Siyatik Nedir? Siyatik Ağrısı Nedir? Siyatik Ağrısı Nasıl Geçer?

Siyatik, lumbosakral kökenli sinir kökü basısına bağlı olarak tek taraflı bacak ağrısı, parestezi ve olası güçsüzlükle karakterizedir. En sık etiyolojiler L4-L5 veya L5-S1 düzeyinde disk hernisi, spinal stenoz ve osteofitik oluşumlardır; obezite ve ileri yaş risk faktörleri arasında öne çıkar. Çoğu olgu konservatif yaklaşımla haftalar içinde düzelirken, progresif nörolojik defisit, inatçı ağrı veya sfinkter disfonksiyonu cerrahi endikasyon oluşturabilir. Tanı; öykü, fizik muayene ve gerektiğinde MRG/BT-miyelografi ile desteklenir; EMG sinir kökü tutulumunu doğrulayabilir. Tedavi; analjezik ve antiinflamatuvarlar, kas gevşeticiler, sinir ağrısı ilaçları, epidural steroid enjeksiyonları ve yapılandırılmış fizik tedavi-rehabilitasyon programlarını kapsar. Erken mobilizasyon, doğru postür ve kor egzersizleri nüksü azaltmada etkilidir.

Siyatik Nedir?

Siyatik, belin alt bölümünden başlayıp kalça ve bacağın arka yüzüne uzanan siyatik sinirinin bası veya tahrişine bağlı gelişen ağrı, uyuşma ve bazen güçsüzlükle seyreden bir durumdur. Genellikle vücudun yalnızca bir tarafını etkiler ve ağrı yoğunluğu hafiften çok şiddetliye kadar değişebilir.

Siyatik Neden Olur?

En yaygın nedenler fıtıklaşmış disk, omurgada kanal daralması (spinal stenoz) ve omurlarda gelişen kemik çıkıntılarıdır. Daha nadiren sinirin tümör tarafından sıkışması veya diyabete bağlı sinir hasarı rol oynayabilir.

Risk Faktörleri

İleri yaş: Disk dejenerasyonu ve kemik çıkıntıları daha sık görülür.
Obezite: Omurgaya binen yük artar.
Hareketsiz yaşam ve uzun süre oturma.
Tekrarlayan ağır kaldırma, bükülme ve titreşime maruz kalma.
Diyabet: Periferik sinir hasarı riskini artırır.

Siyatik Neye Yol Açar?

Uygun yönetilmediğinde uzun süren ağrı, duyusal kayıp ve nadiren kalıcı sinir hasarı gelişebilir. Bacakta belirgin güçsüzlük veya bağırsak/mesane kontrolünde bozulma ortaya çıkarsa acil tıbbi değerlendirme gereklidir.

Siyatik Nasıl Önlenir?

Düzenli egzersiz: Bel ve karın (kor) kaslarını güçlendirme.
Doğru duruş: Otururken lomber destek kullanma, diz ve kalçayı hizalı tutma.
Güvenli kaldırma: Yüke yaklaşarak dizlerden bükülme, belden dönmekten kaçınma.
Uzun süre ayakta kalma veya oturmada molalar verme.
Vücut ağırlığını sağlıklı aralıkta tutma.

Siyatik Belirtileri Nelerdir?

Ağrı çoğunlukla belden kalçaya ve bacağın arkasına yayılır; yanma, batma veya elektrik çarpması hissi eşlik edebilir. Öksürme, hapşırma veya uzun süre oturma ağrıyı artırabilir. Uyuşma, karıncalanma ve kas gücünde azalma görülebilir.

Acil Durum Belirtileri

Ansızın başlayan şiddetli bel-bacak ağrısı.
Bacakta belirgin güçsüzlük veya yürüyememe.
Bağırsak/mesane kontrolünde bozulma.
Ciddi travma (ör. trafik kazası) sonrası ortaya çıkan ağrı.

Siyatik Nasıl Teşhis Edilir?

Tanıda öykü ve fizik muayene esastır. Muayenede kas gücü ve reflekslar değerlendirilir; parmak ucu/topuk üzerinde yürüme, çömelip kalkma ve düz bacak kaldırma testleri ağrıyı provoke edebilir.

Görüntüleme ve Testler

Röntgen: Kemik çıkıntılarını gösterebilir.
MRG: Diskler ve yumuşak dokular dahil ayrıntılı kesitler sunar.
BT-miyelografi: Kontrastla omurilik kanalı ve sinirleri belirginleştirir.
EMG: Sinir kökü basısı ve iletim bozukluğunu doğrulayabilir.

Siyatik Nasıl Geçer?

Birçok olgu birkaç hafta içinde konservatif yaklaşımla düzelir. Uzun süreli yatak istirahati önerilmez; kısa süreli dinlenmenin ardından tolere edildiği ölçüde aktiviteye dönüş hedeflenir.

Siyatik Nasıl Tedavi Edilir?

Yaklaşım kademelidir: Evde bakım ve ilaçlar ilk basamaktır; düzelmeyen veya şiddetli olgularda enjeksiyonlar ve seçilmiş vakalarda cerrahi değerlendirilir. Rehabilitasyon süreci nüksleri azaltmada kritik öneme sahiptir.

İlaçlar ve Enjeksiyonlar

Antiinflamatuvarlar ve analjezikler.
Kas gevşeticiler.
Nöropatik ağrı için antikonvülsanlar ve trisiklik antidepresanlar.
Seçilmiş olgularda epidural steroid enjeksiyonları.

Tüm ilaçlar hekim önerisiyle ve olası etkileşimler göz önünde bulundurularak kullanılmalıdır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Akut ağrı kontrol altına alındıktan sonra duruş eğitimi, esneklik ve kor kaslarını güçlendirmeye odaklı programlar düzenlenir; günlük aktivitelere güvenli dönüş planlanır.

Cerrahi

İlerlemiş nörolojik defisit, sfinkter disfonksiyonu veya konservatif tedaviye dirençli ağrı varlığında diskektomi veya daraltıcı kemik/dokuya yönelik dekompresyon gibi işlemler düşünülebilir.

Yaşam Tarzı ve Evde Bakım

İlk 48–72 saatte soğuk, sonrasında sıcak uygulamalar; gerekirse dönüşümlü kullanım.
Hafif germe ve esnetme egzersizleri; sarsıcı hareketlerden kaçınma.
Gün içinde kısa yürüyüşler ve sık pozisyon değişikliği.
Doğru oturma ve yatma pozisyonları; bel desteği kullanımı.
Ağır kaldırmaktan kaçınma; güvenli tekniklerin benimsenmesi.
Reçetesiz ilaçlar dahil tüm tedaviler için hekime danışma.