Taşikardi Nedir? Taşikardi Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Taşikardi, istirahat halinde kalp hızının 100 atım/dakikanın üzerine çıkmasıdır ve kalbin elektriksel iletim sistemindeki bozukluklardan kaynaklanır. Klinik tablo fizyolojik ve geçici durumdan, ventriküler aritmilerde olduğu gibi yaşamı tehdit eden acil durumlara kadar değişebilir. Tanı; EKG, Holter, efor testi, ekokardiyografi, elektrofizyolojik çalışma ve kan testleriyle konur. Tedavi, altta yatan nedene ve aritmi tipine göre yaşam tarzı değişikliği, ilaçlar, vagal manevralar, kardiyoversiyon, kateter ablasyonu ve implant edilebilir cihazları içerir. Atriyal fibrilasyon pıhtı ve felç riski nedeniyle antikoagülasyon gerektirebilir. Kalıcı veya tekrarlayan olgularda ritim kontrolü ve nüksün önlenmesi için kişiye özel strateji planlanır.
Taşikardi Nedir?
Taşikardi, istirahat halinde kalp hızının dakikada 100’ün üzerine çıkmasıdır. Yetişkinlerde normal nabız aralığı 60–100 atım/dakikadır; bu sınır aşıldığında kalbin elektriksel iletiminde bir düzensizlik söz konusu olabilir. Bazı taşikardiler kısa süreli ve zararsızdır; bazıları ise kalbin etkili pompalamasını bozarak ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle nedenin belirlenmesi ve gerekli durumlarda tıbbi müdahale önemlidir.
Taşikardi Türleri Nelerdir?
Taşikardi, anormal elektriksel aktivitenin başladığı bölgeye göre sınıflanır. Doğru tipin saptanması, uygun tedavinin seçilmesi açısından kritiktir.
- Sinüs taşikardisi
- Supraventriküler taşikardi (SVT)
- Atriyal fibrilasyon (AF)
- Atriyal flutter
- Ventriküler taşikardi
- Ventriküler fibrilasyon
Sinüs Taşikardisi
Kalbin doğal ritim merkezi olan sinüs düğümünün hızlanmasıyla gelişir. Egzersiz, stres, ateş, anemi veya hipertiroidi gibi durumlarda görülebilir ve çoğu zaman fizyolojiktir. Altta yatan bir neden varsa onun tedavisi esastır.
Supraventriküler Taşikardi (SVT)
Atriyumdan kaynaklanan, genellikle ani başlayan ve ani sonlanan düzenli hızlı ritimdir. Çarpıntı, baş dönmesi ve nefes darlığına yol açabilir. Tedavide vagal manevralar, ilaçlar ve uygun hastalarda kateter ablasyonu kullanılır.
Atriyal Fibrilasyon (AF)
Atriyal düzeyde düzensiz ve kaotik uyarılarla seyreden, düzensiz-hızlı nabızla karakterizedir. Özellikle ileri yaşta sık görülür. Pıhtı ve inmeyi önlemek için antikoagülasyon, hız/ritim kontrolü ve gerekirse ablasyon gündeme gelir.
Atriyal Flutter
Atriyumda hızlı ancak daha düzenli devridaimsel elektriksel aktivite vardır. Çarpıntı ve yorgunluk yapabilir. İlaçlar, kardiyoversiyon ve ablasyon tedavi seçenekleridir.
Ventriküler Taşikardi
Ventriküllerden başlayan, çoğu zaman yapısal kalp hastalığına eşlik eden tehlikeli bir ritimdir. Hemodinamik bozulmaya ve ani kardiyak ölüme neden olabilir; acil değerlendirme gerektirir. İlaçlar, ICD ve ablasyon tedavide yer alır.
Ventriküler Fibrilasyon
Ventriküllerin etkisiz ve kaotik titremesidir; kalp debisi oluşmaz. Ani kardiyak arrestin en sık nedenlerinden olup derhal CPR ve defibrilasyon gerektirir.
Taşikardi Neden Olur?
Taşikardi; fiziksel, hormonal, yapısal ve dış etkenlere bağlı pek çok nedenle gelişebilir. Altta yatan tetikleyicinin bulunması etkili tedavi için anahtardır.
- Stres ve anksiyete
- Fiziksel aktivite/egzersiz
- Ateş
- Anemi
- Hipertiroidi
- Kalp hastalıkları
- Elektrolit dengesizlikleri
- Sigara ve alkol
- Kafein ve uyarıcılar
- Bazı ilaçlar
- Ağır kan kaybı
- Doğuştan kalp anomalileri
Stres ve Anksiyete
Yoğun stres ve panik durumlarında artan adrenalin, kalp hızını geçici olarak yükseltir. Sık yineleyen tablolar psikolojik destek gerektirebilir.
Fiziksel Aktivite ve Egzersiz
Egzersiz sırasında artan oksijen gereksinimi nabzı hızlandırır; istirahatle normale döner.
Ateş
Vücut ısısı yükseldikçe kalp hızı da artar; enfeksiyonlarda sık görülür.
Anemi (Kansızlık)
Düşük hemoglobin dokulara oksijen taşınmasını azaltır; kalp kompansasyon için hızlanır.
Hipertiroidi
Hızlanmış metabolizma kalp hızını artırır; çarpıntı ve titreme eşlik edebilir.
Kalp Hastalıkları
Koroner arter hastalığı, kapak hastalıkları, kalp yetmezliği veya geçirilmiş enfarktüs iletim sistemini bozarak taşikardiye zemin hazırlar.
Elektrolit Dengesizlikleri
Potasyum, magnezyum, kalsiyum ve sodyum düzeylerindeki bozukluklar ritmi etkiler.
Sigara ve Alkol
Nikotin ve alkol sempatik aktiviteyi artırarak nabzı yükseltebilir.
Kafein ve Uyarıcılar
Kahve, enerji içecekleri ve bazı soğuk algınlığı ilaçları duyarlı bireylerde çarpıntıyı tetikleyebilir.
Bazı İlaçlar
Astım ilaçları, antidepresanlar ve amfetamin içeren reçeteler taşikardiye neden olabilir; ilaç kullanımı hekim kontrolünde olmalıdır.
Ağır Kan Kaybı
Dolaşan kan hacmi azaldığında kalp doku perfüzyonunu korumak için hızlanır.
Doğuştan Kalp Anomalileri
Yapısal veya iletim yolu anomalileri erken yaşta tekrarlayan taşikardi ataklarına yol açabilir.
Taşikardi Belirtileri
Belirtiler hafif rahatsızlıktan ciddi yakınmalara kadar değişebilir; bazı bireyler asemptomatik olabilir.
- Kalp çarpıntısı
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Bayılma hissi veya senkop
- Göğüs ağrısı
- Huzursuzluk ve yorgunluk
- Eforla çabuk yorulma
- Sersemlik ve bilinç bulanıklığı
Taşikardi Teşhisi
Değerlendirme; belirti özellikleri, tetikleyiciler ve aile öyküsünün alınmasıyla başlar. Elektrofizyolojik ve görüntüleme araçları taşikardinin tipini ve nedenini aydınlatır.
- Fizik muayene ve ayrıntılı hasta öyküsü
- Elektrokardiyografi (EKG)
- Holter monitörizasyonu
- Efor testi
- Elektrofizyolojik çalışma (EPS)
- Ekokardiyografi (EKO)
- Kan testleri (tiroid, elektrolitler, anemi)
Taşikardi Tedavisi
Hedef; kalp hızını ve ritmini normale getirmek, nüksleri azaltmak ve altta yatan nedeni tedavi etmektir. Yaklaşım aritmi tipine ve hastanın klinik durumuna göre kişiselleştirilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Uyarıcıları azaltma, düzenli uyku ve egzersiz, stres yönetimi ve sıvı-elektrolit dengesini koruma atakları azaltabilir.
İlaç Tedavisi
Hız kontrolü, ritim kontrolü ve pıhtı riskini azaltmaya yönelik ilaçlar hekiminizce seçilir ve izlenir.
Vagal Manevralar
SVT atağında vagus sinirini uyararak hızı düşürmeye yönelik teknikler (örneğin kontrollü nefes ve öksürük) tıbbi gözetimle uygulanır.
Elektriksel Kardiyoversiyon
Kontrolsüz veya hemodinamik olarak sorunlu ataklarda düşük enerjili şokla ritmin düzeltilmesidir; hastane koşullarında yapılır.
Kateter Ablasyonu
Anormal iletim yollarının ısıtma veya dondurma ile hedeflenerek ortadan kaldırılmasıdır. Tekrarlayan veya ilaçla kontrol edilemeyen aritmilerde etkilidir.
İmplante Edilebilir Cihazlar (ICD ve Kalp Pili)
Yüksek ani ölüm riski olanlarda ICD, bradikardiyle seyreden durumlarda kalp pili tercih edilir. Cihazlar ritmi izler ve gerektiğinde müdahale eder.
Kalp Çarpıntısına Ne İyi Gelir?
Çarpıntı her zaman ciddi bir hastalığın göstergesi olmayabilir; ancak sık yinelenen, göğüs ağrısı, nefes darlığı veya bayılma ile birlikte olan yakınmalar acil değerlendirme gerektirir. Hafif ve geçici durumlarda aşağıdaki öneriler rahatlatıcı olabilir.
- Nefes ve gevşeme egzersizleriyle stresi azaltmak
- Kafeinli ve uyarıcı içecekleri sınırlamak
- Yeterli uyku düzeni sağlamak
- Sigara ve alkolden kaçınmak
- Düzenli, hafif-orta şiddette yürüyüşler yapmak
- Aşırı sıcak ortamlardan uzak durmak
- Dengeli beslenmek ve yeterli sıvı almak
- Magnezyum ve potasyumdan zengin gıdalar tüketmek
- Ani pozisyon değişikliklerinden kaçınmak
Taşikardi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Taşikardi ne demek?
İstirahat halinde nabzın 100 atım/dakikanın üzerine çıkmasıdır; bazı durumlarda tıbbi değerlendirme gerektirir.
Taşikardi kaç olursa tehlikeli?
Uzun süren 120 ve üzerindeki hızlar klinik açıdan önemlidir; 150 ve üzeri değerler hemodinamiği bozabilir.
Taşikardi varsa ne yapmalı?
Sakinleşip dinlenin ve mümkünse nabzınızı ölçün; yakınmalar sürerse kardiyoloji değerlendirmesi ve EKG yapılmalıdır.
Taşikardi ve çarpıntı farkı nedir?
Çarpıntı, kalp atışlarını hissetme durumudur; taşikardi ise objektif olarak yüksek kalp hızını tanımlar. Her çarpıntı taşikardi değildir.
Ventriküler taşikardi nedir?
Kalbin alt odacıklarından kaynaklanan hızlı ve düzenli ritim bozukluğudur; yaşamı tehdit edebilir ve acil müdahale gerektirir.
Supraventriküler taşikardi nedir?
Kalbin üst odacıklarında başlayan ani ve hızlı ritimdir; genellikle ani başlar ve ani biter.
Taşikardi tedavisi nedir?
Yaşam tarzı düzenlemeleri, ilaçlar, vagal manevralar, kardiyoversiyon, kateter ablasyonu ve uygun hastalarda ICD/kalp pili gibi seçenekleri kapsar.
Postural taşikardi nedir?
Ayakta durmakla nabzın aşırı artmasıyla karakterize postural taşikardi sendromudur; çoğunlukla gençleri etkiler ve yaşam kalitesini düşürebilir.
Sinüs taşikardisi nedir?
Sinüs düğümünün hızlanmasına bağlı, genellikle fizyolojik ve tetikleyiciye bağlı gelişen durumdur.
Paroksismal taşikardi nedir?
Ani başlayan ve aniden sona eren taşikardi ataklarıdır; saniyelerden saatlere sürebilir.
Atriyal taşikardi nedir?
Atriyum kaynaklı düzenli fakat hızlı ritimdir; uzun sürerse kalp fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
Yaşa göre taşikardi sınırı nedir?
Erişkinlerde istirahat halinde 100 atım/dakika üzeri taşikardi kabul edilir; çocuklarda yaş küçüldükçe eşik daha yüksektir.