Tiroid Cerrahisi Nedir? Ameliyat Türleri ve Riskleri
Tiroid cerrahisi, kanser, büyük guatr, semptomatik nodül ve tedaviye dirençli hipertiroidi gibi endikasyonlarda uygulanan parsiyel ya da total tiroidektomidir. Operasyonlar genel anestezi altında yapılır; rekürren laringeal sinir ve paratiroid bezlerinin korunması komplikasyonları azaltmada kritiktir. Total tiroidektomi sonrası yaşam boyu tiroid hormonu replasmanı gerekir; parsiyel rezeksiyonlarda fonksiyon korunabilir. Minimal invaziv ve robotik/endoskopik yaklaşımlar seçilmiş hastalarda daha az iz ve hızlı iyileşme sağlar. Başlıca riskler arasında ses değişikliği, hipokalsemi, kanama, enfeksiyon ve yara iyileşme sorunları yer alır. Düzenli endokrin ve cerrahi takip, hormon/kalsiyum düzeylerinin izlenmesi ve tedavi ayarlamaları için gereklidir.
Tiroid cerrahisi nedir?
Tiroid cerrahisi, tiroid bezinin bir kısmının veya tamamının çıkarıldığı, genellikle tiroid kanseri, büyük ve semptom veren guatr, problemli nodüller ya da tedaviye dirençli hipertiroidide başvurulan bir işlemdir. Operasyon genel anestezi altında, boynun alt kısmından yapılan bir kesi ile gerçekleştirilir ve cerrah, ses tellerini kontrol eden sinirler ile paratiroid bezlerini korumaya odaklanır. Minimal invaziv ve seçilmiş olgularda endoskopik/robotik yaklaşımlar daha küçük iz ve daha hızlı toparlanma sağlayabilir. Total tiroidektomi yapılan hastalar yaşam boyu tiroid hormonu replasmanı kullanır; hastanede kalış çoğunlukla 1–2 gündür.
Tiroid ameliyatları ne zaman gerekir?
Cerrahi, tanı ve tedavi hedeflerine göre aşağıdaki durumlarda gündeme gelir:
- Tiroid kanseri veya kanser şüphesi: Onkolojik kontrol ve kesin tanı/tedavi amacıyla çıkarım.
- Büyük guatr ve bası bulguları: Nefes alma ya da yutma güçlüğü, ses değişikliği gibi şikayetlerde cerrahi rahatlama sağlar.
- Semptomatik nodüller ve tekrarlayan kistler: Ağrı, baskı veya kozmetik sorunlara yol açan lezyonların çıkarılması.
- Tedaviye dirençli hipertiroidi: İlaç veya radyoaktif iyotla kontrol edilemeyen olgularda bezin kısmen ya da tamamen alınması.
- Kozmetik nedenler: Dış görünümü belirgin etkileyen büyümelerde yaşam kalitesini artırma.
- Konservatif tedavinin başarısızlığı: Diğer yöntemlerden fayda görülmemesi halinde cerrahi çözüm.
Tiroid ameliyatı türleri
Uygulanacak cerrahi, hastalığın yaygınlığı, nodülün özellikleri ve risklere göre seçilir.
Total tiroidektomi (tam bezin çıkarılması)
Bez dokusunun bütünü çıkarılır. En sık tiroid kanseri, Graves hastalığı veya yaygın guatrda tercih edilir. Ameliyat sonrası ömür boyu tiroid hormonu replasmanı gerekir.
Subtotal/near-total tiroidektomi
Bezin büyük bölümü alınır, az miktar doku bırakılır. Bazı guatr ve hipertiroidi olgularında düşünülse de nüks ve ek tedavi gereksinimi olasılığı vardır.
Lobektomi (hemitiroidektomi)
Tiroidin bir lobu çıkarılır. Tek taraflı nodül ya da sınırlı lezyonlarda sık kullanılır; kalan lob çoğu hastada yeterli hormon üretimini sürdürür.
İstmusektomi
Sağ ve sol lobu birleştiren istmusun çıkarılmasıdır. İstmus kaynaklı sınırlı nodüllerde uygulanır.
Minimal invaziv, endoskopik ve robotik yaklaşımlar
Küçük kesilerle veya vücudun gizli bölgelerinden girişlerle yapılan tekniklerdir. Uygun olgularda daha az iz, daha az ağrı ve hızlı iyileşme sağlayabilir; her hasta için uygun olmayabileceğinden dikkatli seçim gerekir.
Tiroid ameliyatlarının riskleri ve yan etkileri
Deneyimli ekiplerde komplikasyon oranları düşük olsa da aşağıdaki riskler görülebilir:
- Ses kısıklığı/değişikliği: Rekürren laringeal sinir hasarıyla geçici ya da nadiren kalıcı olabilir.
- Hipokalsemi ve hipoparatiroidi: Paratiroid etkilenmesine bağlı uyuşma, karıncalanma, kas krampları gelişebilir; kalsiyum/D vitamini takviyesi gerekebilir.
- Kanama ve hematom: Nefes almayı zorlaştırabilecek boyun hematomu nadiren oluşabilir.
- Enfeksiyon ve yara iyileşme sorunları: Uygun bakım ile risk düşüktür.
- Hipotiroidi: Total tiroidektomi sonrası kaçınılmazdır; parsiyel ameliyatlardan sonra da gelişebilir.
- Boyunda gerginlik veya his değişikliği: Çoğu zaman geçicidir.
Ameliyat sonrası iyileşme ve takip
İlk günlerde boyunda ağrı/şişlik, yutma güçlüğü ve yorgunluk olabilir; genellikle birkaç hafta içinde geriler. Total tiroidektomide levotiroksin dozu bireyselleştirilir. Kalsiyum düşüklüğü gelişirse geçici veya kalıcı takviye verilebilir. Çoğu hasta kısa sürede gündelik yaşama döner; ağır fiziksel aktivitelerden 2–4 hafta kaçınmak önerilir. Hormon ve kalsiyum düzeylerinin izlenmesi için düzenli kontroller önem taşır.
Sıkça sorulan sorular (SSS)
Tiroid ameliyatı ne kadar sürer?
Uygulanan tekniğe ve kapsamına göre genellikle 1–3 saat.
Ameliyat sonrası iyileşme süresi ne kadar?
Hastalar çoğunlukla 1–2 gün içinde taburcu edilir; tam iyileşme yaklaşık 2–4 haftadır.
Ameliyat sonrası kilo alımı olur mu?
Hormon düzeyleri iyi ayarlanmazsa kilo artışı görülebilir; uygun replasmanla kontrol sağlanır.
Ses değişikliği kalıcı mıdır?
Vakalarda çoğunlukla geçicidir; sinir hasarı varsa nadiren kalıcı olabilir.