Yumurta Rezerv Düşüklüğü (AMH) Nedir? AMH Normal Değeri
Anti-Müllerian Hormon (AMH), küçük antral folliküllerden salgılanan ve yumurtalık rezervini yansıtan bir biyobelirteçtir. AMH testi kan örneği ile, gün ve döngüden bağımsız biçimde yapılabilir; tek başına doğurganlığı belirlemese de IVF yanıtını öngörmede ve erken yumurtalık yetmezliği kuşkusunda değerlidir. Düşük AMH; ileri yaş, genetik yatkınlık, gonadotoksik tedaviler, yumurtalık cerrahileri, otoimmünite ve yaşam tarzı etkenleri ile ilişkili olabilir. Yaygın kullanılan yorum aralıkları ng/mL cinsinden 1.0–4.0 normal, >4.0 yüksek, 0.5–1.0 azalmış ve <0.5 belirgin düşüktür; laboratuvarlar arası farklılıklar göz önünde tutulmalıdır. AMH’yi korumaya destek için sigara/alkolden kaçınma, sağlıklı kilo, dengeli beslenme, egzersiz ve düzenli takip önerilir. Rezervi artıran kanıtlı bir tedavi yoktur; ovulasyon uyarımı, IVF/ICSI ve doğurganlık koruma seçenekleri kişiye özel planlanır.
Yumurta Rezerv Düşüklüğü (AMH) Nedir?
Yumurta rezervi, yumurtalıklarda yer alan ve ileride olgunlaşabilecek folliküllerin toplamını ifade eder. Anti-Müllerian Hormon (AMH), bu küçük antral folliküllerin granüloza hücrelerinden salgılanır ve mevcut yumurtalık rezervine dair güçlü bir biyobelirteçtir. AMH düzeyi yaşla birlikte genellikle azalır; bu nedenle sonuçlar, kişinin yaşı, öyküsü ve ultrasonla antral follikül sayısı ile birlikte ele alınmalıdır.
AMH Testi Nedir?
AMH testi, koldan alınan kan örneğiyle yapılan bir laboratuvar incelemesidir. Açlık gerekmez, günün herhangi bir saatinde ve menstrüel döngünün herhangi bir gününde uygulanabilir. Test, yumurtalık rezervinin kabaca tahmin edilmesine, yardımcı üreme tedavilerinde beklenen yanıtın öngörülmesine ve erken yumurtalık yetmezliği/erken menopoz şüphesinde değerlendirmeye yardımcı olur. Bununla birlikte doğurganlığı tek başına belirlemez; FSH, estradiol (E2) ve antral follikül sayısı ile birlikte yorumlanmalıdır.
AMH Düşüklüğünün Sebepleri
AMH seviyelerinin düşük olmasına yol açabilen başlıca etkenler şunlardır:
- Yaş: İlerleyen yaşla rezerv fizyolojik olarak azalır; menopozda rezerv tükenir.
- Genetik yatkınlık: Ailede erken menopoz öyküsü taşıyanlarda düşük AMH daha sık görülebilir.
- Yumurtalık cerrahileri: Kist/endometriozis cerrahileri dahil olmak üzere over dokusunun çıkarıldığı işlemler rezervi azaltabilir.
- Kanser tedavileri: Kemoterapi ve/veya radyoterapi gonadotoksik etkiyle AMH’yi düşürebilir.
- Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sistemi aracılı süreçler ovar rezervini olumsuz etkileyebilir.
- Yaşam tarzı ve metabolik faktörler: Sigara, aşırı alkol, obezite, D vitamini eksikliği ve insülin direnci riskle ilişkilidir.
- Polikistik Over Sendromu (PCOS): Çoğunlukla AMH yüksek seyreder, ancak bireyler arası değişkenlik olabilir.
AMH Değerleri (Normal, Düşük ve Yüksek)
Laboratuvarlar arasında yöntem farkları bulunmakla birlikte sık kullanılan aralıklar (ng/mL) şöyledir:
- 1.0–4.0: Normal yumurtalık rezervi
- >4.0: Yüksek rezerv (çoğunlukla yüksek antral follikül sayısı/PCOS ile ilişkilidir)
- 0.5–1.0: Azalmış rezerv
- <0.5: Belirgin düşük rezerv
Sonuçların yorumu yaş, ultrason bulguları ve diğer hormon testleriyle birlikte yapılmalıdır.
AMH Değerini Korumaya Destek Öneriler
AMH düzeyini doğrudan yükselten kanıtlı bir yöntem yoktur; ancak rezervin korunmasına destek için şu yaşam tarzı yaklaşımları önerilir:
- Sigara ve alkol: Sigaradan kaçınmak, alkolü sınırlamak.
- Beslenme ve kilo: Dengeli beslenme ve sağlıklı kilo aralığını sürdürmek.
- Egzersiz ve stres yönetimi: Düzenli fiziksel aktivite ve etkili stres kontrolü.
- Düzenli takip: Risk gruplarında (örn. gonadotoksik tedavi öncesi) üreme sağlığı danışmanlığı ve kontroller.
AMH Testi Neden Yaptırılır?
AMH testi; doğurganlık planlaması, açıklanamayan infertilite değerlendirmesi, yardımcı üreme tedavilerinde (IVF/ICSI) beklenen yanıtın öngörülmesi, aile öyküsü veya klinik bulgularla erken yumurtalık yetmezliği şüphesi, PCOS değerlendirmesi ve gonadotoksik tedavi/cerrahi sonrası izlem gibi durumlarda istenebilir.
AMH Testi Ne Zaman Yaptırılmalıdır?
AMH, günün herhangi bir saatinde ve döngünün herhangi bir gününde ölçülebilir; açlık gerektirmez. Farklı laboratuvarlarda referans aralıklarının ve ölçüm yöntemlerinin değişebileceği unutulmamalıdır; sonuçlar yaş, antral follikül sayısı, FSH ve estradiol ile birlikte değerlendirilmelidir.
Tedavi ve Yardımcı Üreme Teknikleri
Ovulasyon Uyarımı, IVF ve ICSI
Düşük rezervde overleri uyarıcı ilaçlar ile sınırlı sayıdaki follikülün büyütülmesi, IVF’de oosit toplanması ve laboratuvarda döllenme sağlanması (gerektiğinde ICSI) gebelik olasılığını artırabilir. Tedavi yanıtı kişiden kişiye değişir; protokoller bireyselleştirilir.
Doğurganlığı Koruma: Yumurta Dondurma
Gonadotoksik tedaviler öncesinde, ileri yaş gebeliği planlayanlarda veya erken menopoz riski olanlarda oosit/embriyo dondurma seçenekleri değerlendirilebilir. Uygun adaylık ve zamanlama, uzman hekimle birlikte planlanmalıdır.