Safra Kesesi Kanseri Nedir? Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Safra kesesi kanseri, çoğunlukla ileri yaşta ve kadınlarda görülen, erken evrede sessiz seyredip geç dönemde belirti veren nadir bir malignitedir. En sık risk faktörleri arasında safra kesesi taşları ve polipleri, kronik kolecistit, kalsifiye (porselein) safra kesesi, obezite ve bazı biliyer yol anomalileri bulunur. Tanıda laboratuvar testleriyle birlikte ultrason, MR/MRCP, BT ve endoskopik yöntemler; kesinleştirmede biyopsi ve evrelemede tanısal laparoskopi rol oynar. Evreleme, primer tümör derinliği, lenf nodu tutulumu ve uzak metastaza göre yapılır. Tedavinin temeli rezektabl olgularda cerrahidir; uygun hastalarda adjuvan veya palyatif kemoterapi ve seçilmiş olgularda radyoterapi uygulanabilir. İleri evre veya obstrüksiyon varlığında stentleme ve destekleyici tedavilerle semptom kontrolü ve yaşam kalitesi hedeflenir.

Safra Kesesi Kanseri Nedir?

Safra kesesi kanseri, safra kesesinin iç yüzeyindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla gelişen nadir fakat agresif seyirli bir kanserdir. Genellikle erken evrede belirti vermediği için çoğu hasta ileri evrede tanı alır. İleri yaşta ve kadınlarda daha sık görülür; safra kesesi taşları, polipleri ve kronik iltihap sık eşlik eder.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kesin neden her zaman bilinmez; ancak bazı durumlar riski artırır.

İleri yaş
Kadın cinsiyet
Obezite ve metabolik riskler
Safra kesesi taşları ve kronik kolecistit
Safra kesesi polipleri (özellikle büyük veya hızlı büyüyen)
Safra kesesi kalsifikasyonu (porselein safra kesesi)
Kronik Salmonella taşıyıcılığı
Biliyer yol anomalileri ve safra yolu hastalıkları
Aile öyküsü ve genetik yatkınlık
Tütün kullanımı gibi kanıtlı kanserojenlere maruz kalma

Belirtileri

Erken dönemde özgül olmayan yakınmalar görülebilir; ileri evrede belirtiler belirginleşir.

Sağ üst karın bölgesinde ağrı, şişlik ve dolgunluk hissi
Bulantı, kusma, iştahsızlık
İstemsiz kilo kaybı ve halsizlik
Sarılık (cilt ve göz aklarında), kaşıntı
Nedeni açıklanamayan ateş
Koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı
Sindirim güçlüğü ve hazımsızlık

Tanı Yöntemleri

Değerlendirme, klinik muayene ve laboratuvar testleri ile başlar; karaciğer fonksiyon testleri ve bilirubin düzeyleri yol göstericidir.

Görüntüleme: Karın ultrasonu, BT ve MR/MRCP ile tümörün yeri, boyutu ve yayılımı değerlendirilir.
Endoskopik yöntemler: Endoskopik ultrason ve ERCP, seçilmiş olgularda hem tanı hem de tedavi amaçlı kullanılabilir.
Doku tanısı: Biyopsi, histopatolojik doğrulama sağlar.
Evreleme: Tanısal laparoskopi ile karın içi yayılım ve rezektabilite değerlendirilebilir.

Evreler

Evreleme; tümörün duvarı tutulum derinliği, komşu yapılara yayılımı, lenf nodu ve uzak metastaz varlığına göre yapılır.

Evre 0: Kanser, safra kesesinin iç yüzey epitel tabakasıyla sınırlıdır.
Evre 1: Tümör epitel altına veya kas tabakasına uzanır.
Evre 2A: Kas tabakasını aşarak peritoneal yanaşıklı fibröz dokuyu tutar.
Evre 2B: Kas tabakasını aşarak karaciğere komşu fibröz dokuyu tutar; karaciğer invazyonu yoktur.
Evre 3A: Karaciğer veya komşu organlara (mide, duodenum, kolon, pankreas ya da ekstrahepatik safra yolları) direkt yayılım vardır; lenf nodu metastazı yoktur.
Evre 3B: Portal ven veya hepatik arter tutulumu ve üçten az lenf nodu metastazı vardır.
Evre 4A: Ana hepatik damar tutulumu veya karaciğer dışında iki ya da daha fazla organda tutulum; üçten az lenf nodu metastazı olabilir, uzak metastaz yoktur.
Evre 4B: Dörtten fazla lenf nodu tutulumu ve/veya uzak metastaz mevcuttur.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi, multidisipliner ekiplerce kişiye ve evreye göre planlanır.

Cerrahi: Erken ve rezektabl olgularda kolesistektomi; uygun hastalarda karaciğer yatağı rezeksiyonu ve bölgesel lenf nodu diseksiyonu uygulanabilir.
Sistemik tedaviler: Adjuvan veya palyatif amaçla kemoterapi; seçilmiş olgularda radyoterapi düşünülebilir.
Palyatif yaklaşımlar: Safra yolu tıkanıklığında stentleme, ağrı ve bulantı kontrolü, beslenme ve destekleyici tedavilerle yaşam kalitesinin artırılması hedeflenir.

Erken tanı cerrahi şansı ve sağkalımı artırır; tedavi planı bireyseldir.

Korunma ve Yaşam Tarzı

Sağlıklı kilo ve dengeli beslenme
Tütün ürünlerinden kaçınma
Safra kesesi taşları ve polipleri için düzenli takip ve hekimin önerdiği tedaviler
Kronik enfeksiyonlar ve biliyer hastalıkların uygun tedavisi
Risk grubundakiler için periyodik sağlık kontrolleri

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Yeni başlayan veya giderek artan sağ üst karın ağrısı, sarılık, koyu idrar-açık renkli dışkı, açıklanamayan kilo kaybı ve sürekli bulantı gibi belirtiler varsa gecikmeden bir genel cerrahi veya gastroenteroloji uzmanına başvurun. Bu metin bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için hekim değerlendirmesi gereklidir.