıdaki adımlar birlikte değerlendirilir:
- Ayrıntılı öykü ve fizik muayene
- Hareket ve kas gücü testleri
- Görüntüleme yöntemleri (USG, MR)
- Ayırıcı tanı
Fizik Muayene ve Özel Testler
Omuz manşeti kasları tek tek değerlendirilir; ağrı, güçsüzlük ve hareket kısıtlılığı saptanır.
Görüntüleme Yöntemleri (Ultrason, MR)
Ultrasonografi ve MR, tendonda kalınlaşma, ödem ve yırtıkları ayrıntılı gösterir.
Ayırıcı Tanı
Adeziv kapsülit, akromiyoklaviküler eklem sorunları ve servikal kökenli ağrılar gibi durumlar dışlanmalıdır.
Rotator Cuff Sendromu Tedavi Yöntemleri
Tedavi, yakınmaların şiddeti ve doku hasarının derecesine göre basamaklandırılır.
- Konservatif tedavi
- Fizik tedavi ve egzersiz
- İğne tedavileri
- Cerrahi tedavi
Konservatif Tedavi (Dinlenme ve İlaçlar)
Aktivite düzenleme, kısa süreli istirahat ve ağrı/iltihabı azaltan ilaçlar ilk basamaktır.
Fizik Tedavi ve Egzersiz
Omuz çevresi kaslarını güçlendirme, skapula kontrolü ve esneklik çalışmaları fonksiyonun geri kazanılmasını destekler.
Kortikosteroid Enjeksiyonları
Şiddetli ağrı ve inflamasyonda, uygun hastalarda kısa süreli rahatlama için subakromiyal enjeksiyonlar uygulanabilir.
Cerrahi Tedavi (Artroskopik Cerrahi)
Geniş ya da dirençli yırtıklarda artroskopik onarım ve eşlik eden patolojilerin tedavisi gündeme gelir.
Egzersiz ve Rehabilitasyon
Uzun dönem başarı, kişiye özel ve kademeli bir programla sağlanır. Amaç; ağrıyı azaltmak, hareket açıklığını artırmak ve kuvveti geri kazandırmaktır.
Omuz Kaslarını Güçlendirme Egzersizleri
Elastik bantla iç/dış rotasyon, skapular retraksiyon ve izometrik çalışmalar, stabilite ve dayanıklılığı artırır.
Hareket Kabiliyetini Artırma Yöntemleri
Esneme, posterior kapsül germe, sarkaç (pendulum) egzersizleri ve duvar kaydırmaları hareket açıklığını destekler.
Rotator Cuff Sendromu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Rotator cuff sendromu nedir?
Omuz manşeti tendonlarında hasar ve iltihaplanma sonucu gelişen ağrı, güçsüzlük ve fonksiyon kaybı tablosudur.
Belirtileri nelerdir?
Omuz ağrısı, gece artan ağrı, kolu kaldırmada zorlanma, güçsüzlük ve hareket kısıtlılığı tipiktir.
Neden olur?
Tekrarlayan kullanım, travmalar ve yaşa bağlı tendon yıpranması başlıca nedenlerdir.
Kendiliğinden iyileşir mi?
Hafif olgular dinlenme ile azalabilir; çoğu hastada profesyonel tedavi ve egzersiz gerekir.
Hangi egzersizler önerilir?
Elastik bantla rotasyon egzersizleri, skapular stabilizasyon ve nazik esneme hareketleri önerilir.
Nasıl teşhis edilir?
Fizik muayene ve özel testlerle değerlendirilir; ultrasonografi ve MR tanıyı destekler.
Ameliyat ne zaman gerekir?
Büyük/tam kat yırtıklarda veya konservatif tedaviye yanıt alınamayan olgularda cerrahi düşünülür.
Tedavi edilmezse ne olur?
Kalıcı ağrı, güçsüzlük ve ilerleyici hareket kısıtlılığı gelişebilir.
Omuz ağrısı tek belirti midir?
Hayır; güç kaybı, fonksiyon kaybı ve gece ağrısı da tabloya eşlik eder.
Kortizon enjeksiyonu ne zaman önerilir?
İlaç ve fizyoterapiye rağmen süren şiddetli ağrıda, kısa süreli rahatlama için uygun hastalarda uygulanabilir.