Üretra Kanseri Nedir? Belirtiler, Nedenleri ve Tedavisi
Üretra kanseri, üretra epitelinden köken alan ve sıklıkla geç fark edilen nadir bir malignitedir. Klinik tablo çoğunlukla dizüri, hematüri, idrar akışında zayıflama ve üretral akıntı gibi alt üriner sistem semptomlarıyla seyreder. Ürotelyal karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom başlıca histolojik alt tiplere karşılık gelir. Risk artışı; ileri yaş, kronik enfeksiyon/inflamasyon, HPV enfeksiyonu, tütün kullanımı, kimyasal irritanlar ve pelvik radyasyonla ilişkilidir. Tanı; endoskopik değerlendirme, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi ile doğrulanır. Tedavi, evre ve tutulum yerine göre değişen cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ve seçilmiş durumlarda immünoterapi kombinasyonlarını içerebilir.
Üretra kanseri nedir?
Üretra kanseri, idrarın mesaneden dışarı taşınmasını sağlayan üretranın iç yüzeyindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan nadir bir kanser türüdür. Kadın ve erkeklerde anatomik farklılıklar nedeniyle hastalığın görülme ve yayılım biçimi değişebilir. Belirtileri çoğu kez diğer alt üriner sistem sorunlarıyla örtüşür; bu yüzden tanı gecikebilir ve hastalık ileri evrede saptanabilir.
Üretra kanseri nasıl ortaya çıkar?
Hastalık çoğunlukla üretranın epitelinde başlar. Genetik ve çevresel etkilerle bozulmuş hücresel kontrol mekanizmaları, anormal hücre çoğalmasına ve zamanla tümör oluşumuna yol açar. Erken dönemde sınırlı kalabilen lezyonlar, tanı geciktiğinde çevre kas dokularına, lenf düğümlerine ve komşu organlara yayılabilir.
Üretra kanseri belirtileri
Semptomlar hastadan hastaya değişmekle birlikte, çoğu belirti alt üriner sistem yakınmalarıyla benzerdir. Aşağıdaki bulgular görülebilir:
- İdrar yaparken ağrı veya yanma (dizüri)
- İdrarda kan (hematüri) ya da üretradan kanama
- İdrar akışında zayıflama, kesilme veya tıkanma hissi
- Sık idrara çıkma ve ani sıkışma
- İdrar yapmada zorlanma veya retansiyon
- Üretradan akıntı
- Kasık/üretra çevresinde şişlik veya ele gelen kitle
- Pelvik ya da alt karın ağrısı; kasık lenf düğümlerinde büyüme
- Genel halsizlik ve yorgunluk
Üretra kanseri türleri
Üretra kanseri farklı hücre tiplerinden gelişebilir ve bu durum hastalığın davranışını etkiler:
- Ürotelyal (transizyonel) karsinom: Mesaneye yakın üretra segmentlerinde sık görülür.
- Skuamöz hücreli karsinom: Genellikle üretranın distal kısımlarında, uzun süreli irritasyon veya enfeksiyon zemininde gelişebilir.
- Adenokarsinom: Üretradaki bez yapılarından kaynaklanır ve daha nadirdir.
- Nadir tipler: Melanom veya sarkom gibi daha az görülen tümörler.
Üretra kanseri nedenleri ve risk faktörleri
Risk, çoklu faktörlerin etkileşimiyle artar. Uzun süreli enfeksiyon ve kronik inflamasyon, HPV gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, tütün kullanımı ve kimyasal irritanlara maruziyet öne çıkar. Pelvik alana radyoterapi uygulanmış olması ve tekrarlayan üretral travmalar da riski yükseltebilir. İleri yaş ve olası genetik yatkınlık ek katkı sağlayabilir.
- Kronik enfeksiyon ve inflamasyon
- HPV başta olmak üzere CYBH
- Tütün kullanımı ve toksik kimyasallar
- Pelvik radyoterapi öyküsü
- Tekrarlayan kateterizasyon/üretral travma
- İleri yaş ve olası genetik yatkınlık
Tanı ve uygulanan testler
Tanı, klinik öykü ve fizik muayene ile başlar; ardından laboratuvar, endoskopik ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Kesin tanı için şüpheli lezyondan biyopsi alınarak patolojik inceleme yapılır; evreleme ve tedavi planlaması buna dayanır.
Başlıca tanı testleri
- Fizik muayene: Kasık, üretra ve lenf bölgelerinin değerlendirilmesi.
- İdrar tahlili ve kültür: Hematüri/enfeksiyon göstergeleri.
- İdrar sitolojisi: İdrar örneklerinde malign hücre arayışı.
- Üretroskopi/Sistoskopi: Üretranın doğrudan endoskopik görüntülenmesi ve lezyonların saptanması.
- Görüntüleme: BT, MRI, ultrason ve seçilmiş olgularda PET ile yayılım değerlendirmesi.
- Biyopsi: Patolojik doğrulama ve histolojik alt tip belirleme.
- Retrograd üretrografi: Üretral yapısal bozukluk ve tıkanıklıkların gösterilmesi.
- Şüpheli lenf düğümü biyopsisi: Nodal tutulumun değerlendirilmesi.
Üretra kanseri tedavisi
Tedavi, tümörün evresi, boyutu, yerleşimi ve hastanın genel durumu dikkate alınarak kişiye özel planlanır. Erken evrelerde sınırlı cerrahi yeterli olabilirken, ileri tutulumda multimodal yaklaşımlar tercih edilir. Amaç hem onkolojik kontrolü sağlamak hem de işeme fonksiyonunu ve yaşam kalitesini korumaktır.
Tedavi seçenekleri
- Cerrahi: Lazer veya açık cerrahi ile lezyon eksizyonu; parsiyel/total üretra rezeksiyonu; gerekli durumlarda lenfadenektomi.
- Radyoterapi: Primer tümörü küçültme veya adjuvan/definitif tedavi amacıyla.
- Kemoterapi: Sistemik yayılım riskini azaltma veya metastatik hastalıkta kontrol.
- İmmünoterapi: Uygun seçilmiş vakalarda bağışıklık yanıtını güçlendirme.
- Destekleyici bakım: Ağrı kontrolü, enfeksiyon yönetimi ve beslenme/rehabilitasyon desteği.