Sepsis Nedir? Kanda Enfeksiyon Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

Sepsis, enfeksiyona karşı uygunsuz konak yanıtının neden olduğu hayatı tehdit eden organ disfonksiyonudur ve en sık bakteriyel olmak üzere viral ve fungal etkenlerle ilişkili olabilir. Klinik şüphe halinde gecikmeksizin kan kültürleri alınmalı, laktat ve organ fonksiyon testleri değerlendirilirken geniş spektrumlu antibiyotik ve damar içi sıvı tedavisi derhal başlatılmalıdır. Hemodinamik instabilite varlığında vazopresörler, solunum yetmezliğinde oksijen/ventilasyon, renal disfonksiyonda diyaliz gibi organ destekleri gerekebilir. Enfeksiyon odağının kontrolü (drenaj, cihaz çıkarımı, cerrahi) prognoz için kritiktir. Yüksek risk grupları ileri yaş, bebekler, gebeler, immünsüprese bireyler ve kronik hastalığı olanlardır. Erken tanı ve tedavi mortaliteyi anlamlı biçimde azaltır; gecikme septik şok ve çoklu organ yetmezliği riskini artırır.

Sepsis Nedir?

Sepsis, vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği aşırı ve kontrolsüz bağışıklık yanıtı sonucu organ işlevlerinin bozulduğu, acil müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Halk arasında kanda enfeksiyon veya kan zehirlenmesi olarak da bilinir. Enfeksiyonun yerel bir odaktan kana ve tüm vücuda yayılmasıyla birlikte, damarlarda yaygın iltihaplanma ve dolaşım bozukluğu gelişebilir.

Lokal enfeksiyon: Örneğin zatürre, idrar yolu enfeksiyonu, cilt ya da karın içi enfeksiyon.
Sepsis: Enfeksiyona karşı uygunsuz konak yanıtı nedeniyle organ disfonksiyonu bulguları eklenir.
Ağır sepsis: Birden fazla organın etkilendiği ilerleyici tablo.
Septik şok: Yeterli sıvıya rağmen düzelmeyen düşük kan basıncı ve doku perfüzyon bozukluğu.

Kanda Enfeksiyon Neden Olur?

Kanda enfeksiyon (sepsis), çoğu zaman bakterilerin; daha nadiren virüs ve mantarların, mevcut bir enfeksiyondan kan dolaşımına yayılmasıyla tetiklenir. Bağışıklık sisteminin zayıflığı ve invaziv işlemler riski artırır.

Alt ve üst solunum yolu enfeksiyonları (örn. zatürre)
İdrar yolu ve böbrek enfeksiyonları
Karın içi enfeksiyonlar (apandisit, safra yolu vb.)
Cilt/deri-yumuşak doku enfeksiyonları ve yaralar
Menenjit ve diğer sistemik enfeksiyonlar
Hastane yatışı, yoğun bakım, cerrahi girişimler
Kateter, protez gibi tıbbi cihazlar
Bağışıklık yetmezliği, kronik hastalıklar, ileri yaş ve bebeklik

Bebeklerin Kanında Enfeksiyon

Bebeklerde sepsis, olgunlaşmamış bağışıklık nedeniyle hızla ağırlaşabilen bir tablodur. Enfeksiyon doğum öncesi/sırası veya doğum sonrası dönemde gelişebilir.

Doğum öncesi/sırası enfeksiyonlar, amniyotik sıvı enfeksiyonu
Solunum yolu enfeksiyonları (özellikle prematürelerde)
İdrar yolu enfeksiyonları
Menenjit ve diğer sistemik enfeksiyonlar
Cilt enfeksiyonları, cerrahi yara enfeksiyonları

Çocuklarda Kanda Enfeksiyon Neden Olur?

Çocuklarda sepsis; bakteriyel, viral, mantar veya nadiren paraziter enfeksiyonların kana yayılmasıyla ortaya çıkar ve acil değerlendirme gerektirir.

Zatürre, menenjit, idrar yolu ve deri enfeksiyonları
Grip ve diğer viral enfeksiyonlar (riskli gruplarda)
Mantar enfeksiyonları (immünsüpresyon varlığında)
Paraziter hastalıklar (bölgesel farklılık gösterebilir)
Cerrahi yaralar ve tıbbi cihaz ilişkili enfeksiyonlar

Sepsis Tehlikeli Midir?

Evet. Sepsis hızla ilerleyebilir ve septik şoka dönüşerek çoklu organ yetmezliğine neden olabilir. Erken tanı ve tedaviye rağmen bazı hastalarda uzun dönem sorunlar (yorgunluk, bilişsel etkilenim, organ hasarı, nadiren uzuv kayıpları) görülebilir. Bu nedenle şüpheli belirtilerde zaman kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır.

Kanda Enfeksiyon (Sepsis) Belirtileri Nelerdir?

Olası/kanıtlı enfeksiyon varlığında; bilinçte değişiklik, sistolik kan basıncının ≤100 mmHg olması ve solunum sayısının ≥22/dk olması sepsis açısından uyarıcı bulgulardır. Ayrıca aşağıdaki belirtiler sık görülür:

Yüksek ateş veya düşük vücut ısısı, titreme/üşüme
Hızlı kalp atımı ve hızlı solunum
Düşük tansiyon, baş dönmesi, bayılma hissi
Zihinsel bulanıklık, ajitasyon veya uykuya meyil
İdrar miktarında azalma

Diğer bulgular: Şiddetli halsizlik, kas/eklem ağrıları, bulantı-kusma/ishal, ciltte solukluk veya döküntü, dudak/deride morarma.

Sepsis Kimlerde Görülür?

Sepsis herkeste gelişebilir; ancak bazı gruplarda risk belirgin olarak yüksektir:

1 yaş altı bebekler ve ileri yaşlılar
Gebeler ve lohusa dönemindekiler
Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler
Diyabet, böbrek, akciğer ve karaciğer hastalığı gibi kronik hastalıklar
Kanser ve kemoterapi alanlar
Hastane/yoğun bakım yatışı, büyük cerrahi, yanık ve travma öyküsü olanlar

Sepsis (Kanda Enfeksiyon) Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı, klinik şüphe ve organ disfonksiyonu bulgularına dayanır; eş zamanlı laboratuvar ve görüntüleme testleri ile desteklenir.

Kan testleri: Kan kültürleri, tam kan sayımı, laktat, böbrek/karaciğer fonksiyonları, elektrolitler, pıhtılaşma parametreleri
Diğer örnekler: İdrar, balgam, yara/cerrahi drenajından kültür ve mikrobiyoloji
Görüntüleme: Akciğer grafisi, BT, ultrason, MRI; enfeksiyon odağını saptamak için

Sepsis İyileşir Mi?

Erken tanı ve agresif tedavi ile iyileşme şansı artar. Hastaların çoğu yakın izlem gerektirir ve tabloya göre yoğun bakımda takip edilebilir. Solunum ve dolaşımın stabilize edilmesi, enfeksiyon odağının kontrolü ve organ destekleri tedavinin temel bileşenleridir.

Sepsis Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sepsiste tedavi zaman kritiktir; mümkün olan en kısa sürede başlatılmalıdır.

Antibiyotik: Geniş spektrumlu antibiyotikler erken başlanır; kültür sonuçlarına göre daraltılır.
Sıvı resüsitasyonu: Damar içi sıvılarla dolaşım desteği sağlanır.
Vazopresörler: Sıvıya rağmen düşük kalan tansiyonda kan basıncını artırmak için kullanılır.
Oksijen/ventilasyon: Hipoksemi ve solunum yetmezliğinde destek verilir.
Glisemik kontrol, ağrı kesici/sedatifler ve gerekirse immün modülatör tedaviler
Organ destekleri: Böbrek yetmezliğinde diyaliz vb.
Odağın kontrolü: Apse drenajı, nekrotik doku temizliği, enfekte cihaz/protezlerin çıkarılması, gerektiğinde cerrahi

Kanda Enfeksiyon Tedavisi Kaç Gün Sürer?

Süre; etken mikroorganizmaya, enfeksiyon odağına, hastanın genel durumuna ve organ etkileniminin derecesine bağlıdır. Hafif olgularda birkaç gün içinde düzelme görülebilirken, ağır olgularda yoğun bakımda haftalarca tedavi ve rehabilitasyon gerekebilir.

Sepsisi Önlemenin Yolları Nelerdir?

Aşıların güncel tutulması (örn. grip, pnömokok risk grubunda)
El hijyeni ve uygun yara/kateter bakımı
Kronik hastalıkların iyi yönetimi ve beslenme/uyku düzeni
Enfeksiyon belirtilerinde gecikmeden sağlık kuruluşuna başvuru
Antibiyotikleri yalnızca hekim önerisiyle ve uygun sürede kullanma

Sepsis Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Sepsis ilerledikçe doku perfüzyonu bozulur, organlara yeterli oksijen gitmez ve çoklu organ yetmezliği gelişebilir. Mikrotromboz ve yaygın pıhtılaşma bozuklukları kangrene ve kalıcı hasara yol açabilir.

Kanda Enfeksiyon Öldürür Mü?

Erken tanı ve tedavi edilmezse sepsis ölümcül olabilir. Risk; ileri yaş, bebeklik, bağışıklık yetmezliği ve kronik hastalık varlığında daha yüksektir. Şüpheli belirtilerde acil tıbbi değerlendirme gereklidir.

Sepsis Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Septik şok nedir neden olur?

Yeterli sıvı tedavisine rağmen düzelmeyen düşük kan basıncı ve doku perfüzyon bozukluğunun eşlik ettiği, sepsisin en ağır biçimidir; hızlı müdahale edilmezse mortalitesi yüksektir.

Septisemi nedir?

Mikroorganizmaların kana karışması ve dolaşımda bulunması durumudur; sepsisle birlikte veya ondan bağımsız olarak anılabilir; klinik önem, organ disfonksiyonu gelişip gelişmemesine bağlıdır.

Sepsis ne kadar sürede öldürür?

Şiddete, hastanın rezervine ve tedaviye başlama hızına bağlıdır; tedavi edilmeyen olgularda saatler-günler içinde ölüm gelişebilir.

Sepsis hastalığı nedir?

Enfeksiyona karşı uygunsuz konak yanıtının yol açtığı, organ disfonksiyonu ile seyreden, hayatı tehdit eden klinik bir sendromdur.

Puerperal sepsis nedir?

Doğum sonrası dönemde rahim ve çevre dokuların enfeksiyonu ile gelişen sepsistir; anne sağlığı için acil değerlendirme ve tedavi gerektirir.

Bebekte kanda enfeksiyon tedavisi kaç gün sürer?

Etken, odak ve bebeğin klinik durumuna göre değişir; çoğunlukla hastane yatışı ve damar içi antibiyotik gerektirir, süre haftalara uzayabilir.

Sepsis hangi tahlille belli olur?

Kesin tanı tek bir testle konmaz; kan kültürleri, laktat, iltihap göstergeleri, organ fonksiyon testleri ve görüntüleme birlikte değerlendirilir.

Sepsis tedavisi kaç gün sürer?

Enfeksiyonun tipi ve şiddetine göre değişir; antibiyotik süresi genellikle günler-haftalar, destek tedavileri klinik yanıta bağlıdır.