Sinüs Nedir? Sinüs Hastalıkları, Belirtileri ve Tedavisi

Sinüsler, burun çevresindeki kemiklerde bulunan hava dolu boşluklar olup solunan havayı nemlendirir, filtreler ve ses rezonansını destekler. Sinüs hastalıklarının en sık nedenleri iltihap (akut/kronik sinüzit), alerjik rinit, nazal polipler, mantar enfeksiyonları ve septum deviasyonu gibi yapısal bozukluklardır. Tanı; öykü, fizik muayene, endoskopi ve gerektiğinde BT/MR görüntüleme ile konur; alerji testleri altta yatan tetikleyicileri ortaya koyabilir. Tedavide tuzlu su irrigasyonu, intranazal kortikosteroidler ve semptom kontrolü temel olup, yalnızca bakteriyel düşündüren bulgularda antibiyotik verilir; kronik ve polipli olgularda uzun süreli topikal tedavi, alerji yönetimi ve uygun hastalarda cerrahi seçenektir. Mantar sinüzitinde tipine göre cerrahi ve antifungal tedavi planlanır. Korunmada sigara dumanından uzak durma, nem kontrolü ve alerjen kaçınması etkilidir.

Sinüs Nedir?

Sinüsler, burun çevresindeki yüz kemiklerinin içinde yer alan hava dolu boşluklardır. Soluduğumuz havayı nemlendirip ısıtır, mukus üreterek burun yollarını temizler ve sesin rezonansını destekleyerek konuşmayı etkiler.

Bu boşluklar kafa ağırlığını azaltır, solunum yollarını korur ve mukus akımı sayesinde mikropların uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Sağlıklı sinüsler, üst solunum sisteminin dengeli çalışmasına katkı verir.

Sinüs Hastalıkları Nelerdir?

Sinüs hastalıkları; iltihap, alerjik tepkiler, mantar enfeksiyonları ya da anatomik darlıklar nedeniyle gelişebilir. En yaygın tablolar arasında sinüzit (akut, subakut, kronik ve tekrarlayan akut), nazal polipler, alerjik rinit, mantar sinüziti ve septum deviasyonu gibi yapısal anormallikler bulunur.

Yaygın durumlar:

Sinüzit (Rhinosinüzit)
Nazal polipler
Alerjik rinit
Mantar sinüziti
Septum deviasyonu ve diğer yapısal bozukluklar

Sinüzit (Rhinosinüzit)

Sinüzit, sinüsleri döşeyen mukozanın iltihaplanmasıdır. Akut sinüzit genellikle viral enfeksiyonlarla başlar ve çoğu olgu 7–10 günde iyileşir; subakut olgular 4–12 hafta sürer. Kronik sinüzit 12 haftadan uzun süren yakınmalarla seyreder ve sıklıkla alerji, polip veya yapısal darlıklarla ilişkilidir. Yılda dört ya da daha fazla atağın görüldüğü durumlar tekrarlayan akut sinüzit olarak tanımlanır. Başlıca belirtiler yüz ağrısı/basıncı, burun tıkanıklığı, koyu renkli akıntı ve geniz akıntısıdır.

Nazal Polipler

Nazal polipler, burun ve sinüs mukozasında gelişen iyi huylu, kesecik benzeri oluşumlardır. Burun tıkanıklığı, koku kaybı ve tekrarlayan enfeksiyonlara yol açabilir. Astım, alerjik rinit ve aspirin duyarlılığı olanlarda daha sık görülür. Tedavide intranazal kortikosteroidler temel olup, büyük/tekrarlayan poliplerde cerrahi düşünülebilir.

Alerjik Rinit

Alerjik rinit; polen, ev tozu akarları ve hayvan tüyleri gibi alerjenlere karşı gelişen aşırı duyarlılık yanıtıdır. Hapşırma, burun akıntısı-kaşıntısı ve tıkanıklıkla seyreder; mukozal şişlik oluşturarak sinüs drenajını bozabilir. Antihistaminikler, intranazal kortikosteroidler ve alerjenden kaçınma temel yaklaşımlardır.

Mantar Sinüziti

Mantar sinüziti; alerjik tipte, bağışıklığı sağlam bireylerde mantar birikimi ile veya bağışıklık sistemi zayıf kişilerde invaziv, ciddi enfeksiyon şeklinde görülebilir. Burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve basınç hissi tipiktir. Tedavi; tipine göre cerrahi temizleme ve antifungal ilaçları içerebilir.

Yapısal Anormallikler

Septum deviasyonu, dar nazal kanallar ya da kemik çıkıntıları sinüs açıklıklarını daraltarak drenajı bozabilir ve kronik yakınmalara zemin hazırlayabilir. Hafif olgularda medikal tedavi yeterli olurken, belirgin darlıklarda septoplasti ve/veya endoskopik sinüs cerrahisi gündeme gelebilir.

Sinüs Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Sinüs hastalıklarında burun tıkanıklığı, koyu renkli burun/geniz akıntısı, yüz ve alın-göz çevresinde ağrı veya basınç sık görülür. Koku ve tat duyusunda azalma, gece artan öksürük, kötü ağız kokusu, göz çevresinde hassasiyet, kulakta dolgunluk, ateş ve halsizlik eşlik edebilir.

Burun tıkanıklığı
Yüzde ağrı veya basınç
Alın ve göz çevresinde baş ağrısı
Sarı-yeşil burun akıntısı ve geniz akıntısı
Gece artan öksürük
Koku-tat alma azalması
Göz çevresinde şişlik/hassasiyet
Kulakta dolgunluk, hafif işitme azlığı
Ateş ve halsizlik (özellikle bakteriyel olgularda)

Sinüs Hastalıkları Tanısı ve Uygulanan Testler

Tanı; hastanın öyküsü, fizik muayene ve endoskopik değerlendirme ile konur. Gerekli durumlarda BT ve MR görüntüleme ile anatomik detay ve olası komplikasyonlar araştırılır; alerji testleri tetikleyici alerjenleri belirlemede yardımcıdır.

Doktor Muayenesi ve Fiziksel İnceleme

Hekim; burun tıkanıklığı, yüz ağrısı, akıntı ve koku kaybı gibi yakınmaları sorgular. Burun içi ve sinüs bölgeleri değerlendirilir, hassasiyet ve ödem varlığı araştırılır.

Endoskopik Sinüs Muayenesi

İnce, ışıklı bir endoskop ile burun içi ve sinüs kanalları doğrudan görüntülenir. Polipler, iltihap, anatomik darlıklar veya kitleler saptanabilir; gerektiğinde biyopsi alınabilir.

BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve MR Görüntüleme

BT, sinüslerin anatomik yapısını ve tıkanıklıkları ayrıntılı gösterir ve cerrahi planlamada önemlidir. MR, yumuşak doku detaylarını ve komplikasyonları değerlendirmede yardımcıdır.

Alerji Testleri ve Sinüs Hastalıklarıyla İlişkisi

Cilt prik testi veya kan testleri ile alerjen duyarlılığı saptanabilir. Alerjik rinit, mukozal şişlik ve drenaj bozukluğu üzerinden kronik sinüzite zemin hazırlayabilir; bu nedenle alerjinin tanınması tedavi planını yönlendirir.

Sinüs Hastalıklarının Tedavi Seçenekleri

Tedavi, neden ve şiddete göre kişiselleştirilir. Akut viral olgularda tuzlu su ile burun yıkama, intranazal kortikosteroidler, ağrı kesiciler, buhar ve yeterli sıvı alımı önerilir. Bakteriyel enfeksiyon düşündüren durumlarda antibiyotik verilebilir. Kronik sinüzitte düzenli yıkama, intranazal steroidler, alerji yönetimi ve seçilmiş olgularda kısa süreli sistemik tedaviler kullanılır; polipli hastalarda topikal/cerrahi yaklaşımlar gerekebilir. Mantar sinüzitinde tipine göre cerrahi ve antifungal tedaviler uygulanır. Medikal tedaviye dirençli, tıkayıcı veya tekrarlayan olgularda endoskopik sinüs cerrahisi sinüs açıklıklarını yeniden oluşturarak uzun süreli rahatlama sağlayabilir.

İlaç ve destek: tuzlu su irrigasyonu, intranazal kortikosteroidler, ağrı kesiciler, kısa süreli dekongestan kullanımı
Alerji yönetimi: antihistaminikler, alerjenden kaçınma, gerekirse immünoterapi
Cerrahi: endoskopik sinüs cerrahisi, septoplasti (uygun hastalarda)

Sinüs Sağlığını Korumak İçin Öneriler

Gün boyu yeterli su tüketin
Düzenli olarak izotonik tuzlu su ile burun yıkayın
Yaşam alanını nemlendirin, aşırı kuru havadan kaçının
Sigara dumanı ve kirli havadan uzak durun
Alerjenlerden kaçının; mevsimsel dönemlerde koruyucu önlem alın
Düzenli egzersiz ve dengeli beslenme ile bağışıklığı destekleyin
El hijyenine dikkat edin, üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunun

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Sinüzit Bulaşıcı mıdır?

Sinüzit çoğunlukla viral üst solunum yolu enfeksiyonlarını takiben gelişir. Viral enfeksiyonlar bulaşıcı olabilir; ancak sinüzitin kendisi doğrudan bulaşmaz. Bakteriyel ve kronik sinüzit kişiden kişiye geçmez.

Sinüzit İçin En Etkili Evde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tuzlu su ile burun yıkama, yeterli sıvı alımı, buhar inhalasyonu, sıcak kompres ve dinlenme belirtileri hafifletebilir. Şikayetler uzar, şiddetlenir veya yüksek ateş eşlik ederse hekime başvurun.

Kronik Sinüzit Ameliyat Gerektirir mi?

Çoğu kronik sinüzit hastası düzenli irrigasyon ve intranazal steroidler gibi medikal tedavi ile kontrol edilir. İlaca dirençli, polipli veya anatomik tıkanıklık saptanan olgularda endoskopik sinüs cerrahisi gündeme gelebilir.

Sinüs Problemleri Gözlere Zarar Verebilir mi?

Nadir de olsa tedavi edilmeyen ağır enfeksiyonlar göz çevresine yayılabilir. Gözde şişlik, görme bulanıklığı/çift görme, şiddetli ağrı ya da yüksek ateş gibi bulgular acil değerlendirme gerektirir.

Mevsimsel Alerjiler Sinüs Sorunlarını Tetikler mi?

Evet. Polen ve benzeri alerjenler burun mukozasında şişmeye neden olarak sinüs drenajını bozabilir. Alerjenden kaçınma, antihistaminikler ve düzenli burun yıkama ile risk azaltılabilir.